Hoe Chelsea onder Frank Lampard weer zieltjes wint

Een nieuwe trainer, een piepjong elftal en bij momenten wervelend voetbal. Chelsea Football Club is goed op weg om zieltjes te winnen.

Pep Guardiola was onder de indruk van Chelsea. En hij durfde dat te zeggen tegen Frank Lampard, zijn collega uit Londen die hij na de nipte 2-1 feliciteerde met de manier van voetballen. Chelsea had, zoals overal dit seizoen, de kaart van de aanval getrokken en hield de voetbalmachine uit Manchester in het Etyhad Stadium op 46,7 procent balbezit. Opmerkelijk: in 381 competitiewedstrijden met Barcelona, Bayern München en Manchester City had een team van Guardiola nog nooit zo weinig de bal gehad. ‘Chelsea is een ongelofelijk sterk elftal, geleid door een moedige coach die durft aanvallend te spelen.’ Kevin De Bruyne had de verdiende voorsprong van de bezoekers (door N’Golo Kanté) met een afgeweken schot weggeveegd, een klasseflits van Riyad Mahrez besliste de match. Maar, gaf Guardiola toe: ‘Op dat moment was Chelsea de betere ploeg.’

Het was de eerste nederlaag van de Blues sinds september, maar Lampard kon ermee leven. De Citizens stonden verder dan zijn club, die nog altijd op zoek is naar een nieuwe identiteit nadat ze van de FIFA een transferverbod kreeg opgelegd omdat ze de regels overtrad bij de overgang van 69 (!) minderjarigen. ‘Zonder nieuwe spelers kunnen we onmogelijk de strijd aangaan met Manchester City en Liverpool. Geen tien nieuwkomers, want in dat geval is het moeilijk om meteen progressie te maken, maar één of twee gerichte versterkingen’, reageerde Maurizio Sarri, vorig seizoen nog manager, op de straf. Enkele maanden later, na winst in de Europa League, vertrok de Italiaanse kettingroker naar Juventus.

Chelsea moest de markt aftasten. Erik ten Hag (Ajax), Massimiliano Allegri (Juventus) en Nuno Espírito Santo (Wolverhampton) waren de usual suspects, maar directeur Marina Granovskaja verbaasde met de keuze voor Frank Lampard. Een icoon van de Blues, dat wel, maar een groot vraagteken als manager. In zijn debuutseizoen strandde hij met Derby County op een zucht van de Premier League – Aston Villa won de promotiematch op Wembley – maar zijn statistieken met de Rams waren niet overweldigend: amper 42 procent van de punten gepakt. Bovendien waren de uitdagingen op Stamford Bridge groter dan ooit tevoren.

Granovskaja, de rechterhand van Roman Abramovitsj en een van de machtigste vrouwen in het voetbal, was zeker van haar stuk. Ze is sinds 2010 nauw betrokken bij de dagelijkse leiding van de club en beleefde de laatste seizoenen van Lampard als speler vanop de eerste rij. Ze zag een intelligente middenvelder die productiever was dan sommige aanvallers – 211 goals, niemand deed beter in de geschiedenis van de Blues – maar die tegelijk werkte en wroette alsof hij vreesde voor zijn plaats. ‘Frank hanteerde als speler een fantastische werkethiek en dat was vorig seizoen als beginnend manager niet anders, zo vertelden onze scouts. En hij weet waar deze club voor wil staan.’

De Iron Lady overtuigde haar baas, waarna Lampard midden juli een contract voor drie seizoenen tekende. Ze onderhandelde een ‘bescheiden’ jaarsalaris van 6,4 miljoen euro, waarmee het clubicoon in de Premier League pas op de achtste plaats stond: na Pep Guardiola, Mauricio Pochettino, Ole Gunnar Solskjær, Jürgen Klopp, Manuel Pellegrini, Ralph Hasenhüttl en Unai Emery. Granovskaja is het zakelijke brein van de club, die miljoenen winst in de wacht sleepte met de verkoop van Kevin De Bruyne, Mohamed Salah en Romelu Lukaku. Deze zomer overtrof ze zichzelf met de verkoop van Eden Hazard: om en bij de 100 miljoen euro, met extra’s kan daar nog een slordige 46 miljoen bij komen. En dat voor een speler die nog slechts één jaar onder contract lag.

De tijd dat Abramovitsj, al ruim een jaar niet meer op Stamford Bridge gezien, met miljoenen strooide, is sinds haar aanstelling in 2014 als CEO definitief voorbij. Het was zij die in 2016 kledingsponsor Adidas bedankte voor de jarenlange samenwerking en een deal sloot met Nike, goed voor jaarlijks 66 miljoen euro, tot 2032… Haar wil is wet, ondervond ook Antonio Conte. Kampioenenmaker in zijn eerste jaar (2017), maar toen hij de verantwoordelijkheid voor het tweede, tegenvallende seizoen tijdens persconferenties in de schoenen van zijn bazen (lees: bazin) probeerde te schuiven, was ze duidelijk en hard: hij en niemand anders zou geofferd worden. En dat gebeurde. Granovskaja, rechter en beul tegelijk.

Ontdekkingen

Door het vertrek van Hazard, de voorbije twee seizoenen topschutter en assistkoning, én door het transferverbod moest Lampard binnen de club naar oplossingen zoeken. Zoals elke zomer kwamen er meer dan dertig huurspelers terug, maar die pasten in een andere strategie van de club: elk jaar verhuren en hopen dat een club gevonden wordt die een transfersom wil betalen. Met het overgrote deel valt toch niets aan te vangen, te licht voor de Premier League. Met één grote uitzondering: Mason Mount, die dit seizoen zijn eerste speelminuten in de hoofdmacht pakte en nu al een van de revelaties van het seizoen is.

De twintigjarige middenvelder belandde al in 2005 in de jeugdopleiding van Chelsea, waarmee hij in 2016 de UEFA Youth League won. Een jaar erna werd hij met de Engelse U19 Europees kampioen en verkaste hij nog diezelfde zomer naar … Vitesse. Een bewuste keuze, zei de tiener, net zoals zijn vertrek na één seizoen – gekruid met 13 goals en 10 assists in de Eredivisie – naar Derby County dat was. Ajax en PSV hadden geïnformeerd bij de speler en het Londense clubbestuur, maar Mount wilde absoluut samenwerken met Lampard, net aangesteld als coach van de Rams. Lamps was zijn grote idool toen hij als zesjarige op het jeugdcomplex arriveerde en op ‘zijn’ positie een icoon van de club (2001-2014). Dat wilde hij ook worden. Maar vader Mount behoedde hem in lange gesprekken voor ontgoochelingen, zo gaf de jonge tiener toe in Voetbal International. ‘Zoon, besef je wel dat John Terry de enige jeugdspeler is die in de afgelopen twintig jaar het eerste elftal heeft gehaald?’ Zijn antwoord: ‘Dan ben ik de volgende.’ Het zei alles over zijn persoonlijkheid. Ambitieus, zonder hautain te zijn.

Lampard zette de jonge middenvelder in de slopende Championship, met 46 competitiematchen op de kalender, meteen op de 10. Het lichaam sputterde af en toe, maar de statistieken (11 goals en 6 assists) waren overtuigend genoeg voor een terugkeer naar Stamford Bridge. Toen ook Lampard er opnieuw neerstreek, was het geen verrassing dat de jonge en aan de bal onvoorspelbare middenvelder een nieuwe overeenkomst tot 2024 kon tekenen.

Zijn debuut op Old Trafford was een tegenvaller: 4-0, weggeveegd door Manchester United en harde woorden van tv-analist José Mourinho, die vond dat de youngsters het niveau van de Premier League niet in zich hadden. Lampard tackelde zijn ex-coach: ‘Ik kies het beste team, zonder te kijken naar leeftijd. Ik ben er echt niet bang voor om jonge spelers voor de leeuwen te gooien. Zij zullen belangrijk worden voor Chelsea.’ De week erna antwoordde Mount met een goal tegen Leicester, goed voor een punt. En vertrouwen van een manager doet iets met een jonge speler: vier goals en twee assists.

Ruben Loftus-Cheek (23) en Callum Hudson-Odoi (19), nog twee kinderen van de academie, mochten hun contract tot 2024 verlengen, maar sukkelen dit seizoen met blessures en staan daardoor in de schaduw van de snelle en opportunistische Tammy Abraham, dé ontdekking van het seizoen: tien goals, twee assists en door Gareth Southgate tot international gebombardeerd. ‘Sommige spelers hadden hier vorig seizoen in de voorbereiding een eerlijke kans moeten krijgen, maar we stuurden hen naar andere clubs’, reageerde Gianfranco Zola, assistent van Sarri, die zich vorig seizoen niet verzette toen Fikayo Tomori (21) aan Derby County werd verhuurd. Op expliciete vraag van Lampard, die de kwaliteiten van de centrale verdediger – bij Chelsea sinds 2005 – perfect kon inschatten. Hij werd door de supporters van de Rams tot Speler van het Jaar uitgeroepen, keerde terug en is na het verrek van David Luiz (Arsenal) ook bij Chelsea het slot op de verdediging.

Ook Tomori, een Canadees met Nigeriaanse roots die sinds 2005 – op zijn achtste – op de academie van Chelsea zit, mocht enkele weken geleden in Kosovo voor het eerst het shirt van de Three Lions aantrekken. ‘Te gek voor woorden. Vorig jaar kon ik me niet eens voorstellen dat ik bij Chelsea zou mogen mee trainen.’

En er staan nog jongeren klaar. Tegen Ajax, toen Chelsea een 1-4-achterstand in de tweede helft wegveegde en alsnog het punt van de hoop pakte ( zie kader), tekende rechterflankverdediger Reece James (19) voor de gelijkmaker. Geblesseerd aan het seizoen begonnen, maar steeds belangrijker voor de club geworden en een alternatief voor César Azpilicueta, die ook links en centraal kan worden uitgespeeld. ‘Reece brengt kwaliteit, dat is voor ons het eerste criterium. En met Azpi kunnen we altijd schuiven’, zei Lampard, nadat Reece met een assist en een doelpunt tegen Grimsby Town voor het eerst in de basis was gestart. ‘Hij is een van de sterren van morgen.’

Spelers raken

‘Chelsea kon geen spelers kopen, maar het heeft wel tijd gekocht. De sympathie voor Lampard zorgt voor tijd. Het opstellen van jeugd zorgt voor tijd’, orakelde Mourinho na de 4-0-vernedering op Old Trafford, maar daar was Lampard het niet mee eens. ‘We geven jonge spelers alleen kansen omdat ze die verdienen, niet omdat ze hier zijn opgeleid. De mensen van de academie werken enorm hard om spelers met voetballende kwaliteiten en een goede mentaliteit af te leveren, maar in het verleden was dat blijkbaar niet voldoende’, aldus Lampard, die zich met enkele jeugdtrainers uit de academie heeft omringd. Joe Edwards had vorig seizoen de U23 onder zijn hoede, terwijl ex-speler Jody Morris een lang verleden heeft als trainer op de academie en scherp is voor sommige ex-managers van de Blues.

‘We hebben trainers gehad die liever in hun kantoor bleven zitten als de U19 om de hoek voor de Europa Youth League speelde. Enorm ontmoedigend voor iedereen in de academie. Volgens mij is er geen jeugdopleiding in Engeland beter dan die van Chelsea, maar door het gebrek aan jeugdspelers in het eerste elftal leek dat niet zo. De managers moeten de spelers willen zien. Het gaat niet om complimenten geven in de media. Het gaat om kijken, hen in het echt zien. Pas dan raak je hen.’

De Lampard Lads tekenen voor een frisse wind in de Premier League, die de voorbije seizoenen overspoeld werd met buitenlandse eigenaars, investeerders en (pseudo)vedetten. Bij momenten wervelend en spectaculair, zoals in de dubbele confrontatie met Ajax. Alleen Liverpool, Leicester en Manchester City scoorden meer dan de nummer vier, maar analisten wijzen vooral op de vaak naïeve manier van voetballen en verdedigen. Met het aantal tegendoelpunten staat Chelsea zelfs in de rechterkolom.

Zelfs de vader van de manager, Frank Lampard senior, stelde de vaak riskante speelstijl al in vraag. En dat heeft de jonge manager nog meer doen nadenken over zijn voetbalvisie. ‘Mijn vader is van de generatie tijdens dewelke er in Engeland nog niet op deze manier werd gespeeld, dus probeer ik hem uit te leggen dat we hier proberen te tikken met de keeper in plaats van voor de lange bal te gaan. Toch triggert zijn commentaar iets in mijn brein. We moeten niet altijd verzorgd uitverdedigen. Tegen opponenten die fanatiek jagen, is het soms beter om wat variatie te hebben. Ik wil dat we daarin onvoorspelbaar zijn.’

Pedro (32), Jorginho (27), Willian (31), Azpilicueta (30) en Ngolo Kanté (28), een van de beste puinruimers op de Europese velden, zijn de schaarse routiniers in het jonge elftal, dat na meer dan een derde van de competitie comfortabel mee glijdt in het spoor van Leicester en Manchester City en autoritair vierde staat. Onverhoopt. Met dank, zegt Azpilicueta, aan Lamps. ‘We moeten, benadrukt hij elke dag, het shirt voelen. Trots zijn dat we voor deze club mogen spelen, zoals hij dat als speler ook was.’