Ilia Malinin, de wereldkampioen kunstschaatsen die deze week zijn titel verdedigt, is het gezicht van de comeback van de ‘backflip’, de salto die bijna 48 jaar verboden was.
Op het ijs een achterwaartse salto uitvoeren, waarbij het lichaam en het hoofd dus op een bepaald moment ondersteboven hangen: het is even spectaculair als gevaarlijk. Wie halfweg met zijn hoofd het ijs raakt, kan zijn of haar nek breken. Daarom verbood de Internationale Schaatsunie eind 1976 de backflip in alle officiële wedstrijden. De beslissing paste binnen de bredere visie van de ISU om kunstschaatsen af te bakenen van acrobatische sporten.
De verbanning werd opgelegd enkele maanden nadat de Amerikaan Terry Kubicka op de Winterspelen van Innsbruck iedereen had verrast door als eerste een backflip uit te voeren tijdens een olympische kür.
Daarvoor bestond de beweging alleen in de wereld van ijsshows, zoals Holiday on Ice of Ice Follies, waar acrobatische elementen populair waren. De achterwaartse salto gaat zelfs terug tot de jaren 1920, toen de Amerikaan Bruce Mapes als de pionier van de backflip op het ijs werd beschouwd – al bestaat daarover geen zekerheid. Het zou nog ruim vijftig jaar duren voor iemand, Terry Kubicka dus, het aandurfde om de sprong in een officiële wedstrijd te brengen. Door het verbod van de ISU bleef het bij die primeur, al werd Kubicka wel een cultfiguur.
Frustratie van Bonaly
Eind jaren 1990 kreeg de sprong opnieuw internationale aandacht dankzij Surya Bonaly. Tijdens de Olympische Spelen van Nagano in 1998 voerde de Française een backflip uit tijdens haar vrije kür. Niet nieuw voor haar, want ze had dat al in ijsrevues gedaan. Bonaly landde bij de sprong bovendien op één been, een technisch huzarenstukje. Het verbod van de sprong hield haar niet tegen: Bonaly maakte, mede door een blessure, toch geen kans op een medaille op haar laatste internationale kampioenschap. Ze zag het als een uitdrukking van haar identiteit en haar frustratie. Ze vond dat de jury haar jarenlang te veel had ondergewaardeerd. De backflip leverde de zwarte kunstschaatsster geen diskwalificatie op, maar de jury bestrafte haar wel met een zware puntenaftrek omdat ze een ‘illegaal element’ had uitgevoerd. Bonaly zou als tiende eindigen, maar werd wereldberoemd.
Wie halfweg met het hoofd het ijs raakt, kan zijn nek breken.
Pas 26 jaar later, in juni 2024, besloot de ISU om de achterwaartse salto van de verboden lijst te halen, samen met andere soortgelijke sprongen. De ISU wilde het kunstschaatsen ‘moderniseren en aantrekkelijker maken voor een breder publiek’. De beslissing kwam er vijf maanden nadat Adam Siao Him Fa een achterwaartse salto had gebracht op het EK, hoewel die nog niet toegelaten was. Ondanks de puntenaftrek behield de Fransman toch zijn Europese titel.
Waarom Loena Hendrickx nu wel tot de wereldtop behoort: omdat kunstschaatsen weer meer kúnst is
‘Quad God’
Naast Adam Siao Him Fa werd Ilia Malinin het gezicht van de backflipcomeback. De twintigjarige Amerikaanse superster veroverde vorig jaar zijn eerste wereldtitel en staat bekend als de ‘Quad God’, omdat hij als eerste een viervoudige axel volledig uitvoerde. Malinin, die als ex-gymnast de beweging leerde, beschouwt de backflip als meer dan show alleen.
‘Ik wil aantonen dat spektakel en technische precisie samen kunnen gaan.’ Hij krijgt, in tegenstelling tot voor een axel of een lutz, geen extra punten voor de ‘technical element score’, omdat de backflip niet erkend is als een technische sprong.
De ISU ziet de backflip vooral als een choreografisch, artistiek element. Een achterwaartse salto kan zo de ‘program components score’ opkrikken. Malinin haalt er dus vooral een subjectief voordeel uit: hij vergroot de impact van zijn optreden. Zijn reputatie als showman groeit er ook door, wat indirect kan bijdragen tot een betere perceptie bij de beoordeling van zijn volledige kür door de jury.
Desondanks blijven veel mannelijke toppers door de hoge technische moeilijkheid en de risico’s terughoudend om een achterwaartse salto in hun küren op te nemen. Bij de vrouwen is er ook nog geen opvolgster voor Surya Bonaly. De comeback van de backflip blijft voorlopig heel beperkt.
Nina Pinzarrone, ons ándere kunstschaatstalent: ‘Ze moet nog leren dat perfectie niet bestaat’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier