Kan Kirsty Coventry de eerste vrouwelijke IOC-voorzitter ooit worden?

Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) maakte maandag de lijst bekend met zeven kandidaten die voorzitter Thomas Bach in 2025 willen opvolgen. Onder hen slechts één vrouw: Kirsty Coventry (41). Hoe groot zijn haar kansen om het olympische glazen plafond te doorbreken en verkozen te worden tot de machtigste figuur in de internationale sportwereld?

Tijdens het IOC-congres in oktober 2023 liet voorzitter Thomas Bach (70) de deur voor een derde termijn als voorzitter open. Zeer opvallend, want zijn tweede en laatste mandaat (van vier jaar, na een eerste van acht jaar) zou in 2025 aflopen. Maar misschien kon het olympische handvest wat dat betreft wel veranderd worden. Enkele IOC-leden riepen de Duitser zelfs openlijk op om aan te blijven.

Veel waarnemers waren dan ook verbaasd toen Thomas Bach net voor de jongste Olympische Spelen van Parijs aankondigde dat hij geen verlenging van zijn mandaat wilde. ‘Ik ben niet de beste leider meer voor de olympische beweging.’ Anderen vonden het een briljante zet dat Bach met zijn mededeling wachtte tot Parijs. Zo vermeed hij in aanloop naar de Spelen veel speculaties over zijn opvolging en behield hij zijn autoriteit tot het einde.

Na de Spelen barstten de speculaties over wie zich kandidaat zou stellen om Bach op te volgen wel los. Zeker toen het IOC de week voor de deadline van 15 september bekendmaakte dat een aantal regels strikt moest worden gerespecteerd: de IOC-voorzitter kan niet tegelijkertijd voorzitter zijn van een sportfederatie, en kan, zodra de maximumleeftijd van 70 jaar is gepasseerd, maar één keer aanspraak maken op een verhoging van die limiet, met vier jaar.

Bach vs. Coe

Het werd gezien als een zet van Bach om stokken in de wielen te steken van de kandidatuur van Sebastian Coe. De Britse voorzitter van World Athletics leeft al lang op gespannen voet met Bach, onder meer over de houding ten opzichte van Rusland. Toen Coe vorig jaar aankondigde dat World Athletics 50.000 dollar zou uitkeren aan de olympische goudenmedaillewinnaars in het atletiektoernooi van Parijs, viel hij helemaal uit de gratie. Een unilaterale beslissing waarvan de olympische beweging niet was gediend, niet het minst Thomas Bach.

Coe wordt, vooral door de Angelsaksische pers, naar voren geschoven als de meest gekwalificeerde kandidaat-opvolger voor de Duitser. Hij wordt echter eind deze maand 68 jaar en is voorzitter van World Athletics. Twee keer in strijd met de regels. Dat laatste zou de Brit kunnen oplossen door op te stappen en een onafhankelijk IOC-lid te worden. Maar dat is niet mogelijk, want Groot-Brittannië telt er al twee. Ook een eenmalige verlenging van de maximumleeftijd is volgens de regels geen optie. De termijn van de volgende IOC-voorzitter loopt immers acht jaar, van 2025 tot 2033, wanneer Coe 77 jaar wordt – te oud dus.

Toch verscheen de naam van de voormalige tweevoudige olympische 1500 meterkampioen maandag op de lijst met zeven kandidaat-opvolgers voor Thomas Bach. Volgens insiders zal het olympische charter worden aangepast mocht Coe effectief worden verkozen. Problem solved. Bach zal er niettemin achter de schermen alles aan doen om zijn kandidatuur te kelderen. De macht en invloed van de Duitser is groot. Hij heeft ook tegenstanders, maar 75 van de 111 leden van het IOC werden onder zijn voorzitterschap verkozen, en velen onder hen zijn schatplichtig aan hem.

𝗦𝘁𝗮𝘁𝗲𝗺𝗲𝗻𝘁 𝗼𝗻 𝗜𝗢𝗖 𝗣𝗿𝗲𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻𝘁 𝗖𝗮𝗻𝗱𝗶𝗱𝗮𝗰𝘆

I’m excited and honoured to share with you that I’ll be running for the Presidency of the International Olympic Committee (IOC) as announced by the IOC a short while ago.

Olympic sport is fundamental to my…

— Seb Coe (@sebcoe) September 16, 2024

Olympic Esports Games

Bach heeft niet alleen een afkeer voor Coe, hij heeft ook twee voorkeurkandidaten: David Lappartient, de voorzitter van de Internationale Wielerunie (UCI), die de laatste maanden sterk klom op de favorietenladder van de verkiezing. Tijdens de Spelen van Parijs verscheen hij, als voorzitter van het Franse Olympisch Comité, opvallend vaak aan de zijde van Bach. Hij is ook voorzitter van de Esports-commissie van het IOC, dat met Saudi-Arabië een deal sloot om vanaf 2025 de Olympic Esports Games te organiseren. Zijn voorzitterschap van de UCI zou ook geen probleem mogen vormen: vicevoorzitter Enrico Della Casa staat klaar om Lappartient indien nodig vervroegd op te volgen.

De tweede kandidaat die dicht bij Bach staat, is Kirsty Coventry. De blanke Afrikaanse is de enige vrouw op de lijst van zeven kandidaten, naast de Spanjaard Juan Antonio Samaranch junior, de zoon van de voormalige IOC-voorzitter, de Jordaanse prins Feisal Al Hussein, de Zweeds/Britse voorzitter van de Internationale Skifederatie (FIS) Johan Eliasch en de Japanse voorzitter van de Internationale Gymnastiekfederatie (FIG) Morinari Watanabe.

Coventry is opvallend genoeg de enige kandidaat die – zonder verandering van het olympisch charter – voldoet aan alle regels. De Zimbabwaanse is geen voorzitter van een olympische sportfederatie en met haar 41 jaar met voorsprong de jongste. Lappartient is er 51, maar de vijf andere kandidaten zijn ruim de 60 gepasseerd. Coventry, en ook Lappartient, zouden als verkozen IOC-voorzitter ook probleemloos aan een tweede ambtstermijn van vier jaar kunnen beginnen.

Kirsty Coventry wordt al jaren genoemd als de lieveling van Bach. Hij zou naar verluidt graag een vrouw aan het hoofd van het IOC zien, als de eerste in de geschiedenis. De negen vorige IOC-voorzitters waren allemaal mannen, en op één na allemaal afkomstig uit Europa. Slechts één vrouw voor Coventry stelde zich zelfs ooit kandidaat (Anita DeFrantz in 2001, die verloor van de Belg Jacques Rogge).

De ex-zwemster nam vijf keer deel aan de Spelen en werd tweemaal olympisch kampioene (2004/2008). Ze is afkomstig uit Afrika en is, meer dan haar mannelijke tegenstrevers, vertrouwd met de digitale revolutie en met artificiële intelligentie. Domeinen waar de hervormer Bach, ondanks zijn imago als dictatoriale controlefreak, erg op heeft ingezet. ‘Change or be changed’ is niet toevallig zijn motto – daarom pushte hij met David Lappartient ook de Olympic Esports Games, om de jonge generatie te verleiden.

Streven naar gendergelijkheid

Coventry zou ook passen in de gendergelijkheid waar het IOC de voorbije jaren naar heeft gestreefd. Op de Spelen in Parijs waren er voor het eerst evenveel mannelijke als vrouwelijke atleten. De vier vicepresidenten en de tien leden van het Uitvoerend Comité van het IOC zijn ook gelijk verdeeld over beide geslachten, en het aantal vrouwelijke IOC-leden steeg van 20 procent in 2013 naar 40 procent nu (44 op 111).

Dat staat in schril contrast met de verenigingen van de olympische zomer- en wintersportfederaties (ASOIF en AIOWF) waar slechts één vrouw behoort tot de zestien leden van de raad van bestuur. Van de 39 zomer- en wintersportfederaties hebben er ook slechts drie een vrouwelijke voorzitter: golf (sinds 2020, met Annika Sörenstam), tafeltennis (sinds 2021, met Petra Sörling) en volleybal (sinds 2012 met Ary Graça). Die laatste is intussen 81 jaar en wordt in november vervangen door een… man.

De IOC is geen mannenbastion meer. De grotere vrouwelijke vertegenwoordiging bij de IOC-leden kan in het voordeel van Coventry spelen. Die 111 leden mogen stemmen in de voorzittersverkiezing, exclusief de 16 leden die landgenoot zijn van een kandidaat. Volgens IOC-watcher David Owen zou Coventry op de steun van minstens een deel van de vrouwen kunnen rekenen. Zo zou ze in een eerste ronde zelfs nipt de meeste stemmen van de zeven kandidaten kunnen vergaren. Al betekent dat nog geen zege in de volgende rondes, waarbij een kandidaat minstens 50 procent van de stemmen moet behalen om te winnen. IOC-leden kunnen van ronde tot ronde ook switchen met hun stem.

Veel uitdagingen

Het werk van Kirsty Coventry als lid en vervolgens als voorzitter van de Atletencommissie, tussen 2013 en 2021, heeft ook veel sympathie opgeleverd en zou haar volgens IOC-watcher David Owen mogelijk stemmen kunnen opleveren. Sinds 2018 is de Zimbabwaanse ook lid van het Uitvoerend Comité van het IOC en was ze dus betrokken bij alle beslissingen aan de top. Niet onbelangrijk, want alle verkozen IOC-voorzitters hadden op het moment van hun kroning zitting in dat comité. Coventry zetelde daarnaast in tal van commissies en werd ook al aangesteld tot voorzitter van de coördinatiecommissie van de Olympische Spelen van 2032 in Brisbane. Ze is ook minister van Sport en Cultuur in haar thuisland Zimbabwe.

Seven candidates announced for IOC presidency.

Find out who they are 👇https://t.co/YkJZ0jfuCg

— IOC MEDIA (@iocmedia) September 16, 2024

Als blanke Afrikaanse is Coventry echter niet verzekerd van de zeventien Afrikaanse stemmen. De kans bestaat ook dat een meerderheid van IOC-leden de ex-zwemster als te jong en te onervaren zullen bestempelen om haar nu al, op haar 41e, de sleutels van ’s werelds grootste sportorganisatie te geven. Ondanks succesvolle Spelen in Parijs, al toegewezen organisatoren tot en met de Winterspelen van 2034, veel nieuwe steden die ook daarna de Spelen willen ontvangen en een stevige financiële balans zal het IOC ook de komende jaren geconfronteerd worden met grote uitdagingen, zowel op financieel, commercieel, sportief als op geopolitiek vlak.

Dan komt de alom bejubelde Sebastian Coe in beeld. Of een andere favoriet, Juan Antonio Samaranch junior, de zoon van de voormalige, omstreden IOC-voorzitter. Hij is al 23 jaar lid van het IOC, is vicevoorzitter, heeft de ervaring en het grootste netwerk, onder meer in Azië, binnen de olympische beweging. Dat kan bij de geheime stemming in maart 2025 de doorslag geven. En dan wordt de steun en het lobbywerk van Thomas Bach voor Coventry en/of Lappartient misschien minder belangrijk.

Zijn achternaam heeft de 64-jarige Spanjaard in de opbouw van zijn olympische carrière een voordeel opgeleverd, maar kan in de voorzittersverkiezing ook een nadeel zijn als de IOC-leden komaf willen maken met het verleden. Onder het voorzitterschap van vader Samaranch (1980-2001) werd het IOC immers geplaagd door corruptieschandalen.

Schimmige campagnes

Tot 18 maart 2025 zal er achter de schermen nog zes maanden lang aan veel touwtjes worden getrokken. Openlijk mogen de zeven kandidaten geen campagne voeren. Eind januari moeten ze in Lausanne wel een presentatie houden voor de IOC-leden om hun beleid voor te stellen.

Transparant zullen de campagnes en de verkiezing allerminst zijn. Niemand die nu met zekerheid kan voorspellen wie als nieuwe IOC-voorzitter uit de bus komt. Wordt het Kirsty Coventry, dan zal ze, als eerste vrouwelijke voorzitter, uit Afrika, geschiedenis schrijven. En zal Thomas Bach breeduit lachen, net als met de verkiezing van David Lappartient.

Maar evengoed trekt Sebastian Coe of Juan Antonio Samaranch, of een van de drie outsiders (Al Hussein, Eliasch, Watanabe), aan het langste eind en wordt de mannelijke traditie toch voortgezet.