‘Hoe maak je een voetballer?’ De befaamde Argentijnse voetbaltrainer Marcelo Bielsa, die deze week met de trainingen begon bij Lille OSC, lichtte een tipje van de sluier op tijdens een congres in ons land.
De straten van Affligem zijn duidelijk te smal om de toevloed van auto’s op te vangen. Overal staan ze geparkeerd langs de kant van de weg. Meer dan 600 trainers hebben vandaag de verplaatsing gemaakt naar congrescentrum De Montil om er vier belangrijke puntjes te valideren waarmee ze hun UEFA-licentie kunnen verlengen. 75 euro per sessie is de kostprijs. Dat er zo’n massa is komen opdagen, bewijst het grote prestige van deze bijeenkomst. In de ontvangstzaal verzamelen onder meer Michel Preud’homme, Francky Dury, Ivan Leko, Nicolás Frutos, José Riga en Georges Leekens zich op dit ochtendlijk uur met een koffietje of een fruitsapje in de hand.
Even later neemt Marcelo Bielsa (61) in een van de congreszalen het woord. Binnen de voetbalwereld heeft hij de bijnaam El Loco, de gek, maar ceremoniemeester Carl Huybrechts stelt de spreker liever voor als ‘een voetbalvisionair’. Bielsa draagt een trainingsbroek, een te grote trui en basketschoenen. De toehoorders luisteren aandachtig, terwijl de Argentijnse coach zijn ogen tijdens de uiteenzetting bijna de hele tijd naar beneden richt.
Bielsa is hier niet om indruk te maken door zijn verschijning, wel om te praten. In de eerste plaats over een probleem: ‘De voetbalwereld heeft meer spelers nodig. Geld is er in overvloed, maar we missen spelers’, waarna hij een vraag stelt: ‘Hoe wordt een voetballer geboren?’ Het antwoord blijkt niet voor de hand te liggen. Het zal een monoloog van twee uur in beslag nemen.
Nood aan idolen
Tachtig procent van de profvoetballers beschikt niet over talent
‘Zonder de juiste genetische samenstelling bestaan er geen grote voetballers’, steekt Bielsa van wal. ‘De natuurlijke opleiding is de beste van allemaal. Die laat spelers toe om antwoorden te vinden op de vragen die er hem tijdens het voetbalspel gesteld worden. Maar die formule alleen is niet meer voldoende, ze is niet meer toepasbaar in de wereld van vandaag. De passie voor het voetbal moet immers de concurrentie aangaan met andere passies en wordt dus te weinig aangesproken om het genetisch patrimonium te ontwikkelen. Bovendien zijn er in de steden te weinig plaatsen voorzien om te voetballen.’
Vervolgens legt El Loco de vinger op een opleiding die te vaak in de handen ligt van oud-voetballers, ‘die een andere opleiding kregen dan degene die ze moeten geven’. Bielsa legt zijn theorie uit, gebaseerd op de minutieuze, bijna ziekelijke analyse van duizenden voetbalwedstrijden.
‘Talent is oplossingen vinden voor de problemen waarmee je tijdens een wedstrijd geconfronteerd wordt. Tachtig procent van de profvoetballers beschikt niet over talent. Die spelers willen dat de jongens die wel talent hebben die oplossingen aanreiken en voor hen voordoen. Zo voegen ze zaken aan hun arsenaal toe die ze zelf niet kunnen verzinnen. De voetbalwereld heeft nood aan idolen, want zij zorgen ervoor dat ze geïmiteerd worden.’
Bielsa geeft een inkijk in zijn opleidingsprogramma. Het bestaat uit twee blokken, van elk vijf jaar: spelers van 8 tot 12 jaar en spelers van 13 tot 18 jaar. Een jaar duurt in werkelijkheid negen maanden, want de trainer van Rijsel neemt de vakantie en de voorbereidingsperiode niet op in zijn telling. Er blijven dus 36 weken over. Met vier trainingen per week komt een jeugdopleider dus aan 720 trainingen op vijf jaar. ‘Hij heeft een programma nodig waarin alles wat hij wil aanleren, aanwezig is. Er moet een samenhang bestaan tussen training nummer één en training nummer 720. Dat is essentieel en er mag niets zijn dat hij niet heeft aangeleerd.’
170 oefeningen
De autopsie van het voetbal gaat verder. Bielsa praat over elke beweging van een voetballer met de koele en stoïcijnse precisie van een forensisch patholoog die zijn conclusies voorlegt. ‘Je moet als jeugdopleider alle technische bewegingen aanleren, zelfs die om een bal te recupereren. Ik heb 170 oefeningen samengesteld die het volledige voetbalspel omvatten. Bijvoorbeeld: er bestaan vijf manieren om je vrij en aanspeelbaar te maken bij mandekking, niet meer. Het kan pretentieus overkomen dat ik dat met stellige zekerheid zeg, maar ik heb het bestudeerd. Ik weet waarover ik praat.’
Wie zou de woorden in twijfel durven trekken van een man die de mentale bibliotheek bezit van 50.000 volledig ontlede wedstrijden, verspreid over de laatste 25 jaar? ‘Om de bal te recupereren bestaan er 26 bewegingen. Ik heb een oefening opgesteld om elke beweging aan te leren. Voor balrecuperatie heb je dus 26 verschillende oefeningen, die je allemaal moet toepassen in een blok van vijf jaar jeugdopleiding.’
Bielsa zet zijn uitleg verder met behulp van videomateriaal dat door zijn trouwe assistent Diego Reyes getoond wordt. We zien een video van bepaalde trainingen bij Olympique Marseille, waarbij de coach zijn troepen de vijf manieren aanleert waarop je je vrij kan maken. Hij legt de nadruk op het belang van visueel contact tussen de spelers vooraleer er een pass gegeven wordt en op de beweging die de speler moet maken om de tegenstander op het verkeerde been te zetten.
‘Trainer zijn, betekent niet alleen de problemen onderscheiden, maar ook oplossingen aanreiken’, vervolgt El Loco, alvorens nog wat opheldering te verschaffen bij zijn trainingen. ‘Een speler moet de tijdspanne van zijn actie beheersen en op het juiste moment voor ritmeveranderingen kiezen. Hij moet geen oefening doen, maar een spelfase nabootsen. Daarom probeer ik ervoor te zorgen dat mijn trainingssessies niet langer duren van vijftig minuten. Ik bereid vijftien oefeningen voor en ik spendeer ongeveer drie minuten aan elke oefening. Met profvoetballers doe ik de oefeningen telkens één keer. Dat vormt de uitdaging voor profs, want in een wedstrijd krijgen ze maar één enkele kans.’
De derde man
Het terrein wordt alsmaar kleiner. De ruimte tussen de linies bestaat niet meer
Marcelo Bielsa buigt zich ook over de toekomst van de voetbalsport die voortdurend evolueert. ‘De ruimtes worden alsmaar kleiner’, aldus de Argentijn. ‘Ik keek onlangs naar Lazio Roma tegen Juventus en het terrein bedroeg amper 20 meter op 60. De ruimte tussen de linies bestaat niet meer. De enige ruimte die groter wordt, is die tussen de verdediging en de doelman. Wij zijn er de schuldigen van dat de ruimtes kleiner worden. Het belangrijkste zou moeten zijn om oplossingen te zoeken, niet om problemen te veroorzaken.’
De passing is van grote betekenis voor Bielsa, die zijn betoog houdt voor een auditorium waarin de meeste toehoorders een koptelefoon dragen om naar de simultaanvertaling te luisteren. ‘De dribbel is het belangrijkste om een tegenstander uit te schakelen, maar die kan je niet aanleren. Wanneer je een pass altijd in de voet vraagt, verklein je het speelveld. De bal moet eerst tussen de aanval en het middenveld van de tegenstanders gespeeld worden om daarna tussen hun middenveld en verdediging terecht te komen. Daar zorg je altijd voor gevaar. Om de linies te verschalken, moet de pass altijd tussen twee spelers gegeven worden.’
De pass is de oplossing voor enorm veel problemen, meent Bielsa. ‘Creatief voetbal eist een snelle balcirculatie om de tegenstander te verhinderen om de zone te dekken waarin je de bal wil spelen. Het is cruciaal om de lijn te breken die twee rivalen met elkaar verbindt, zelfs al doe je dat met een horizontale pass. Wanneer je tegenover een verdedigend blok komt te staan dat probeert het spel langs één flank te laten verlopen om de ruimte te verkleinen en om te verhinderen dat de andere flank benut wordt, dan ligt de oplossing erin om vanuit een centrale positie een dieptepass te versturen. Om die pass te kunnen versturen, moet er voordien centraal voldoende balcirculatie zijn om de pressing van de tegenstander te omzeilen. Tegenwoordig wil niemand nog zo’n pass versturen omdat het risico op balverlies te groot is.’
Hij heeft een oplossing om defensief sterk georganiseerde ploegen te ontwrichten. De derde man, noemt hij het. ‘Dat is de toekomst van het voetbal. Je moet je vrijmaken voor degene die de bal gaat krijgen en die dus de derde man wordt. Iedereen maakt zich vrij om een oplossing te bieden voor de speler die de pass gaat versturen, maar niet voor degene die de bal gaat krijgen. Nochtans: als je dat doet, ben je onmogelijk te verdedigen. Die derde man is het minst ontwikkelde wapen in het voetbal, terwijl je net op die manier de meeste aanvalsmogelijkheden hebt.’
Hoofdrolspelers
Een pleidooi voor voetbal gebaseerd op passing in een land waar een Spanjaard de nationale ploeg onder zijn hoede kreeg: de cirkel is rond. Het slotwoord is voor Kris Van Der Haegen, de directeur van de federale trainersschool bij de KBVB. Hij prijst eerst het initiatief van Emilio Ferrera om Marcelo Bielsa uit te nodigen en schenkt El Loco vervolgens een gepersonaliseerd shirt van de Rode Duivels.
‘Wij willen trainers die voor offensief voetbal kiezen’, vertelt Van Der Haegen aan zijn publiek. ‘Wij hebben vandaag geleerd wat het allerbelangrijkste is: je in het hoofd van de spelers verplaatsen. Coaches zijn hoofdrolspelers. De tegenpartij zorgt voor een probleem en de coach moet daarvoor de oplossing vinden.’
Onder luid applaus verlaat Marcelo Bielsa discreet de zaal. Zijn publiek was in de ban van zijn discours, maar blijft tegelijkertijd gefrustreerd achter omdat het recept maar met mondjesmaat onthuld werd. Maar had het wel anders gekund? De dag dat de makers van Coca-Cola hun originele recept verklappen, zal de omzet van de frisdrankfabrikant ook dalen. En een lezing van twee uur zal El Loco ongetwijfeld meer opbrengen dan de prijs voor een flesje prik. Alleszins genoeg om een aantal geheimen prijs te geven, maar er ook een aantal achter te houden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
