De aanhoudingen van vorige woensdag hebben een schokgolf teweeggebracht in het Belgisch voetbal. Nochtans zat dat eraan te komen. Een blik achter de schermen van een gewetenloos systeem waar veel actoren van geprofiteerd hebben.
Westerlo, zijn 25.000 zielen, zijn Kuipje, zijn kaasblokjes op de bar, zijn Tongerlo van het vat, en zijn zeventien seizoenen in eerste klasse tussen 1997 en 2017. Een bijna heroïsche prestatie voor een klein dorp tussen Leuven, Antwerpen en Hasselt. Op 12 maart 2017 daalt Westerlo voor een tweede keer af in de wachtkamer van het Belgisch voetbal (omgedoopt in 1B) en dat lijkt moeilijk te verkroppen. Excel Mouscron, dat lange tijd veroordeeld leek tot degradatie, kan zijn vel toch nog redden op de laatste speeldag na een 0-2-overwinning op het veld van KV Kortrijk. Volgens het bestuur van de Kempense club zit aan die redding echter een reukje.
In maart 2017 legt Westerlo een klacht neer voor competitiefraude. Verschillende waarnemers die door het clubbestuur waren opgetrommeld, stelden zich immers vragen bij het verloop van de match tussen Kortrijk en Mouscron. Herman Wijnants, de sterke man van de club, weet beter dan wie ook dat de financiële gevolgen van een degradatie de toekomst van Westerlo in gevaar brengen. Op het moment dat buitenlandse investeerders zich op onze profclubs gooien met vaak duistere motieven, kloppen ook bij de kleine Kempense club zakenmannen uit Kazachstan aan, die door een Belgische makelaar – gespecialiseerd in het zoeken van buitenlandse geldschieters – zijn aangebracht. Het Westelse bestuur schrikt echter wanneer het ontdekt dat de buitenlandse fondsen verbonden zijn met de verkoop van wapens. Westerlo staat op dat moment nog niet aan de rand van de afgrond, maar toch bijna. De club is echter nog niet tot alles bereid. Zo blijven de onvermurwbare Kempenaars ook Mogi Bayat weigeren. Nochtans is de makelaar incontournable geworden in het Belgisch voetbal dat, met wederzijdse instemming, door hem gegijzeld wordt.
Een Oost-Europese makelaar wilde vijftig procent van de commissie die hij zou krijgen op een transfer, overmaken aan de sportief directeur van een Belgische eersteklasser.
Die koppige houding van Westerlo dateert niet van gisteren, maar al van 2011, toen de elegante Christian Brüls het Kuipje deed daveren. Mogi Bayat was destijds nog maar een beginnend makelaar. Net bij Charleroi de deur gewezen door zijn nonkel Abbas in 2010, heeft hij al reuzenstappen gezet in zijn nieuwe biotoop, waarin hij zich als een vis in het water voelt. KRC Genk wil zich van de diensten van Brüls verzekeren en geeft Bayat een volmacht om hem binnen te halen. Maar ook de speler geeft Bayat een volmacht, een praktijk die verboden is door de FIFA. Het bestuur van Westerlo buigt niet, ondanks de weigering van de speler om niet meer te trainen, hem ingefluisterd door zijn kersverse makelaar. Uiteindelijk zal Brüls enkele maanden later tekenen voor KAA Gent, na bemiddeling van… Mogi Bayat, voor wie de deur later nooit meer zal opengaan in de Kempen. Maar die weerbarstige houding zal Westerlo heel duur betalen.
Bayat, die bij de meeste Belgische clubs de rode loper uitgerold krijgt, dreigt er bij Wijnants meermaals mee dat zijn club uit eerste klasse zal verdwijnen. Wanneer dat ook daadwerkelijk gebeurt na de winst van Mouscron op Kortrijk, twee clubs met wie Bayat veel zaken deed, schept de makelaar daarover op, zoals hij wel vaker deed bij de verschillende actoren in het Belgisch voetbal: spelers, bestuurders, journalisten. Bijna anderhalf jaar later lijkt de val ingezet. Op zeventig kilometer ten oosten van Westerlo, in Tongeren, plaatst de onderzoeksrechter Bayat, die zich lang onaantastbaar waande, onder een aanhoudingsbevel.
Van Holsbeeck versus Coucke
Flashback naar 20 december 2017. De raad van bestuur van Anderlecht is samengekomen in het Brusselse kantoor van het advocatenbureau Clifford Chance op de Louizalaan 65. Ze buigen er zich over de enveloppen met projecten die binnengekomen zijn namens de kandidaat-overnemers van de club. Wanneer Coucke het haalt, is iedereen opgelucht, behalve één man: Herman Van Holsbeeck. Die had ingezet op een andere kandidaat, of beter: op een kandidatenduo, met name Paul Gheysens-Christophe Henrotay. Laatstgenoemde, spelersmakelaar, is al een aantal maanden betrokken bij het overnamedossier waarin zijn netwerk hem toeliet de naam van de Russisch-Oezbeekse miljardair Alisher Oesmanov, die inmiddels in augustus zijn 30 procent aandelen in Arsenal verkocht, als kandidaat-koper aan te dragen. Het is niet onlogisch dat een makelaar in zo’n dossier interesse toont. Indien de man die hij vertegenwoordigt Anderlecht koopt, zou Henrotay bij die verkoop 10 procent opstrijken van de club die op dat moment 100 miljoen waard wordt geacht.
Twee dagen later klinkt bij de officiële voorstelling van de nieuwe sterke man in het zaaltje de stem van Herman Van Holsbeeck steeds luider en kwader, terwijl journalisten zich rond hem verzamelen. ‘Ik beslis vanaf nu niets meer, ik kan zelfs geen transfers meer tekenen, anderen moeten nu maar in mijn plaats beslissen.’ Even verderop kijkt Marc Coucke verschrikt op. De oorlog tussen hem en HVH is begonnen. De afscheidnemende sportief directeur van Anderlecht zal het schip evenwel niet verlaten zonder nog een paar zaken af te ronden met zijn compagnon de route Mogi Bayat. De aankoop van Ryota Morioka (Waasland-Beveren) en Kenny Saief (KAA Gent), en de verkoop van Sofianne Hanni – die een klacht opleverde van het bureau dat tot januari de belangen van de Algerijnse international behartigde – dragen de handtekening van het duo dat jarenlang het sportief beleid van paars-wit bepaalde.
Marc Coucke moet tot 28 maart wachten eer hij officieel eigenaar is van zijn nieuwe club. Ondertussen volgt hij de laatste handelingen van Van Holsbeeck, die weet dat zijn dagen bij Anderlecht geteld zijn, van nabij. Een maand later volgt het verdict. Na veertien dienstjaren bij paars-wit wordt de algemeen directeur op staande voet ontslagen wegens een zware fout. Voor hij het stuur in handen nam, is Coucke door Michael Verschueren op de hoogte gebracht van een aantal situaties binnen de club die serieus scheefgegroeid zijn.
Het meest markante dossier is de commissie die nog aan makelaar Christophe Henrotay betaald moet worden voor de transfer van Youri Tielemans naar Monaco, afgesloten op 24 mei 2017 voor 25 miljoen euro. Na een eerste schijf van 750.000 euro, die al betaald werd op naam van een van de twee bedrijfjes die Henrotay in Nederland heeft, had ook een tweede, veel hoger bedrag, met name meer dan vijf miljoen euro, in juli jongstleden moeten overgeschreven zijn op de rekening van datzelfde bedrijf. Dat zou betekenen dat de totale commissie 20 procent zou bedragen, een bedrag dat door Henrotay en Van Holsbeeck al in 2014 is overeengekomen. Dat was vóór de FIFA verbood dat makelaars nog een deel op een toekomstige transfer zouden mogen vastleggen (wat die vervolgens relatief makkelijk zouden omzeilen via onkostenvergoedingen of de success fee, een commissie die wordt toegestaan aan de verkopende makelaar en afgesloten wordt bij de overgang zelf). Die tweede schijf is nog altijd niet betaald door het nieuwe Anderlechtbestuur, dat meer dan ooit van plan is die extra betaling aan te vechten.
Herman Van Holsbeeck kwam een commissie van twintig procent overeen met makelaar Christophe Henrotay op de transfer van Youri Tielemans.
Het netwerk van Bayat
Hoewel hij nooit zulke sommen heeft gefactureerd aan RSCA, moet Mogi Bayat niet klagen over wat hij bij paars-wit verdiend heeft. Zo zou hij het afgelopen jaar nog 315.000 euro verdiend hebben bij de overgang van Saief van Gent naar Anderlecht, plus nog eens 25.000 euro toen de optie definitief gelicht werd. Maar niet enkel bij de Brusselse topclub passeerde Mogi vaak langs de kassa. Als algemeen manager van Charleroi kon hij zeven jaar lang zijn netwerk in België opzetten, de manier van zakendoen ontleden en relaties opbouwen met de decision makers in ons voetbal, de mensen bij wie je moet zijn om zaken te doen.
Bij zijn geprivilegieerde contacten hoorde lange tijd Dirk Degraen, toenmalig algemeen directeur bij Genk, die in april 2014 naar de uitgang werd geduwd, onder meer vanwege zijn te nauwe banden met Bayat. Ook met Kortrijks voormalig sportief verantwoordelijke Patrick Turcq kan hij het best vinden. In die mate dat hij erin slaagt Turcq naar een andere club waar hij goed thuis is, KAA Gent te loodsen, hoewel daar al sportieve verantwoordelijken als Michel Louwagie en Gunther Schepens aan boord zijn. Aan die lijst van bevriende clubs mogen nog Charleroi, Mouscron, KAS Eupen en Zulte Waregem toegevoegd worden.
Bij Anderlecht gebeurden er de laatste jaren amper transfers waar hij niet van dichtbij bij betrokken was. Wanneer Idrissa Sylla in januari 2015 moet tekenen, stuurt Herman Van Holsbeeck Mogi Bayat naar Afrika om er de handtekening van de Guinese speler te verkrijgen, hoewel het een speler betreft die officieel vertegenwoordigd wordt door Patrick De Koster, toch de makelaar van Kevin De Bruyne. Een bestuurder van Mouscron deelt dan weer mee dat men ‘iets verschuldigd was aan Bayat’, om de vervanging van trainer Mircea Rednic door Frank Defays uit te leggen. Afgelopen zomer meldde een makelaar nog dat hij het viervoud van zijn normale commissie krijgt wanneer hij Mogi bij een transfer met Mouscron betrekt.
Drie contracten
Natuurlijk is het moeilijk voor een nieuw bestuur om afstand te nemen van oude afspraken wanneer die contractueel nog altijd geldig zijn. Een praktijk die Mogi Bayat gebruikt, is om verschillende contracten op te stellen die een commissie claimen voor een en dezelfde speler. Bijvoorbeeld: één contract op naam van Monsieur Arnaud (Mogi) Bayat voor de overgang van een speler. Een andere overeenkomst staat op naam van Creative Management (bedrijf toebehorend aan Mogi Bayat) dat de betaling vraagt voor bewezen diensten voor het opvolgen van de speler gedurende de contractduur. Het derde contract bepaalt een percentage op een nog af te sluiten volgende transfer van diezelfde speler. Als nieuwe beheerders beslissen zich te verzetten tegen die afspraken en de contractueel vastgelegde commissies niet meer willen betalen, stelt Mogi Bayat voor om het bedrag waarop hij meent recht te hebben te recupereren door een andere speler uit zijn makelaarsportefeuille aan te brengen. Die afspraken over onkostenvergoedingen of consultancybedragen worden niet alleen door Mogi voorgesteld, maar zijn gangbare praktijken in heel het wereldje. Het is een manier waarmee de makelaars hun commissie opdrijven wanneer die eigenlijk slechts zeven tot tien procent van een transfer mag bedragen. Waarbij de vraag is hoeveel daarvan terugvloeit naar clubbestuurders of zelfs spelers, als tegemoetkoming voor hun medewerking.
Dat Mogi Bayat op dit moment in de greep van het gerecht is beland, wil niet zeggen dat zijn rol in het Belgisch voetbal uitgespeeld is.
Een sportief directeur van een Belgische eersteklasser toonde in dat verband op zijn smartphone een voorstel van een makelaar uit Oost-Europa. Die wilde hem graag vijftig procent van de commissie die hij zou krijgen bij een nog af te sluiten transfer overmaken. Die praktijk wordt in het Belgische profvoetbal vandaag als gangbaar beschouwd. ‘Die bijna-afwezigheid van een reglementering inzake het profvoetbal is uiteraard een buitenkansje voor de georganiseerde misdaad’, meent een advocaat die gespecialiseerd is in Sportrecht.
Ongeveer een jaar geleden verstoorde een onderzoek van de Speciale Belastingsinspectie de rust van een aantal makelaars met domicilie in België (wat niet het geval is voor bijvoorbeeld Didier Frenay en Christophe Henrotay), maar dat betrof geen specifiek onderzoek naar voetbalpraktijken, eerder een studie van de hele sector van arbeidsbemiddeling en het onderzoek van mogelijke kapitaalsvlucht naar het buitenland. Dat veranderde niets aan het bloeiende zakenleven in de rand van het Belgische voetbal. Mogi Bayat, van wie men vertelde dat hij sinds de komst van Coucke niet meer voorkwam in het netwerk van Anderlechtgetrouwen, keerde onverwacht terug op het voorplan toen hij erin slaagde om aanvaller Lukasz Teodorczyk onder te brengen hij het Udinese van zijn vriend Giampaolo Pozzo, eigenaar van de Italiaanse eersteklasser en van het Engelse Watford. Hij was eveneens betrokken bij de recente contractverlenging van middenvelder Adrien Trebel, die nu met een bruto jaarsalaris van meer dan drie miljoen euro veruit de bestbetaalde voetballer ooit in het Belgische voetbal is. Die contractverlenging heeft ook één miljoen euro aan comissies opgeleverd.
Mogi is sinds jaar en dag de vertegenwoordiger van Anderlechttrainer Hein Vanhaezebrouck (hij was dat al voor diens komst naar de Brusselse club) en bemiddelde ook bij de terugkeer van Michel Preud’homme naar Standard, waardoor hij opnieuw meer dan één voet tussen de deur heeft bij de Luikse club, waar hij nog niet zo lang geleden persona non grata leek. Een bewijs daarvan is de komst van Obbi Oulare die, hoewel geblesseerd, toch met de hulp van MPH een contract kreeg op Sclessin. Ook bij Club Brugge zit Mogi op de eerste rij. Hij is het die Anthony Limbombe bij Nantes binnen hielp en die ervoor zorgde dat Club de Iraanse aanvaller Kaveh Rezaei bij Charleroi kon weghalen voor een veel lager bedrag dan de zeven miljoen waarvan in de pers gewag gemaakt werd.
Dat Mogi Bayat op dit moment in de greep van het gerecht is beland, wil niet zeggen dat zijn rol in het Belgisch voetbal uitgespeeld is. Luciano D’Onofrio, die in een dossier betreffende Standard werd veroordeeld voor het witwassen van geld, betaalde in juni 2015 een boete van meer dan 1,5 miljoen euro om te ontsnappen aan een correctionele veroordeling. Vandaag is LD sportief directeur en ondervoorzitter van R. Antwerp FC, terwijl hij nog altijd bemiddelt bij transfers zoals die van Chancel Mbemba naar FC Porto of die van Axel Witsel naar Dortmund; Hij zou ook geprobeerd hebben zich te mengen in de overgang van Edmilson Jr van Standard naar Qatar. Zaken die formeel verboden zijn, omdat je niet tegelijk clubbestuurder én spelersmakelaar kan zijn.
Maar in het voetbalwereldje is veel mogelijk.
Té grote commissies?
Hoeveel bedraagt de gemiddelde commissie die een spelersmakelaar bij een transfer mag verdienen? Waar de FIFA een bedrag van drie procent op het bruto jaarloon van de speler aanbeveelt, wordt die norm praktisch nooit gerespecteerd. Op basis van gegevens die verkregen zijn bij verschillende makelaars blijkt dat de commissie tussen de vijf en zeven procent, tot zelfs tien procent, gaat. Maar de bijna-afwezigheid van reglementering ter zake in België, waardoor er geen limieten voorzien zijn, maakt dat makelaars hier erg goed hun boterham kunnen verdienen.
Een voorbeeld? Bij de overgang van Landry Dimata van KV Oostende naar VfL Wolfsburg in juni 2017 voor 11,5 miljoen euro rinkelt de kassa bij Star Factory, bedrijf geleid door Didier Frenay. Hoewel de hieronder vermelde bedragen flink kleiner zijn dan de sommen die eerder bij ons belandden, blijven ze erg hoog, al vindt de makelaar zelf dat niet onlogisch: ‘Oostende heeft 500.000 euro betaald aan Standard voor een jonge speler die daar nooit in het eerste elftal opgesteld werd. Tien maanden later kan het hem verkopen voor 11,5 miljoen euro. Oostende ontving 70 procent van dat bedrag, zijnde 8,175 miljoen, een som die de club nooit tevoren kreeg voor een transfer, en de rest ging naar Star Factory, zijnde 3,325 miljoen euro’, aldus Frenay. Oostende moet van dat bedrag ook nog één miljoen afdragen aan Standard, dat bij de oorspronkelijke transfer naar de kust een percentage op de doorverkoop had bedongen.
Zo’n constructie is niet fout op zich wanneer alle betrokkenen zich daarin kunnen vinden, meent een bestuurder van een eersteklasser: ‘Ik reken nooit uit wat iets me kost. Het enige dat me interesseert, is wat het me opbrengt.’
Meer opvallend zijn bijvoorbeeld de commissies die Star Factory afgelopen zomer kreeg bij de transfers van Elias Cobbaut, Antonio Milic en Thomas Didillon naar Anderlecht. Voor elk van de drie spelers ontving het bureau van Frenay 500.000 euro, bonussen en success fees bij een mogelijke doorverkoop niet inbegrepen. Samengevat betekent dat een uitgavepost van 1,5 miljoen euro voor Anderlecht in de drie dossiers samen. Luc Devroe, voormalig sportief directeur van Oostende en vandaag in dezelfde functie bij Anderlecht, meent ‘dat dat overeenkomt met een commissie van tien procent, een percentage dat gebruikelijk is bij transfers op Anderlecht’.
Alleen: wie die 10 % doorrekent op de bedragen die met Cobbaut te maken hebben, komt moeilijk aan een commissie van 500.000 euro voor een speler die zo’n 12.500 euro bruto per maand verdient, naast een tekenpremie van 200.000 euro per seizoen. Het antwoord van de sterke sportieve man van Anderlecht: ‘Het contract loopt over vijf jaar en u hebt er de groepsverzekering niet bij gerekend.’
Goed dan. Even checken bij twee makelaars die vertrouwd zijn met die materie. Hoeveel bedraagt een commissie van tien procent in het geval van deze cijfers? Los van mekaar komen ze met dezelfde berekening: ‘59.088 euro groepsverzekering plus 174.000 euro salaris en 200.000 euro premies, dat maakt 433.088 euro per jaar. Daarop tien procent commissie komt dan neer op 215.000 euro voor de totale contractduur ( vijf jaar, nvdr).’ Niet helemaal de 500.000 euro waarvan sprake was. Hallo, Didier Frenay? ‘Dat is een kwestie van onderhandelen, maar ook van reputatie. Star Factory heeft al zeventien jaar een stevige reputatie, en ik ken Luc al dertig jaar. Er is een wederzijds vertrouwen gegroeid bij verschillende transfers.’ Frenay is niet de enige makelaar die afgelopen zomer geld verdiende aan de samenwerking met paars-wit, maar hij is op dit moment wel de nieuwe geprivilegieerde partner van Anderlecht.
Bij Oostende vond de nieuwe sportieve baas, Hugo Broos, verschillende contracten terug die het vroegere bestuur van de club met Star Factory afsloot. ‘Ik geef toe dat daar overdreven cijfers in terug te vinden waren, maar dat is interne keuken. Het hele systeem moet herbekeken worden. Waarom moet de club een spelersmakelaar betalen? Waarom is dat niet iets wat de speler moet doen?’ In dat geval zouden de bedragen bij zo’n commissie wel eens van een heel andere orde kunnen zijn dan vandaag.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
