Revolutie in het Amerikaanse baseball: hoe de sport zichzelf probeert heruit te vinden

Ooit was baseball zonder concurrentie de sport nummer één in de Verenigde Staten. Maar de populariteit van America’s pastime is flink aangetast. Een revolutie qua spelregels moet de sport op maat maken van de sportfan anno 2023.

Decennialang reserveerde het Amerikaanse volk de periode rond 1 november voor de World Series, de jaarlijkse finale van de Major League Baseball (MLB). De zesde en beslissende wedstrijd van vorig seizoen lokte zo’n twaalf miljoen Amerikanen naar de buis. Een dag later lag het aantal kijkers voor de wekelijkse American football-wedstrijd in de National Football League (NFL) op zondag bijna dubbel zo hoog. Nog schrijnender is de vergelijking met de jaren tachtig. Toen stemden vier keer zoveel kijkers af op de hoogmis van de sport.

De doorsnee-Amerikaan heeft de voeling met de nationale sport verloren, zoveel is duidelijk. Baseball (honkbal) kampt met een imagoprobleem: traag, defensief en een vergrijsd publiek. Bij jongeren zou voetbal zelfs hoger in de rangorde staan en is honkbal gedegradeerd tot een nichesport. De dopingschandalen van begin deze eeuw lijken de neergang te hebben ingezet, maar de afbrokkeling van het imperium is al decennia aan de gang.

Tot de jaren zestig was de MLB de enige uitgebouwde profcompetitie in het land. De NBA Finals werden bijvoorbeeld pas in 1970 voor het eerst live uitgezonden op de Amerikaanse televisie, de eerste Super Bowl kwam er pas in 1966. Tegenwoordig moet honkbal opboksen tegen flitsendere alternatieven qua entertainment waarbij geen ellenlange aandachtsspanne vereist is. Voor vele Amerikanen wringt daar het schoentje.

Rariteit

Honkbal is een rariteit in de moderne sportwereld. Wedstrijden duurden vorig seizoen gemiddeld meer dan drie uur, een eeuwigheid voor een sport waar diepere kennis sowieso cruciaal is om het spel echt te begrijpen. Daarenboven bestaat het reguliere seizoen uit 162 wedstrijden. Honkbal is altijd een soort van schaakspel geweest, zonder de voortdurende actie van bijvoorbeeld basketbal.

De afgelopen jaren is het echter gedegradeerd tot de saaiste, meest defensieve versie van zichzelf. De traditionele fan mag dan wel smullen van werpers die er steeds beter in slagen slagmannen van de honken te houden, spektakel voor het grote publiek levert het niet op.

De sport schoot zichzelf ook al te vaak in de voet door de terugkerende onderhandelingen over een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst. Vorig seizoen werd de start nog met twee weken uitgesteld wegens langdurig bekvechten tussen spelers en teameigenaars over geld. Hoezeer de Amerikaan ook houdt van sport, miljardairs en miljonairs die ruzie maken over een aantal procent meer of minder aan tv-inkomsten, komen in een storm van kritiek terecht.

Daarnaast kunnen baseballclubs uit de MLB ongelimiteerd de portefeuille opentrekken. Een salarisplafond is er niet, waardoor er enorme verschillen bestaan qua financiële slagkracht. Wie iets van talent toont, wordt al snel verleid door de hoge salarissen in de big markets zoals Los Angeles. Dat is funest voor de levensvatbaarheid van clubs uit de kleinere steden. De Oakland Athletics zullen daarom naar Las Vegas verhuizen. Het is de laatste reddingsboei voor de zieltogende club.

Recordinkomsten

Ondanks alle negatieve verhalen blijft de sport economisch groeien. Vorig jaar liet de MLB, vooral dankzij een nieuw televisiecontract, recordinkomsten van bijna elf miljard dollar optekenen. De sterspelers behoren zelfs tot de grootverdieners in de mondiale sportwereld. Negen spelers tekenden afgelopen winter een contract dat de honderd miljoen dollar overschrijdt.

Er is bovendien nog onontgonnen potentieel. Jarenlang keek de MLB de andere kant op wanneer de dalende populariteit ter sprake kwam. Marketing was een taak van de clubs zelf. America’s pastime (tijdverdrijf) genereert op zichzelf genoeg aandacht, was het idee. Daarom zijn er geen supersterren wier beroemdheid de sport overstijgt, een nadeel ten opzichte van de NBA, waar niet de teams maar enkele sterspelers de populariteit bepalen. Mike Trout (Los Angeles Angels), algemeen aanvaard als de beste baseballer van deze eeuw, heeft bijvoorbeeld minder volgers op sociale media dan sommige Rode Duivels.

Pitch clock

Rob Manfred liet van bij zijn aantreden als commissioner van de MLB in 2015 de alarmbellen rinkelen. Hij kondigde wijzigingen aan die het honkbal de 21^e eeuw moesten binnenloodsen, geen sinecure voor een sport die zweert bij tradities en het roemrijke verleden. Na jaren van bemiddelen kondigde hij in september glimmend van trots nieuwe spelregels aan, onder het motto: ‘meer baseball in baseball’. Revolutionair is de pitch clock, ofwel een stopwatch die werpers aan de leiband moet leggen. Zij hebben voortaan vijftien seconden om hun volgende worp af te vuren, en twintig wanneer er spelers op de honken staan.

Nog opmerkelijker is het groter maken van de honken met zo’n zeven vierkante centimeter. Hierdoor is ook de afstand tussen de verschillende honken kleiner, wat nieuw leven moet blazen in het spectaculaire ‘stelen’ van honken. Ten derde zijn ook bepaalde defensieve opstellingen niet langer toegestaan, opnieuw om het offensieve spel te bevorderen.

De nieuwigheden doen denken aan het voetbal van begin jaren negentig toen de wereldvoetbalbond FIFA besliste om de terugspeelbal naar de doelman aan banden te leggen. Ook toen was het de bedoeling om de trend van slaapverwekkend defensief spel tegen te gaan. In Amerika wordt vooral de vergelijking gemaakt met de shot clock die het NBA-basketbal in de jaren vijftig van een vroegtijdige dood heeft gered.

Kortere matchen

Ondanks enkele kinderziektes zijn de verhoopte effecten van de hervormingen na drie weken zichtbaar. MLB-wedstrijden zijn tegenwoordig een halfuur korter en ook het aantal punten per wedstrijd is toegenomen. Maar voor commissioner Rob Manfred blijft het balanceren op een slappe koord. Veel spelers en honkbalpuristen vinden de pitch clock verwerpelijk.

De soms ellenlange dode momenten waren immers symbolisch voor het mentale steekspel tussen werper en slagman. Het gebrek aan een klok, als enige van de vier grote Amerikaanse sporten, werd altijd hoog in het vaandel gedragen. Of zoals sterwerper Max Scherzer het in 2019 verwoordde: ‘There’s no clock in baseball, and there’s no clock in baseball for a reason.’

In de VS blijft sport in de eerste plaats big business verpakt als entertainment. En dus is ook de vraag: wat levert het allemaal op? Door de kortere wedstrijden klagen enkele teams al dat de verkoop van bier en merchandising is gedaald. Er is al een oplossing gevonden: elke MLB-club zou een miljoenendeal kunnen afsluiten voor een lokaal gesponsorde pitch clock.

Geld genoeg in het baseball, maar tegen welke prijs kan de sport opnieuw uitgroeien tot America’s pastime?