Erling Haaland: hoe de tropische storm in geen tijd de beste spits ter wereld werd

Erling Haaland begon als een komeet aan het nieuwe seizoen bij zijn nieuwe club en lijkt niet te stoppen. Nieuw is dat niet, hij raast al jaren door alle competities als een natuurfenomeen.

Door Süleyman Öztürk (Voetbal International)

Hij ziet eruit als de Noorse dondergod Thor. Hij is groot, hij is sterk en hij is snel. Erling Haaland is beangstigend. Hij bezit een kracht die moeilijk af te remmen valt. Een woestheid die met elk doelpunt in sterkte lijkt toe te nemen. Een Duitse televisiecommentator verwoordde die sensatie eens tijdens een bekerduel van Borussia Dortmund. ‘Brrrr’, zei hij vlak nadat de spits was ingevallen en in het stadion een energie vrijkwam die je kon voelen.

Deze maand is het drie jaar geleden dat de voetbalwereld kennismaakte met een fenomeen. Bij zijn debuut in de Bundesliga tegen Augsburg scoorde hij meteen drie keer. De spits kwam bij een 3-1 achterstand het veld in, maakte drie minuten later zijn eerste goal en had aan 23 minuten genoeg voor zijn eerste Duitse hattrick. Binnen een mum van tijd was het geen 3-1 meer, maar 3-5. Zes dagen daarna viel hij tegen 1. FC Köln opnieuw in en scoorde hij weer twee keer. Een van zijn ploeggenoten grapte na dat tweede duel dat zijn prestaties wel erg snel achteruit gingen.

Het komt allemaal op hetzelfde neer. Met Haaland in de buurt heb je elke keer het gevoel dat een tropische storm voorbijraast. In 59 minuten veroverde hij de Bundesliga. Twee spectaculaire invalbeurten leverden hem de Speler van de Maand-trofee op. Plus een stel nieuwe bijnamen en een overvloed aan adjectieven.

Dat was in juli 2018 niet anders toen hij tegen Brann Bergen zijn doorbraak als prof beleefde. Met vier goals in de eerste 21 minuten was dat het moment dat iedereen bij Molde FK realiseerde dat de zeventienjarige aanvaller een bijzondere gave had en niet lang in Noorwegen actief zou zijn. ‘Die wedstrijd is belangrijk geweest voor mijn carrière’, vertelde Haaland later in gesprek met het blad FourFourTwo. ‘Ik had een lastige voorbereiding gehad, was lange tijd ziek geweest, maar dat duel herinner ik me als de dag van gisteren. Vier keer scoren is heerlijk. Die dag kwam ik erachter hoe ik nog meer goals kon maken.’

Die laatste opmerking is nogal een understatement. Sinds het begin van het seizoen 2019/20 maakte hij 183 doelpunten in 188 duels voor club en land.

Vanaf het moment dat hij als speler van Red Bull Salzburg begon te scoren in de Champions League hebben tientallen analisten hem in een hokje proberen te duwen. Er bestaan allerlei type spelers waarmee nieuwe talenten gewogen kunnen worden. In het geval van Haaland viel vaak een stilte en was het zoeken naar namen. Want op wie uit het verleden lijkt hij eigenlijk? Voor de meeste vergelijkingen is hij óf te snel óf te sterk óf te groot. Met zijn licht gekromde rug en zwaaiende armen lijkt hij in volle sprint op een net niet helemaal gelukte avatar uit een voetbalgame. Een hoekige superheld met speciale krachten waarvan iedereen snapt dat een mens zo niet kan zijn.

Haaland bukt als hij rent en kan zich los van de grond in vreemde hoeken en bochten wringen. Hij heeft de motoriek van iemand die tien of twintiger centimeter kleiner is. Ondertussen moet hij wel zijn grote lichaam meetorsen. Hoe vaker je naar hem kijkt en hoe meer doelpunten hij maakt, hoe lastiger de identiteitspuzzel wordt. Op wie lijkt hij toch? Misschien moeten we concluderen dat we naar iets nieuws kijken. Mogelijk is hij de eerste in zijn soort. Een spits die niet eerder heeft bestaan. De fantasie dat hij in een lab is samengesteld is daarom niet eens zo gek. Haaland is een vreemd samenraapsel van eigenschappen die op de een of andere onlogische manier heel goed bij elkaar passen.

Potsierlijk

Zijn eerste half jaar in Engeland heeft het mysterie alleen maar versterkt. Wie is hij? Wát is hij? De vraagtekens die er waren doen achteraf een beetje potsierlijk aan. De twijfels of hij wel paste in het gerobotiseerde controlevoetbal van Pep Guardiola. Met een stortvloed aan doelpunten heeft hij elke discussie over zijn niet perfecte aanname of onzuivere techniek doen verstommen. Het is na elke goal weer uitkijken naar de volgende goal.

Doelpunteninstinct heeft hij altijd gehad. In de jeugd van Bryne FK scoorde hij uit alle hoeken en standen. Het maakte niet zoveel uit in welk elftal hij door zijn coaches werd neergezet. Hij wist hij waar hij moest zijn om een doelpunt te maken. Alsof hij sneller dan een ander het patroon van een aanval kan uittekenen.

Zoiets concludeerde ook Dan Burn nadat hij in augustus met Newcastle United tegen Manchester City had gespeeld. Het was hem opgevallen dat hij een ander bewegingsritme had. ‘Het kwam een paar keer voor dat Kevin De Bruyne de bal nog niet eens had gekregen en hij al aan het rennen was’, analyseerde de linksback na afloop van het duel.

Geheim

Haaland anticipeert als geen ander op wat komen gaat. Zijn kracht en snelheid zijn fantastische hulpmiddelen, maar zijn geheim schuilt in iets anders. Guardiola wist dat hij met de Noor een pletwals tot zijn beschikking kreeg. Hij had genoeg doelpunten en wedstrijden van Dortmund gezien om tot een goed beeld te komen. Toch moest hij in oktober bekennen dat Haaland ook hem heeft verrast. Hij is veel beter en slimmer in de kleine ruimtes dan de trainer vermoedde. ‘Hij scoort vaak omdat hij heel goed beweegt, hij is zo intuïtief’, prees de coach hem.

Guardiola kwam tot de ontdekking dat de spits ook in de standby-modus actief blijft. Als het spel aan hem voorbijgaat en hij een tijdje niet zichtbaar, kan hij zomaar ineens beslissend zijn. ‘Ik ben echt verrast door zijn mentaliteit’, legde de City-manager eerder dit seizoen uit. ‘We kenden zijn kwaliteiten, niet hoe hij zich gedraagt in situaties waarin hij twintig minuten niet betrokken is. Hij is nooit uit het spel, hij is altijd gefocust. Het is lastig om een doelpunt te maken als je de bal niet aanraakt, maar hij heeft die overtuiging. Hij is nooit losgekoppeld, zelfs als hij niet veel betrokken is.’

Zijn loopacties in en rond het zestienmetergebied kun je als studiemateriaal aanbieden aan minder makkelijk scorende aanvallers. Bij Dortmund waren ze er net als Guardiola snel achter dat zijn formaat afleidt van wat hij daadwerkelijk is. Een leergierige jongen met een groot aanpassingsvermogen en een enorme scherpzinnigheid. Hij pikt nieuwe dingen snel op, houdt van uitdagingen en leert spelenderwijs. In het begin van zijn carrière heeft hij veel gehad aan de aanwijzingen van Ole Gunnar Solskjaer, zijn coach bij Molde FK. Die vertelde hem dan simpele dingen waarmee hij ging experimenteren. Bijvoorbeeld dat hij meer op zijn voorvoeten moest bewegen en dat het belangrijk is een vooractie te maken. Haaland heeft die informatie als een spons opgezogen.

Tijdens zijn eerste half jaar in de Premier League heeft hij een hele nieuwe lading met informatie tot zich genomen. In een eindejaarsinterview met Viaplay werd Haaland een paar weken geleden gevraagd wat hem het meest had verrast bij Manchester City. Hij zei dat hij er nooit bij had stilgestaan hoe goed sommige spelers eigenlijk zijn zodra je ze elke dag aan het werk ziet.

Haaland: ‘Je ziet de details, je ziet de kleine dingen aan bijvoorbeeld Ilkay Gündogan en hoe goed hij is in de simpele dingen. Hij is misschien wel de beste speler op de training met betrekking tot de simpele dingen. Het één keer aanraken, het twee keer aanraken, de aanname en de keuzes die je maakt. Het is de kwaliteit en het niveau van elke dag trainen die me het meest heeft verbaasd.’ 

Brute macht

De meeste indruk maakt Haaland wanneer hij met grote passen over het veld dendert. De kracht en snelheid die hij dan uitstraalt maken hem in combinatie met zijn hersens tot een niet af te stoppen gevaarte. Meerdere ploeggenoten hebben de afgelopen jaren moeten bekennen dat het uitdagend is op de training tegenover hem te staan. Je moet voorbereid zijn op de brute macht die loskomt zodra hij zich verplaatst. De verschroeiende versnelling waarmee hij zichzelf katapulteert of de formidabele sprongkracht waardoor hij hoog boven alles en iedereen uittorent.

‘Het is een mooie uitdaging’, zo formuleerde Nathan Aké het in oktober. ‘Het is moeilijk hem te dekken. Hij staat altijd goed. Hij heeft zo veel verschillende kwaliteiten. Soms is een speler sterk en niet zo snel, maar hij heeft alles. Het is moeilijk omdat hij zeer goed beweegt. Soms zoekt hij de verdediger op, soms komt hij weer in de bal. Hij heeft verschillende opties en dat maakt hem zo gevaarlijk.’

Uiterlijk gezien heeft Haaland de schouders, de nek en het bovenlichaam van een NBA-sterbasketballer. Met zijn 1 meter 95 en 95 kilo wordt hij omringd door kleinere mannen. Voetballers die perfect weten hoe ze het Noorse beest moeten voeden. Ploeggenoten die er in de eerste paar duels achter zijn gekomen dat er een aantal zekerheden zijn in het leven.

Een van die zekerheden is dat Haaland tevoorschijn komt zodra de kans tot een treffer zich aandient. De snelheid waarmee hij toeslaat, blijft verbazingwekkend. Op de officiële website van de Bundesliga worden onder meer de sprintsnelheden van de spelers bijgehouden. De afgelopen twee seizoenen wisten slecht twee voetballers er een hogere topsnelheid uit te persen dan de Noor. Alleen Jeremiah St. Juste en Sheraldo Becker kwamen boven de 36,3 kilometer per uur van Haaland uit. Op zichzelf zegt zo’n getal niet veel, maar alles bij elkaar opgeteld is het bijzonder dat een kerel van bijna twee meter zo snel van a naar b kan komen. In de Premier League komt Marcus Rashford qua snelheid en dynamiek in de buurt, maar dan heb je het al over een speler die tien centimeter kleiner is.

Moeder Natuur heeft Haaland een gereedschapskist met lichaamsmerken meegegeven die hem een enorm voordeel geven ten opzichte van de rest. Net als Usain Bolt de snelste honderdmeterloper ooit kon worden omdat hij met langere benen hetzelfde bewegingsritme kon halen als zijn minder lange concurrenten.

Opmerkelijk is het daarom niet dat Haaland goed was in veel meer sporten. Al was zijn vader Alf-Inge wel verrast toen hij er vier jaar geleden op attent werd gemaakt door een journalist dat zijn zoon houder is van een wereldrecord. Tijdens de wereldkampioenschappen atletiek in 2019 dook er een lijst op met allerlei leeftijdsrecords waaruit bleek dat Haaland in 2006 als vijfjarige bij het onderdeel verspringen tot 1 meter 63 was gekomen. Een afstand die daarna door geen enkele vijfjarige meer is verbeterd. Handbal was een andere in Noorwegen fanatiek beoefende sport waarin de jonge Haaland vrij goed was.

Enorme drive

Zijn ouders hebben altijd met lichte verbazing gekeken naar de enorme drive die Erling al op jeugdige leeftijd bezat. Hij vond het geen probleem alleen te zijn en te werken aan zijn schottechniek of dribbelvaardigheden. Dan ging hij in zijn uppie naar een indoorhall om zichzelf te verbeteren. Hij was volgens zijn vader als twaalfjarige al veel professioneler dan hijzelf ooit was geweest als voetballer van onder meer Leeds United en Manchester City. Die honger om beter te worden komt bij hem van binnenuit. In zijn eerste paar maanden bij Molde FK was niet iedereen onder de indruk van zijn capaciteiten. Maar dat veranderde toen duidelijk werd hoe snel hij leerde en hoe gemotiveerd hij was om op alle vlakken het maximale na te streven. De vier goals waarmee hij zich introduceerde aan een groter publiek waren de uitkomst van dat proces. Haaland had uitgevogeld hoe scoren werkte en was klaar voor de volgende stap. Bij Salzburg en Dortmund ging het precies zo. Hij kwam, hij zag en hij maakte doelpunten.

In het moment

En nog niet genoemd aspect is zijn vermogen te pieken op de belangrijke dagen en in het moment te komen. Haaland leeft op als hij het veld op mag. Tijdens het WK vond hij het lastig naar de wedstrijden te kijken omdat hij zelf niet kon meedoen. Bij Manchester City speelden ze daar op in door een filmpje op te nemen waarin Haaland het gras maaide en als mascotte door het stadion liep. De lollig verstopte boodschap was dat hij zich stierlijk verveelde en niet kon wachten tot het seizoen weer hervat zou worden.

Vier dagen na de WK-finale mocht hij zich eindelijk uitleven in het League Cup-duel met Liverpool. Na achttien seconden stond hij voor de eerste keer alleen voor de keeper en in de tiende minuut scoorde hij door sneller op een voorzet van De Bruyne te anticiperen dan zijn directe tegenstander Joe Gomez. In de duels daarna was precies hetzelfde patroon te zien. Zodra een ruimte zich opent of een tegenstander een fout maakt, slaat hij toe. Haaland ontgaat weinig en is meedogenloos en kalm in de afronding.

Dat hij een machine wordt genoemd, heeft ook te maken met zijn regelmatigheid. Je kunt het telraam er beter bijhouden. Bij Borussia Dortmund merkte trainer Edin Terzic eens op dat mensen niet moesten vergeten dat Haaland gewoon een mens van vlees en bloed is. Er waren toen wat zorgen omdat hij vijf competitiewedstrijden op rij niet had gescoord.

In Engeland heeft hij zo’n dramatische reeks nog niet beleefd. Twee keer scoorde hij twee wedstrijden op rij niet, maar dat was het ook wel. Vorige week werd de Noor door een verslaggever gevraagd of hij een doelpuntenaantal in zijn hoofd. Dat had hij wel, verklapte hij, zonder te zeggen op hoeveel goals hij precies jacht maakte.

Grote kans dat de komende weken en maanden nog heel wat records zullen sneuvelen. Net zoals hij als vijfjarige een bak met zand insprong zonder precies door te hebben dat het abnormaal was dat hij zo ver kwam. Als spits in de Premier League is Haaland op dezelfde manier bezig onbekende grenzen te verkennen.