Bayern München wil op termijn uitgroeien tot de rijkste club van de wereld, maar in Duitsland wordt het overvleugeld door Borussia Dortmund, dat na de titel nu ook de beker pakt. Sport/Voetbalmagazine reisde met Sporting Telenet naar Berlijn en zag hoe Bayern in een memorabele finale met 5-2 werd afgeslacht. Voor de Beierse grootmacht rest nu alleen nog de Champions League.
Terwijl de temperatuur in Berlijn naar de 30 graden klimt, verschijnt Jupp Heynckes, de trainer van Bayern München, de dag voor de bekerfinale op de persconferentie. Wat hij vindt van Jürgen Klopp, de succescoach van Borussia Dortmund, wil iemand weten. Heynckes zwijgt een paar seconden en zegt met een dedain dat eigenlijk niet bij hem past: “Ik heb Klopp langs de zijlijn aandachtig bestudeerd. En ik moet zeggen: als hij loopt, merk ik dat zijn startsnelheid behoorlijk indrukwekkend is. En zijn sprongkracht mag er ook zijn.”
Hier en daar wordt wat gegniffeld, maar de uitspraak van Heynckes is tekenend voor de gemoedstoestand bij de Duitse recordkampioen. Bij Bayern München hebben ze er moeite mee dat Borussia Dortmund twee keer na elkaar kampioen werd en dat de voorsprong die de Beierse grootmacht op de concurrentie opbouwde, zienderogen smelt. Hoewel, dat laatste is relatief want desgevraagd diept Uli Hoeness, de voorzitter, graag wat cijfers op. En dan krijg je een tsunami van getallen over je heen. En wordt er bijvoorbeeld verteld dat het budget van Bayern 325 miljoen euro bedraagt en dat van Dortmund 151,5 miljoen. Of niet eens de helft. Of dat Bayern 82 miljoen euro uit sponsoring ophaalt en Dortmund net geen 50 miljoen. En dat er ook een kloof gaapt in de merchandising: 43,3 miljoen tegenover 14,8 miljoen.
Maar dat Bayern in de afgelopen twee seizoenen in de competitie vier keer van Borussia Dortmund verloor, dat lijkt wel heiligschennis. Een club uit het desolate Ruhrgebied als bedreiging voor de aristocratische vereniging uit de Beierse metropool. Op zulke momenten brengen cijfers troost. Niet toevallig vertelde Uli Hoeness vorige week in een interview met het Duitse magazine Focus dat de financiële vooruitzichten voor zijn club ronduit schitterend zijn. Hoeness verwacht dat Bayern dit seizoen qua omzet de grens van de 350 miljoen euro overschrijdt en rekent op een winst van tussen de 10 en 20 miljoen euro. Bovendien, zo vertelde hij glimmend van trots , is de Allianz Arena tegen 2020 afbetaald en zal Bayern tegen dan de rijkste club van de wereld zijn. Omdat het op dat moment, als kapitaal, over een voetbalarena beschikt die een half miljard euro waard is. Naast een imposante spelerskern en een rijkelijk gespijsde bankrekening.
Voetbal als kunst
Natuurlijk moet er intussen ook aan de sportieve fundamenten worden gemetseld. Bayern bracht dit seizoen bij vlagen betoverend spel, zeker in de Champions League. De manier waarop Real Madrid in eigen stadion werd vernederd, was indrukwekkend om zien. Jupp Heynckes werd haast in de adelstand opgenomen, hij had voetbal tot kunst verheven, zoals Uli Hoeness het toen triomfalistisch verwoordde.
De verdiensten van Heynckes leken inderdaad groot. Toen de ex-aanvaller bij Bayern arriveerde, legde hij meteen de vinger op de wond: de club had in de Bundesliga wel meer dan 80 goals aangetekend, maar er 49 geïncasseerd. Kampioen, zo sprak hij de spelers op de eerste trainingsdag toe, wordt de ploeg die de minste doelpunten slikt. Dus zorgde hij er in de eerste plaats voor dat het defensieve blok functioneerde. Bovendien wilde Heynckes een sfeer creëren waarin iedereen, zoals hij het vertelde, op een normale manier kon ademen, een sfeer van vrijheid, blijheid en harmonie. Dat laatste was een sneer naar zijn voorganger Louis van Gaal, die door zijn autoritaire manier van doen voor een echte cultuurschok had gezorgd. Heynckes diende de rust te herstellen, hij kwam eigenlijk als een soort vredesapostel naar München.
Bayern begon sterk aan het seizoen, maar na de winterstop stokte het spel. Het voetbal met meer tempo en variatie viel nauwelijks nog te zien, spelers leken zich niet meer te ontwikkelen, op middenvelder Toni Kroos na, een beschermeling van Heynckes. De trainer constateerde dat er sprake was van een onrustwekkende stagnatie, vroeg zich binnenskamers af of hij niet te laks omging met de spelers, maar bleef wel uit het oog van de storm. Heynckes kent de mechanismen van de club waar hij al twee keer eerder werkte, hij weet wat er achter de schermen speelt. En hij wordt gewaardeerd voor zijn menselijke kwaliteiten, zijn open geest en de warmte die hij uitstraalt. Insiders weten niettemin dat de 67-jarige Heynckes moeite heeft met de stress, al zal hij dat nooit openlijk laten blijken. Bovendien weet hij zich gesteund door Uli Hoeness, die Heynckes al eens ontsloeg, in 1991, en dat als de grootste fout uit zijn carrière aanziet.
Giftige pijlen
Maar Bayern is een parade van vedetten en ego’s. Centraal staat daarbij de figuur van Arjen Robben. Sinds hij in München voetbalt, straalt de Nederlander de aura uit van iemand die niet krijgt wat hij verdient. Robben is kwaad als ze hem de bal niet geven, sterker zelfs: hij aanziet dat als een belediging. En hij is niet bestand tegen kritiek en raakt heel snel geïrriteerd.
Maar Robben neemt wel zijn verantwoordelijkheid. Hij miste een strafschop in de cruciale uitwedstrijd op Borussia Dortmund, maar legde op Real Madrid doodgemoedereerd de bal op de stip toen Bayern daar een penalty kreeg. En Robben scoorde op strafschop ook zaterdag in de bekerfinale tegen Dortmund. Eerder vuurde hij wat giftige pijlen af in de richting van Franz Beckenbauer, die na Robbens gemiste penalty op Dortmund had geroepen dat iemand die gefould werd zelf de strafschop niet mocht nemen. Soms, gnuifde Robben, moet je nadenken voor je iets zegt.
Door zijn individualisme en egoïsme isoleerde Robben zich van de groep. Er was een vechtpartij met zijn ploegmaat Franck Ribéry en er zijn in iedere wedstrijd weer veel gebaren en veel pathetisch theater. Maar soms zijn er die artistieke bevliegingen waarmee de vleugelaanvaller een match beslist. Die hebben mee geholpen om Bayern München in de finale van de Champions League te brengen. Zaterdag in München tegen Chelsea, de club waar hij tussen 2004 en 2007 op de loonlijst stond.
Een vat vol irritatie
De bekerwedstrijd tegen Borussia Dortmund moest een soort generale repetitie worden voor deze wedstrijd. Het was das Spiel der Spiele zoals de Duitse pers vooraf orakelde. Meer dan 700.000 kaarten waren aangevraagd, maar het Olympisch Stadion van Berlijn telt maar 75.708 plaatsen. De sfeer was indrukwekkend, met aan de ene kant een geel-zwart gordijn van Borussiafans en aan de andere zijde het rood en wit van de Bayernaanhang.
Bayern begon gretig en furieus aan deze wedstrijd, kwam tegen het spel in op achterstand, sloeg terug, maar raakte de kluts kwijt vanaf het moment dat Borussia Dortmund weer op voorsprong klom. Sterker zelfs: de bekerfinale groeide voor Bayern uit tot een echte martelgang. De spitsen kwamen niet in het stuk voor, Bastian Schweinsteiger was in het middenveld een vat vol irritatie en ontsnapte aan de rode kaart en het centrale verdedigingsduo Badstuber-Boateng maakte een lome en slome indruk en mist wendbaarheid. Vooral in dat schrijnende mankement zal het probleem liggen voor de wedstrijd tegen Chelsea. Badstuber is voor die match geschorst, wat perspectieven opent voor Daniel Van Buyten, maar wendbaarheid is niet bepaald de sterkste eigenschap van de Rode Duivel.
Na 90 minuten stond er een voor Bayern beschamende 5-2-nederlaag op het scorebord. Een enorme mentale dreun net voor de wedstrijd tegen Chelsea. Bayern staat met het mes op de keel. Achteraf werd de instelling van het elftal gehekeld. Ex-speler Stefan Effenberg zei dat hij moest overgeven van deze manier van voetballen en de voormalige doelman Oliver Kahn debiteerde dat geen enkele speler met de juiste mentaliteit aan de wedstrijd was begonnen.
Dat mag geen afbreuk doen aan de verdienste van Borussia Dortmund. Trainer Jürgen Klopp bedient zich telkens weer van hetzelfde wapen. Hij geeft de tegenstander geen millimeter ruimte, ontgrendelt het vleugelspel, speelt pressing en schakelt bij balbezit razendsnel om. Het kadert binnen zijn voetbalfilosofie. En het maakte Bayern radeloos. In Berlijn ook bleek dat Bayern München over geen spelers beschikt die het commando in handen kunnen nemen. Iedereen liet zich naar de slachtbank voeren. Leiderschap staat voorop als de club zich straks op de transfermarkt stort. Met of zonder de Champions League in de trofeeënkast. Het wordt een zware opgave voor manager Christian Nerlinger, die zich in tegenstelling tot Uli Hoeness constant in de luwte ophoudt en van wie velen zich afvragen of hij wel de juiste man op de juiste plaats is.
Een symbool
Borussia Dortmund bekroonde zaterdag een historisch seizoen met de eerste dubbel uit de geschiedenis. Verdediger Mats Hummels, die ooit voor Bayern speelde, verloor achteraan geen enkel duel, de Japanse regisseur Shinji Kagawa parafeerde onder de ogen van sir Alex Ferguson iedere aanval en de Poolse sluipschutter Robert Lewandowski kreeg drie kansen en zette die alle drie ijskoud om.
De enorme supportersschare die zich naar Berlijn had verplaatst, zegt alles over de manier waarop het voetbal in Dortmund wordt beleefd. Het heeft allemaal iets irrationeels, iets religieus. De werkloosheid schommelt in Dortmund rond de 13 procent, in de stad wonen nogal wat mensen die heel hard hebben gewerkt maar op een gegeven moment te horen kregen dat ze niet meer nodig waren.
Borussia brengt dan ook troost in donkere dagen en was lang een remedie tegen verbittering. Jürgen Klopp is erin geslaagd op het veld voor een andere structuur te zorgen, aan de vernieuwing waarvoor hij heeft gezorgd moet de hele stad zich spiegelen. Wat dat betreft, is Borussia dan ook een symbool, een sprong naar het modernisme als het ware in een stad waar de mijnen werden gesloten en er tussen 1970 en 2000 meer dan 80.000 arbeidsplaatsen verloren gingen.
Ooit torste Borussia Dortmund een schuldenberg van meer dan 200 miljoen euro met zich mee, intussen is die zo goed als afgebouwd. Het Signal-Iduna-Park, de verzekeraar naar wie het stadion is genoemd, verlengde inmiddels zijn contract tot 2020. In ruil voor 5 miljoen euro per jaar. Zo groeit Borussia Dortmund langzamerhand uit tot een soort Bayern München. Maar dan wel charmanter en bereikbaarder. En met een trainer, Jürgen Klopp, die tot medio 2016 bijtekende en onder geen enkele voorwaarde mag vertrekken. Zijn positief imago maakt van Borussia ook buiten de eigen stad een gerespecteerde club.
Want dat is opvallend: Borussia Dortmund heeft eigenlijk weinig tegenstanders. Toch wil het zich qua grandeur niet met Bayern meten. Toen Hans-Joachim Watzke, de CEO van Borussia Dortmund, gevraagd werd of hij ooit de omzet van Bayern hoopt te behalen, schudde hij resoluut het hoofd. En toen hij geconfronteerd werd met de budgettaire verschillen die er in tal van segmenten tussen de beide clubs bestaan, voegde Watzke daar nog aan toe dat Bayern meer dan 100 stadionloges heeft die voor veel geld worden verhuurd en Borussia amper elf.
Voor grootspraak is er bij Borussia Dortmund al lang geen plaats meer. Wat dat betreft past de club goed bij de mentaliteit van de stad: er moet vooral gewerkt worden.
DOOR JACQUES SYS – BEELDEN: IMAGEGLOBE
Het is geen toeval dat Bayern München vijf keer van Borussia Dortmund verloor.
Jupp Heynckes kwam als een soort vredesapostel naar München.
