Toen Nina Derwael vorig jaar het WK in Antwerpen miste door een schouderoperatie werd er gevreesd dat haar carrière misschien voorbij was. Tot de olympische kampioene haar toevlucht zocht tot Stefan Deckx, de high performance physical coach van de Vlaamse Gymfederatie. Hij reconstrueert hoe hij met een team van experten Derwaels lichaam minutieus weer heeft opgebouwd.
Een avond tijdens het WK in Antwerpen, begin oktober 2023. Nina Derwael, die door een pas uitgevoerde schouderoperatie forfait moest geven, maakt een afspraak met Stefan Deckx. Hij had de vier jaar ervoor hoofdzakelijk met de mannelijke turners gewerkt, als high performance physical coach van de Vlaamse Gymfederatie. ‘Nina zei dat de kans bestond dat ze na haar operatie zou moeten stoppen. Ze vroeg of ik haar kon helpen. Ik wist niet of ik dat wel kon. Maar zij zei: “Ze zeggen dat jij problemen kan oplossen.” Dus heb ik na een paar volgende gesprekken toegestemd. Op één voorwaarde: Nina moest all the way willen gaan. Er was geen andere weg. Ze moest alles doen wat we, met een heel team, van haar zouden vragen. Ze ging akkoord, zonder aarzelen.’
De fysieke staat van Derwaels lichaam was al langer precair: in het voorjaar van 2023 was haar schouder uit de kom geschoten. Dat gebeurde nog eens enkele weken voor het WK, waardoor een operatie niet meer te vermijden was. Het ging om een latarjetoperatie, waarbij een botje van de bovenarm op de kop van het schouderblad wordt vastgezet. Zo wordt de schouderkop gestabiliseerd, en kan die niet meer uit de kom schieten.
Er werd echter gevreesd dat zo’n operatie het einde van Derwaels carrière zou hebben betekend, omdat haar schoudermobiliteit te veel zou verminderen. Professor Olivier Verborgt, de wereldvermaarde schouderchirurg van het AZ Monica in Antwerpen die de operatie uitvoerde, en Kevin Kuppens, de voorzitter van het Schoudernetwerk Vlaanderen, waren echter veel optimistischer. ‘Indien Nina een zeer nauwkeurig traject zou volgen, zou zo’n operatie wellicht geen gevaar inhouden voor haar verdere loopbaan’, zegt Deckx.
De operatie was echter pas het prille begin van een maandenlang project, dat veel meer zou omhelzen dan alleen een revalidatie van haar schouder. ‘Na Nina’s verzoek op het WK ben ik er meteen ingevlogen’, vertelt Deckx. ‘Ik wilde haar lichaam helemaal doorgronden, élk detail kennen. Dus heb ik in samenwerking met juryexperte Valerie Van Cauwenberghe, die Nina al kent van toen ze pas twaalf jaar was, twee dagen en nachten op YouTube álle oefeningen die Nina ooit op competities heeft geturnd van naaldje tot draadje ontleed. Tot in de meest absurde details.’
Veel dieper dan alleen schouder
Na allerhande onderzoeken, scans en analyses kwamen Deckx en Van Cauwenberghe zo tot een verrassende diagnose. ‘We hebben gefocust op de plaatsen waar Nina weinig of geen pijn had. Daaruit bleek dat haar schouderproblematiek véél dieper zat. Een lichaam is immers een spiraal van spieren en zenuwen die allemaal met elkaar verbonden zijn en op elkaar inwerken. Bij Nina bleek er vanalles letterlijk en figuurlijk scheef te zitten’, zegt Deckx.
‘Ze heeft bijvoorbeeld asymmetrische voeten, waardoor haar lichaamsgewicht te veel naar één kant neigde, en overstrekte knieën. Die leveren Nina op competities veel punten op, maar daardoor werd de werking van haar hamstrings beperkt. In het verleden leidde dat vaak tot knieklachten. Dat veroorzaakte houdingsafwijkingen ter hoogte van de heup en de romp. En dat creëerde dan weer een asymmetrische spanning, waardoor haar middenrif en schouders niet meer soepel bewogen. Vanuit die spiraalgedachte heeft chiropractor Jan Cnudde ook de invloed van haar afwijkende kaakpositie en het evenwichtsorgaan gekoppeld aan het mindere functioneren van Nina’s schouder en romp.’
In een sport waarin rotaties om de lengteas cruciaal zijn, moest de Limburgse al die onevenwichten te veel compenseren met haar schouder. Zo werd die overbelast en schoot die tweemaal uit de kom.
Na de diagnose begon Deckx aan een gigantische puzzel, waarbij Derwaels lichaam weer in elkaar werd gezet. ‘Zoals een formule 1-wagen of een tijdritfiets, boutje per boutje. Daarbij hebben we, náást haar schouderrevalidatie, alle problemen aangepakt. Met diverse projecten: van de voeten, de achillespezen, de knieën, de hamstrings, de heup, het middenrif, de polsbeentjes, de ellebogen en de kaken. We hadden zelfs een proprioceptieproject, om Nina’s lichaamswaarnemingsvermogen te verbeteren.’
‘Dagelijks heeft kinesist Thibau Dierickx, de vriend van Nina die in zijn vakgebied een topper is, ook de spierspanningen gecheckt ter hoogte van alle gewrichten. Zo hebben we elke dag de reacties van Nina’s lichaam op de behandelingen en afgewerkte trainingen zeer gedetailleerd gemonitord.’
Om de zes weken liet Derwael ook bloed afnemen. Op basis daarvan volgde sportarts Vincent Vanbelle via innovatieve bloedanalyses de hormonale status op van de turnster. ‘Spitstechnologie waarmee we de impact van het trainings- en herstelproces en het voedingsprogramma van Nina in kaart konden brengen en bijsturen’, vertelt Deckx. ‘Om de drie dagen zat ik met Vincent samen voor een overleg van 45 minuten om alle trainingen en verzamelde info te bespreken.’
Interactie tussen experten
Jan Cnudde, Thibau Dierickx en Vincent Vanbelle waren, naast de eerder vermelde schouderspecialisten Kevin Kuppens en Olivier Verborght, niet de enige experten die Deckx raadpleegde. Hij stelde voor het project-Derwael samen met de Vlaamse gymnastiekfederatie een heel team samen. Die specialisten waren elk met één of meerdere stukjes van de puzzel bezig. ‘We deden ook een beroep op podologe Ine Schops, kinesisttherapeut Karel Vandewiele, revalidatiearts Stijn Bogaerts, die een expert is in de werking van de achillespezen, radioloog Nick Baelde, die als het moest binnen het halfuur een echo kon maken, en sportdiëtiste Ien Vitse, die Nina’s maaltijden aan elke sessie en moment van het performanceproces heeft aangepast: vandaag meer eiwitten, morgen meer snelle koolhydraten…’
Deckx zat zelf aan de mengtafel en stemde alle meningen, onderzoeken en diagnoses op elkaar af. ‘Maanden aan een stuk ben ik tot twintig uur per week daarmee bezig geweest. Constant maakte ik bewegingsanalyses van alle behandelingen en trainingssessies die telkens werden gefilmd. Maar dé sleutel was het overleg, via onlinegesprekken en WhatsApp-groepen, tussen alle mensen in het team. Een bijzonder intense samenwerking waarin er altijd aan iedereen werd gevraagd om kort op de bal te spelen bij eventuele twijfels. Die oordelen heb ik ook meerdere keren per week voorgelegd aan Nina’s coaches Ulla en Dieter Koch, en aan jurylid Valerie Van Cauwenberghe.’
Deckx benadrukt dat hij van de Topsportdirecteur van de Vlaamse Gymnastiekfederatie, Ruben Neyens, en ook van Sport Vlaanderen en het BOIC alle steun, tijd en middelen voor het project-Derwael kreeg. En dat de olympisch kampioene zich aan haar belofte heeft gehouden door alles onvoorwaardelijk uit te voeren. ‘De werkkracht en het doorzettingsvermogen die Nina al die maanden heeft getoond is fenomenaal’, zegt Deckx. ‘Ulla en Dieter Koch en Valerie hebben ook altijd het hele team rustig gehouden, omdat zij wisten dat Nina een buitengewoon lichaamsgevoel heeft voor gymnastiek. En perfect, met de ogen dicht, kan zeggen in welke deeltje van haar lichaam iets goed of fout zit.’
Alle vraagtekens weggewerkt
Het resultaat verwoordde de 24-jarige Truiense vorige week in haar persconferentie voor de Spelen: ‘Nooit ben ik fysiek beter geweest.’ Dat bevestigt ook Stefan Deckx: ‘Alle vraagtekens zijn weggewerkt. Ze is volledig belastbaar, zonder enige beperking qua mobiliteit of stabiliteit. Meer zelfs: ze heeft veel spieren bijgekregen. Het project-Derwael is honderd procent geslaagd.’
Of dat in Parijs ook zal resulteren in een medaille, is nog af te wachten. ‘Nina heeft zondag in de kwalificaties haar oefening aan de brug voor de vijftigste keer na het EK van afgelopen mei volledig uitgevoerd’, vertelt Deckx. ‘Ze werd daarmee vierde, na enkele kleine foutjes bij de laatste beweging en afsprong. Als ze in de finale, met acht gymnastes, haar oefening nog iets beter afwerkt, is dus veel mogelijk. Twee meisjes, de Algerijnse Kaylia Nemour en de Chinese Qiu Qiyuan, hebben een hogere startwaarde, met moeilijkere oefeningen, maar Nina heeft het voordeel dat ze veel punten krijgt voor haar uitvoering én heel stressbestendig is. ‘
‘Welke plaats het ook wordt, haar ‘figuurlijke’ medaille is al binnen’, zegt Deckx. ‘Het is bewonderenswaardig wat het lichaam en de geest van Nina allemaal heeft kunnen aanpassen tijdens dit heel intense traject. Stel dat ze zo écht brons zou veroveren, dan is dat minstens evenveel waard als haar gouden medaille in Tokio.’
