Neem of schenk een abonnement
Neem of schenk een abonnement

Jonas Creteur

‘Sportwashing aanklagen blijft – helaas – roepen in de woestijn’

Jonas Creteur Sportredacteur bij Knack.
Sportredacteur bij Knack. 22-10-2024, 16:48 Bijgewerkt op: 22-10-2024, 17:32

In een open brief hebben ruim honderd profvoetbalsters de sponsordeal van Wereldvoetbalbond FIFA met het Saudische staatsoliebedrijf Aramco aangeklaagd. Ze wijzen onder meer op de mensenrechtenschendingen in Saudi-Arabië. Hun protest staat in schril contrast met de oorverdovende stilte in de rest van de sportwereld, waar geld boven principes wordt geplaatst.

Het was even aandoenlijk, gênant als veelzeggend. Hoe Rafael Nadal in een video voor aanvang van de Six Kings Slam, een demonstratietoernooi met zes grote tennisvedetten in de Saudische hoofdstad Riyad, de ‘vibrerende cultuur en gastvrijheid’ van het gastland prees. Hoe het toernooi ‘niet alleen om winnen ging’, maar om ‘mensen samenbrengen en genieten van een memorabel event’.

De Spanjaard, doorgaans een toonbeeld van ethiek en fair play, las de zinnetjes duidelijk af van een teleprompter, met een citroen in zijn mond. Alsof zijn geweten protesteerde terwijl hij, nota bene als officiële ambassadeur van het Saudische tennis, de woorden uitsprak.

Dat geweten werd echter gesust door 1,38 miljoen euro startgeld. Niet alleen voor hem, maar voor elk van de zes deelnemers aan de Six Kings Slam – behalve Nadal, ook Carlos Alcaraz, Jannik Sinner, Daniil Medvedev, Holger Rune en Novak Djokovic. Naast de premie was ook de prijzenpot gigantisch, met nog eens 4,5 miljoen euro voor de winnaar – één tot ruim twee miljoen meer dan op alle vier de grandslamtoernooien.

Geen wonder dus dat ook Djokovic, Alcaraz en Sinner op hun sociale media de lof zongen over het ‘speciale’ toernooi, met een ‘fantastische sfeer’, en met de melding dat ze zeker zouden terugkeren. Tijdens de rustdag genoten ze ook van een boottochtje in Riyad, mochten ze ballen gooien bij een kermiskraampje en begonnen ze zelfs te dansen. Uiteraard met de camera’s op hen gericht.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Voorbeeld van sportswashing

Het hele Six Kings Slam-toernooi, en de beeldvorming errond, is het perfecte voorbeeld van hoe Saudi-Arabië via sport(vedetten) en veel oliedollars zijn besmeurde mensenrechtenimago oppoetst en aan ‘sportswashing’ doet. Een van de vele voorbeelden, want de laatste vijf jaar heeft het koninkrijk al miljarden geïnvesteerd in eigen georganiseerde sportevents en competities, in sponsordeals en zelfs in overnames van Europese topclubs. Wie er beter van werd (de sportbonden, de clubs en de sporters) zweeg in alle talen over de misstanden in Saudi-Arabië.

‘Het vele geld dat wordt gespendeerd aan sportswashing-campagnes kan de snel stijgende repressie in het land niet maskeren’, verklaarde Dana Ahmed, de hoofdonderzoeker van Amnesty International in het Midden-Oosten, nochtans begin dit jaar. Een rapport van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, met 354 aanbevelingen van 134 lidstaten, moest het koninkrijk ook aanzetten tot ‘substantiële hervormingen’. Die moesten een einde maken aan de ‘ongehoorde mensenrechtenschendingen’, waaronder het veelvuldig toepassen van de doodstraf, de foltering van immigranten, de criminalisering van lgbtq+-relaties, en de beperking van de vrije meningsuiting en van vrouwenrechten.

Ruim 200 executies

Veel hebben die aanbevelingen niet geholpen, want afgelopen weekend berichtte Human Rights Watch nog dat Saudi-Arabië dit jaar al ruim 200 executies heeft uitgevoerd, meer dan in elk volledig jaar in de voorbije drie decennia. ‘59 van de 214 terechtgestelde personen waren drugscriminelen. En 29 hadden deelgenomen aan ‘non lethal terrorism related actions’, zoals deelname aan straatprotesten. De Saudische kroonprins Mohammad bin Salman had nochtans verklaard dat hij het aantal doodstraffen zou beperken, maar de realiteit is anders’, meldde een woordvoerster van HRW.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Maar daarover dus geen woord tijdens de Six Kings Slam. En ook niet tijdens de WTA Finals, het toernooi met de beste tennisspeelsters van het seizoen dat begin november in Saudi-Arabië zal plaatsvinden. Ex-tennisvedettes Martina Navratilova en Chris Evert schreven er een vlammende column over in The Washington Post. Over hoe de WTA, de tennisbond bij de vrouwen, zijn principes van inclusie en gelijke rechten verloochent, en alle vrouwen de rug toekeert.

Veel huidige toppers in het vrouwentennis zien er echter geen graten in, in de wetenschap dat er een dikke cheque zal klaarliggen. En met de premisse dat ze door hun aanwezigheid ‘de gelijkheid voor vrouwen in Saudi-Arabië een extra zetje kunnen geven’. Voor de WTA was de verhuizing van haar kroonjuweel ook geen probleem. Geld boven principes.

Middelvinger naar het vrouwenvoetbal

Dat zal ook zo zijn als de Wereldvoetbalbond FIFA in december het WK voetbal van 2034 aan Saudi-Arabië zal toekennen. Daarom was de open brief die 106 profvoetbalsters uit 24 landen afgelopen maandag hebben ondertekend zo opvallend. Daarin roepen ze FIFA-baas Gianni Infantino op om de sponsordeal met het Saudische staatsoliebedrijf Aramco te beëindigen.

De overeenkomst, die eind april werd gesloten, is volgens de speelsters ‘een middelvinger naar het vrouwenvoetbal’. Ze wijzen daarbij op de mensenrechtenschendingen in Saudi-Arabië, met name tegen vrouwen. Daarnaast vinden de voetbalsters dat de sponsordeal met het staatsoliebedrijf niet strookt met de belofte van de FIFA om klimaatverandering tegen te gaan.

(lees verder onder de tweet)

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De FIFA reageerde, zoals verwacht, afwijzend. ‘De Wereldvoetbalbond waardeert zijn partnerschap met Aramco en zijn vele andere commerciële partners.’ Volgens de FIFA wordt het geld geïnvesteerd om de fundamenten van het vrouwenvoetbal te versterken. Als de FIFA bij zijn standpunt blijft, willen de profvoetbalsters verdergaan, desnoods met een boycot.

Op zijn minst willen ze een discussie op gang brengen over de toekenning van het WK voetbal. Het is de vraag hoe luid die discussie zal klinken, want op enkele minder bekende uitzonderingen na bleef het bij de mannelijke voetbalcollega’s oorverdovend stil na de open brief.

Ook in andere landen

Die stilte bij sportbonden en vedetten geldt, niet toevallig, ook voor deals met andere landen die via sportswashing hun imago willen opblinken. Human Rights Watch berichtte afgelopen juli nog over hoe in de Verenigde Arabische Emiraten 44 mensenrechtenactivisten en politieke dissidenten zonder fair proces waren veroordeeld tot levenslange celstraffen. En over de wapenleveringen van de VAE aan de Sudanese Rapid Support Forces, die verantwoordelijk zijn voor gruwelijke oorlogsmisdaden. In dezelfde maand werd Tadej Pogacar, met UAE Emirates op het shirt, overladen met superlatieven na zijn dubbele winst in de Giro en Tour.

Tadej Pogacar, op handen gedragen door zijn UAE Team Emirates-ploegmaats na zijn winst in de Tour de France. © Getty Images

Dat zijn loon en een groot deel van het ploegbudget wordt betaald door een regime dat de mensenrechten schendt, daar heeft Pogacar met nog geen woord over gerept. Zoals ook de NBA-vedetten van de Boston Celtics en de Denver Nuggets zich hulden in stilzwijgen toen ze voor het seizoen in Abu Dhabi, een van de Emiraten, enkele oefenmatchen speelden. Zoals ook het geval zal zijn als Max Verstappen en co. begin december het formule 1-seizoen zullen beëindigen in Abu Dhabi.

En wanneer in 2025 het WK wielrennen in Rwanda plaatsvindt, zal de Internationale Wielerunie uiteraard de lof zingen van het Rwandese regime voor zijn rol in de groei van het Afrikaanse wielrennen. Dat president Kagame in Congo rebellengroepen steunt die massaal mensenrechtenschendingen begaan, so be it. Alweer geld boven principes.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Rol van media

De normalisering van sportswashing wordt zo steeds meer realiteit, de open brief van de profvoetbalsters ten spijt. Met elk nieuw toernooi of event lijkt de verontwaardiging langzaam te eroderen. Zelfs veel sportliefhebbers laat het intussen koud, zolang ze maar spektakel zien. Net daarom moeten de westerse (sport)media blijven berichten over mensenrechtenschendingen als die landen weer een vedette, een ploeg of een federatie verleiden. En moeten ze die sportbonden blijven aansporen om, in ruil voor hun vele dollars, op zijn minst voorwaarden te stellen wat de mensenrechten betreft.

Al dan niet in de naïeve hoop dat die landen uiteindelijk de nodige hervormingen zullen doorvoeren. En er ooit, héél misschien, niets meer schoongewassen hoeft te worden. Ook niet via sport.

Lees meer over:

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content