Twintig kilometer liggen beide steden in het noordoosten van Engeland uit elkaar. Dat er dan regionale rivaliteit ontstaat, lijkt logisch. Beide steden worden gescheiden door twee rivieren (de Tyne trekt een spoor door Newcastle, de Wear doorkruist Sunderland), maar ook de steenkool, de burgeroorlog en het voetbal zorgden voor een grote wederzijdse aversie.
De haat ontstond in de zeventiende eeuw. Engeland raakte verdeeld door de strijd tussen de royalisten en de republikeinen onder aanvoering van Oliver Cromwell. Newcastle, waar de steenkoolhandel door een koninklijk charter werd bevoordeeld, steunde de koningsgezinden. Sunderland, dat werd benadeeld met die oorkonde, vervoegde daarop het kamp van de republikeinen. Sindsdien dwarsbomen beide steden elkaar. De Industriële Revolutie verplichtte hen om alles in te zetten op scheepswerven en elkaar daar constant te beconcurreren. Alleen nam Newcastle al snel de bovenhand op zijn eeuwige concurrent en verrijkte het zich sneller. Het beschikt over alle componenten van een burgerlijke stad, die zich de laatste jaren sterk toespitst op cultuur, terwijl Sunderland uitgroeide tot een weinig gezellige buurt.
Nochtans moesten beide landsdelen leren samen te leven want ze maken deel uit van hetzelfde graafschap Tyne and Wear. Maar de inwoners blijven elkaar verafschuwen. Over het Kanaal beschouwen ze ondertussen deze voetbalderby als de meest gevaarlijke.
Beide clubs blijven al meer dan veertig jaar verstoken van prijzen, wat maakt dat het vooral om een regionaal evenement gaat. De betreurde Bobby Robson, die overleed in 2009, had mooi praten toen hij verklaarde dat deze derby “de grootste was van Engeland”, vandaag is het alleen het noordelijke deel dat in vuur en vlam raakt bij een gevecht tussen de Magpies (eksters) van Newcastle en the Black Cats van Sunderland.
Aan het begin van de twintigste eeuw was het wél dit gedeelte van Engeland dat overheerste in het voetbal. In 1913 totaliseerden beide clubs in totaal samen al acht kampioenschappen. En terwijl in 1901 het St. James’ Park maar plaats had voor 30.000 plaatsen, waren er toch liefst 70.000 fans opgedaagd om dé derby bij te wonen.
Om te slagen bij een van beide teams is er een eenvoudige stelregel: je stempel drukken op de derby. Daar slaagde alvast oud-international Peter Beardsley in. De aanvaller, afkomstig van Newastle, groeide uit tot een cultfiguur door op nieuwjaarsdag een hattrick te scoren. Ruud Gullit liet ooit in een memorabel treffen in 1999 topschutter en publiekslieveling Alan Shearer op de invallersbank starten. Het bekwam de toenmalige Newcastlemanager slecht, want door de 1-2-nederlaag keerden de supporters zich volledig tegen hem. Ze eisten het ontslag van de Nederlandse ex-topspeler, die een dag later effectief ook werd weggestuurd. ?
DOOR STÉPHANE VANDE VELDE
