Afscheid van voetballer Bobby Charlton: ‘Engelands grootste speler ooit’

Net 86, stierf de iconische Britse voetballer Bobby Charlton. Gary Lineker, ’s werelds beste analist van het spelletje, noemde de aanvallende middenvelder ‘Engelands grootste speler ooit’.

Robert – Bobby dankt hij aan zijn latere 1,73 meter – stamt uit het stadje Ashington. Zijn vader, mijnwerker, trouwt er met Cissie Milburn en een voetbaldynastie: vier van haar broers spelen als prof. De jongen erft die genen. Op zijn 16e haalt een talentscout hem van de schoolbanken naar Manchester United. Hij vliegt door de jeugdploegen. Maar hij werkt tegelijk als leerjongen elektriciteit, want voetballen staat volgens Cissie – zij draagt thuis de broek – voor onzekerheid. En Jack, de oudste van haar drie jongens, heeft pas een profcontract bij Leeds getekend, na één ontluisterende dag in de koolmijn. United dringt aan en zo is Bobby op zijn 17e ook beroepsvoetballer.

Vlucht 609

De middenvelder koppelt balvastheid aan loopvermogen en ‘leest’ elke spelfase als een Kevin De Bruyne avant la lettre. Hij valt aan uit de tweede lijn, met een versnelling in zijn actie, een schijnbeweging om verdedigers dol te draaien en dan volgt de sublieme pas of een verre, supersonische lel die de keeper niet ziet aankomen. Met Bobby wordt United de eerste Engelse club in de Europa Cup.

In februari 1958 speelt de ploeg in Belgrado tegen Rode Ster: 3-3 en twee goals van Charlton volstaan voor de halve finales. Een dag later vliegen 44 spelers, stafleden en journalisten samen naar huis. Via München, waar hun vlucht BEA 609 tankt. In winters weer en op een beijzelde startbaan breekt de piloot daar twee keer zijn take off af. Bij de derde poging raakt de opstijgende Airspeed Ambassador de omheining op het einde van de baan. Het tollende vliegtuig breekt. Ter plaatse sterven 21 inzittenden, later nog 2 in het ziekenhuis. United verliest er 8 spelers, nog twee zouden nooit meer voetballen.

Waarom overleefde ik?

Bobby, die net voor vertrek op verzoek van een bange maat van stoel wisselt – de jongen komt om – vliegt met stoel en al uit het wrak. Miraculeus alleen met blutsen en builen. Het hakt er wel in. ‘Ik kon en kan me nog alle dagen alleen afvragen: waarom overleefde ik?’ schrijft hij in zijn memoires. Jack zegt: ‘Mijn broer kwam München nooit te boven. Hij lachte niet meer.’ Drie weken later staat Bobby plichtsgetrouw weer op het veld bij United en nog een maand later voor het eerst bij de nationale ploeg.

Nooit rood

Zijn huwelijk leidt tot een vete met Cissie en Jack. Met zijn moeder komt het nooit meer goed, met zijn broer – enigszins – pas na 50 jaar. Charlton voetbalt wel een indrukwekkend palmares bij elkaar. Winst met Engeland in het WK van 1966. Voetballer van het jaar. Winnaar van de Ballon d’Or als beste Europese speler. Europacup met Manchester. En de vroeg kalende kapitein van United blijft op en naast het veld every inch a gentleman. Nooit een rode kaart, twee gele in zijn hele carrière.

In 1970 raakt Engeland vroegtijdig uitgeschakeld op het WK. Bobby haakt op zijn 32e af als international met een record van 106 wedstrijden en 49 doelpunten, nooit gezien bij een middenvelder. Twee jaar later stopt de binnenvetter ook bij United, gedegouteerd door flierefluiters zoals de opkomende George Best, getalenteerde drankorgels maar gespeend van bescheidenheid of sérieux. Hij heeft er, altijd bij die ene club, 758 matchen en 249 goals op zitten.

Charlton werkt nog kort en weinig succesvol als trainer-speler bij Preston, verhuist naar Zuid-Afrika, maar komt later terug als BBC-analist, bestuurder van United en bezieler van zijn voetbalscholen. En Bobby ontpopt zich tot activist op leeftijd in de strijd tegen landmijnen. In 2020 verdwijnt hij wanneer artsen – net als eerder bij Jack – dementie vaststellen. Bij zijn dood vat de legendarische manager van United, Alex Ferguson, het even samen: ‘Succes verandert mensen bijna altijd. Maar niet Bobby Charlton. Hij veranderde nooit.’