D-day voor Argentinië: missen Messi en co het WK?

Vrijdagnacht staan Uruguay en Argentinië voor de 204de keer tegenover elkaar, in de Zuid-Amerikaanse kwalificaties voor het WK van volgend jaar. Wie wint zet een grote stap richting Rusland, de verliezer wacht nog drie duels op leven en dood. Met Jorge Sampaoli als nieuwe sterke man aan het roer kunnen Messi en co kunnen zich echter geen misstap meer veroorloven. Hoe is het zover kunnen komen met Argentinië?

Exact vier maanden geleden bereikte de bestuurlijke en sportieve puinhoop in Argentinië een dieptepunt van jewelste. Op de ijle hoogte van La Paz en zonder Lionel Messi, die enkele dagen voordien een grensrechter verbaal had geschoffeerd, ging Argentinië kopje onder tegen Bolivia. Het vertrouwen in bondscoach Edgardo Bauza, amper een goed half jaar in dienst, was zoek. Argentinië tuimelde terug naar plaats vijf in de hypercompetitieve Zuid-Amerikaanse kwalificatiezone, een klassering die recht geeft op het vangnet van de intercontinentale play-offs tegen het beste land van Oceanië.

Voor een historische grootmacht als Argentinië zou zo’n achterpoortje richting Rusland een kleine vernedering betekenen. Niettemin bedraagt het verschil met nummer twee Colombia amper twee punten. Tegelijkertijd hijgt eerste achtervolger Ecuador in de nek van Argentinië. Elke misstap kan dus fataal zijn.

Trainerswissel

De huidige malaise roept nare herinneringen op aan de kwalificatie voor de Wereldbeker in Zuid-Afrika. Met Diego Maradona aan de zijlijn worstelde de nationale elf zich uiteindelijk ternauwernood naar het WK. Het grote verschil met acht jaar geleden is de man langs de zijlijn die deze keer wel een echte toptrainer is, zij het nog maar recent. Jorge Sampaoli, de vroegere succescoach van Chili maar geboren Argentijn, trad op 1 juni in dienst als bondscoach.

Sampaoli’s teams staan bekend om vrank en vrij aanvallen in balbezit en georganiseerde pressing bij balverlies. Kortom, modern voetbal met een duidelijke visie, iets wat al langer ontbreekt bij Argentinië. Kosten noch moeite, zoals een afkoopsom van 1,5 miljoen dollar aan Sevilla, werden dan ook gespaard om hem zo snel mogelijk aan het roer te plaatsen van de Albiceleste. Glimmend van trots presenteerde bondsvoorzitter Claudio Tapia hem dan ook tijdens zijn eerste persconferentie. Tapia noemde hem euforisch ‘de beste coach ter wereld’.

De gevoelens waren wederzijds want Sampaoli vrolijkte de persbabbel op met een vleugje poëzie van folkartiest José Larralde: ‘es lindo estar cerca de lo que de lejos se admira‘, wat zoveel betekent als dichtbij iets te zijn dat je van ver bewondert. De blijde inkomst voelde dus aan als een lang gekoesterde wens die eindelijk in vervulling kwam.

Ondanks zijn cultstatus blijft Sampaoli een outsider in zijn vaderland, dat zweert bij alles wat echt Argentijns is: geen roemrijke spelerscarrière, geen trainersverleden bij een topclub en omzwervingen door heel Zuid-Amerika. Geen toeval dus dat hij zijn eerste persbabbel aangreep als een klein charmeoffensief. Hij liet de naam vallen van Che Guevara als inspiratiebron en betrok de Argentijnse vlag en kleuren in zijn betoog over de toekomst van de Albiceleste. Redden wat er te redden valt, oftewel de puinhoop die zijn voorgangers hebben gecreëerd opruimen, was zijn boodschap.

Corruptie en fraude

De wortels van de Argentijnse malaise liggen echter dieper. Niet enkel op het veld maar ook in de bestuurskamers rond was er tot voor kort sprake van paniekvoetbal. De chaos startte na het overlijden van bondsvoorzitter en boegbeeld Julio Grondona in 2014. De zoektocht naar diens opvolger legde een netwerk van corruptie en fraude bloot. Zo resulteerde een zoveelste presidentsverkiezing vorig jaar, met 75 stemgerechtigden, in… een 38-38 gelijkspel. Reden genoeg voor de FIFA om de bond onder curatele te plaatsen, een noodgreep die normaal enkel wordt gebruikt in derdewereldlanden.

De bestuurlijke chaos liep parallel met een zoektocht naar nieuwe financiële bevoorrading bij de clubs en federatie. De neoliberale regering van president Maurico Macri draaide in 2015 immers de geldkraan richting het nationale voetbal dicht. Jarenlang konden clubs en federatie rekenen op een genationaliseerde TV-deal die alle wedstrijden gratis aan de man bracht: Futbol Para Todos. Nu de tv-rechten weer toevertrouwd zijn aan de vrije markt, is de onzekerheid opnieuw teruggekeerd bij de clubs.

Het effect was meteen merkbaar: de spelersvakbond ging in staking wegens achterstallige salarissen waardoor de Primera Division één maand stil lag. Ook de federatie zelf kampte een tijdlang met een lege schatkist, tot grote ergernis van de internationals die hun omkadering danig teruggeschroefd zagen. Lionel Messi betaalde dan maar uit eigen zak de lonen van het veiligheidspersoneel. Het kortstondige pensioen van de kapitein bij de nationale ploeg was dan ook enerzijds ingegeven door deze frustraties.

Fatalisme

Anderzijds liet Messi zich leiden door de waas van verslagenheid en fatalisme die rond de Albiceleste hangt. De verloren Copa América-finale vorig jaar, de derde verloren eindstrijd in evenveel jaar, heeft grote wonden geslagen. Al 24 jaar wacht Argentinië ondertussen op een nieuwe trofee. Zes keer lag een nieuwe titel in het vooruitzicht maar liep het finaal mis in de eindstrijd. Vooral de manier waarop Argentinië telkens sneuvelde, deed pijn: een afstraffing door Brazilië, owngoals of gemiste strafschoppen. Argentinië heeft alle mogelijke manieren om een finale te verliezen inmiddels ondergaan.

Het lijkt erop dat deze gouden generatie, zo succesvol in de jeugdreeksen, uitgeperst is door een deceptie te veel. De Wereldbeker in Rusland is mogelijk hun laatste kans om de lang gekoesterde derde Argentijnse wereldtitel te winnen. Het is nog maar de vraag of exponenten zoals Lionel Messi en Sergio Agüero er op hun 35ste nog zullen bij zijn in Qatar in 2022.

Sinds de komst van Sampaoli is de rust echter min of meer teruggekeerd in het Argentijnse kamp. Bondsvoorzitter Tapia kon de vier wedstrijden schorsing van Lionel Messi snel ongedaan maken en de spelersgroep heeft zelfs beslist haar mediaboycot te beëindigen. Sampaoli’s vuurdoop in juni, waaronder een vriendschappelijke overwinning tegen Brazilië stemde tevreden maar was uiteraard louter voorbereiding.

Niettemin begint Argentinië als favoriet aan de derby, een klassieker waar beide naties hartstochtelijk naar uitkijken. Gastheer Uruguay kan mogelijk niet rekenen op de geblesseerde Luis Suárez, de leider van het team op en naast het veld. Bovendien houdt bondscoach Oscar Tabárez nukkig vast aan een generatie die stilaan zijn houdbaarheidsdatum bereikt.

Ook Argentinië teert al jarenlang op min of meer dezelfde spelerskern maar daar lijkt onder Sampaoli toch enige verandering in te komen. Enkel Lionel Messi en Javier Mascherano mogen vertrouwen op een vaste basisplaats. In juni riep hij reeds spits Mauro Icardi op, al jaren succesvol bij Inter maar nooit opgeroepen voor Argentinië. In de nationale pers ging lange tijd het verhaal rond dat Messi niets moet weten van Icardi en telkens zijn veto stelde tegen diens selectie. Het slachtoffer van deze keuze is Gonzalo Higuaín, eveneens een doelpuntenmachine in Italië maar afwezig op de belangrijke momenten bij Argentinië.

Sampaoli lijkt te kiezen voor jonge spelers zoals Paulo Dybala, die beantwoorden aan zijn eisen voor ultraoffensief voetbal. De vraag is echter hoe de op leeftijd zijnde verdediging zich zal aanpassen aan het fysiek veeleisende spel.

Groene tafel

Als ook Sampaoli Argentinië niet tijdig op de rails krijgt, kan het sterrenensemble mogelijk nog een ticket afdwingen in de rechtbank. Rechtstreekse concurrent Chili kreeg immers drie punten in de schoot geworpen omdat Bolivia een niet-speelgerechtigde speler had opgesteld. Volgens het TAS heeft Chili zijn klacht echter te laat ingediend waardoor het oorspronkelijke 0-0 gelijkspel mogelijk blijft staan. De nakende uitspraak kan dag en nacht verschil betekenen voor Sampaoli, Messi en de gehele toekomst van het Argentijnse voetbal.

Wat het ook wordt: een tweeluik tegen Nieuw-Zeeland of kwalificatie via de groene tafel: beide wegen naar Rusland zouden een grootmacht als Argentinië en een legende als Messi onwaardig zijn.