Duurzamer, inclusief en (relatief) goedkoop: Parijs 2024 in 24 weetjes

Parijs wordt, na Londen, pas de tweede stad ooit die de Olympische Zomerspelen voor de derde keer mag organiseren, na 1900 en 1924. Wat moet u nog onthouden? Een overzicht in 24 weetjes.

1. Op 16 april van dit jaar werd in het Griekse Olympia de olympische vlam ontstoken en begon de traditionele estafetteloop naar de Spelen. Op 8 mei werd die voortgezet op Frans grondgebied, nadat de vlam in de haven van Marseille aan land kwam. Ze zal in totaal 400 steden, verdeeld over zestig etappes in heel Frankrijk (en ook zijn overzeese gebieden) aandoen. Wie de vlam zal aansteken bij de openingsceremonie, blijft tot het laatste moment geheim. De naam van ex-atlete Marie-José Pérec (olympisch goud in 1996 op de 200 en 400 meter) klinkt wel het luidst.

2.

Voor het eerst zullen er evenveel mannen als vrouwen deelnemen: 5250 per geslacht, 10.500 in totaal. Ter vergelijking: in Tokio 2021 waren 48 procent van alle olympiërs vrouwen. En op de eerste Spelen waar vrouwen werden toegelaten, in Parijs 1900, was dat slechts 2,2 procent. 28 van de 32 sporten bereiken in de komende editie volledige gendergelijkheid. De verdeling van de medailles is ook evenwichtiger met 152 competities voor vrouwen, 157 voor mannen en 20 gemengde events.

Sinds de Spelen in Tokio vraagt het Internationaal Olympisch Comité (IOC) aan elk nationaal olympisch comité ook om één mannelijke en één vrouwelijke atleet te selecteren als vaandrig tijdens de openingsceremonie. Voor België wordt dat basketbalspeelster Emma Meesseman en jumpingruiter Jérôme Guery.

3.

De Belgische delegatie, met 165 atleten (van wie 62 vrouwen en 63 mannen), is de grootste sinds de Tweede Wereldoorlog. Het vorige record dateert van de Spelen van Londen in 1948 toen 148 landgenoten deelnamen. In Tokio 2021 bestond Team Belgium uit 125 atleten, in Rio 2016 uit 104 atleten. Voor de eerste keer in de geschiedenis tekenen er ook twee vrouwenploegen uit de traditionele teamsporten present: de Red Panthers (hockey) en de Belgian Cats (basketbal).

4.

Russische en Wit-Russische atleten zullen, wegens de oorlog in Oekraïne, alleen mogen deelnemen onder de zogenaamde AIN-vlag, afgeleid van de Franse benaming Athlètes Individuels Neutres. Een neutrale status waarbij elke verwijzing naar (Wit-)Rusland wordt gebannen. Geen vlag of volkslied, zelfs geen vermelding in de medaillestand. De neutrale atleten kunnen ook niet deelnemen aan de openingsceremonie. Zij moeten daarnaast aan strikte voorwaarden voldoen: ze mogen niet openlijk de oorlog in Oekraïne hebben gesteund en mogen niet in dienst zijn van het Russische leger of de geheime dienst. Een panel van het IOC, waarin onder meer de Spaanse ex-basketbalvedette Pau Gasol zetelt, zal alle dossiers bekijken. Die worden ingediend door de internationale sportfederaties. World Athletics weert sowieso al elke (Wit-)Rus. In totaal gaat het om slechts 15 Russische en 16 Wit-Russische atleten. Zeker voor Rusland is dat maar een fractie van de afvaardiging voor voorbije edities. In Tokio waren dat er bijvoorbeeld 335.

‘Geopolitieke spanningen dreigen een schaduw te werpen over de Spelen’

5.

Zoals tijdens de Olympische Spelen in de Griekse Oudheid geldt er sinds de Winterspelen van 1994 een zogenaamde Olympic Truce tijdens de periode van de Zomerspelen en de Paralympische Spelen. Een olympische wapenstilstand waarbij alle oorlogen in de wereld stilgelegd worden. Voor elke Spelen wordt dat bekrachtigd in een VN-resolutie, al tekenen nooit alle leden van de Verenigde Naties dat document. Rusland veegde zelfs al drie keer zijn voeten aan de Olympic Truce: in 2008 viel het Georgië binnen, in 2014 annexeerde het de Krim in Oekraïne en in 2022 begon het de oorlog in Oekraïne. President Volodymyr Zelensky liet al weten dat zijn land de VN-resolutie niet zal ondertekenen, omdat het volgens hem Rusland zou helpen om terrein te veroveren als Oekraïne de wapens enkele weken zou neerleggen. Ook Poetin verklaarde al dat Rusland dat niet zal doen.

6.

In 329 competities zal om een medaille worden gestreden, verdeeld over 32 sporten. Daartoe behoort één nieuwe sport: breaking. Drie andere ‘optionele’ sporten, die het organisatiecomité zelf kan kiezen, zijn dezelfde als in Tokio: surfen (dat zal plaatsvinden in Teahupoo op Tahiti, een eiland van Frans-Polynesië in de Stille Oceaan), sportklimmen en skateboarden. Niet toevallig sporten die een jonger kijkerspubliek moeten lokken. Karate en baseball/softball vallen af in vergelijking met Tokio, waar 33 sporten op het programma stonden.

7.

In totaal werden 10 miljoen tickets verkocht, waarvan 80 procent is voorzien voor het grote publiek. De helft daarvan zou minder dan 50 euro kosten, beloofde het organisatiecomité. Niet gelogen, maar tegelijk volksverlakkerij, want 50 procent van die goedkope kaartjes gaat naar … de Franse overheid. Dat de helft van de tickets minder dan 50 euro kost, is bovendien grotendeels te danken aan het voetbaltoernooi met vele tienduizenden plaatsen in stadions verdeeld over heel Frankrijk. Voor andere sporten betaalt u een pak meer. Gratis naar Parijs 2024 kan ook. Wie Remco Evenepoel of Wout van Aert aan het werk wil zien in de weg- of tijdrit hoeft niet te betalen, tenzij u een zitje aan de finish wilt. Ook de triatlon is gratis, net als de marathon met Bashir Abdi en Koen Naert.

8.

Zoals bij elke Olympische Spelen wordt het Belgium House een ontmoetingsplaats voor Belgische atleten en supporters, deze keer opgezet door sporteventbedrijf Golazo in samenwerking met de Nationale Loterij. De locatie in Parijs: Les Salons Hoche, in de Avenue Hoche, op een steenworp van de Arc de Triomphe. Tweeduizend fans per dag zullen er op een groot scherm naar de competities kunnen kijken en van culinaire specialiteiten en muziek van Belgische dj’s en artiesten kunnen genieten.

Elke avond komen er ook Belgische olympiërs langs, met een speciale ceremonie voor de medaillewinnaars. Tickets voor overdag (11 tot 17.30 uur) zijn te koop vanaf 20 euro, voor de avondsessies (18 tot 2 uur) vanaf 30 euro, via www.lottobelgiumhouse.be/nl/tickets.

9.

Wie niet naar Parijs trekt, kan de olympische sfeer opsnuiven op het Olympic Festival aan het nieuwe casino van Middelkerke. U kunt er zelf sporten via initiaties van verschillende sportfederaties, of supporteren voor de Belgische olympiërs op een groot scherm. Het festival wordt opgeluisterd met optredens van artiesten als Daan, Tourist LeMC en Buscemi, of van dj’s als Louis XIV, Proudmich en Shutterz. Uiterlijk drie dagen na hun competitie zullen ook de Belgische atleten die in Parijs een topachtplaats hebben behaald, naar Middelkerke afzakken. De toegang is gratis, behalve op drie dagen wanneer er optredens zijn gepland. Die tickets kosten 20 euro. Meer info op olympicfestival.be.

10.

Voor ze kort voor hun competitie naar Parijs reizen, met de Eurostar, zullen de meeste Belgische atleten zich in een vertrouwde omgeving voorbereiden in eigen land, in de Team Belgium Base Camps. Het concept werd uitgewerkt door de topsportorganisaties van de gemeenschappen (Sport Vlaanderen, ADEPS, Ostbelgien Sport) en de sportfederaties.

Er zijn vier belangrijkste clusters: Antwerpen (Brasschaat, Herentals, Schilde, Hofstade, Wilrijk), Brussel (als thuisbasis van het BOIC), Gent (Topsporthal) en Louvain-la-Neuve (Complex de Sportif de Blocky, Justine Hennis Tennis Academy). Daarnaast worden er bijkomende uitvalsbasissen voorzien voor een aantal sporten, zoals Kortrijk voor de Belgian Cats, Heusden-Zolder voor de BMX’ers en baanwielrenners.

11.

Hoeveel het exacte budget van de Spelen bedraagt, zal pas achteraf kunnen worden vastgesteld. Naar verwachting zal dat bedrag de kaap van 9 miljard en mogelijk van de 10 miljard euro ronden, ruim 3 miljard meer dan in 2017 eerst werd ingeschat. Toch zullen Parijs 2024 de ‘goedkoopste’ Spelen sinds Sydney 2000 worden: Tokio 2021 kostte 12 miljard euro, Rio 2016 13 miljard, Londen 2012 tussen de 12 en de 15 miljard, Peking 2008 liefst 40 miljard en Athene 2004 13 miljard. Het budget van Parijs wordt verdeeld onder het organisatiecomité (COJO) en Solideo, dat verantwoordelijk is voor de stadions. Beide hebben, mede door de hoge inflatie, hun oorspronkelijk budget ruim overschreden. Zo zal het voorziene bedrag van 2,44 miljard euro dat de Franse belastingbetaler moet ophoesten, stijgen tot ruim 3 miljard. Het IOC draagt zelf 1,2 miljard bij, 1,4 miljard komt uit ticketing en 1,24 miljard via sponsors.

12.

Volgens de toeristische dienst van Parijs zal de lichtstad zo’n 15 miljoen toeristen ontvangen voor de Spelen en de Paralympische Spelen. De grote toeloop heeft de hotelprijzen fel de hoogte ingejaagd. Volgens de Franse consumentenorganisatie UFC-Que Choisir kost een gemiddelde overnachting in een drie- of viersterrenhotel in het centrum van Parijs bijna 400 euro, 226 procent meer dan normaal. Daarvoor moet je ook minstens drie tot vier nachten boeken. Exclusievere hotels vragen nog een pak meer. Zelfs een piepklein appartement via Airbnb boeken kost al gauw 200 tot 250 euro per nacht.

13.

Toeschouwers zullen in de olympische stadions geen alcohol kunnen drinken. Volgens een Franse wet uit 1991 is dat verboden in sportstadions. Al worden daarop ook uitzonderingen toegestaan, zoals vorig jaar op het WK rugby. Voor de Spelen in Parijs hebben de organisatoren die uitzondering niet aangevraagd. Opmerkelijk: ondanks het verbod sloot bierproducent AB Inbev een sponsorovereenkomst met het IOC voor de komende drie Olympische Spelen, te beginnen in Parijs. Het zal daar het alcoholvrije bier Corona Zero in de markt zetten. Die andere sponsor, LVMH, zal wel champagne mogen leveren, want alcohol is in de vipzones toegestaan.

14.

Het totale veiligheidsbudget bedraagt 320 miljoen euro. Tijdens de hele Olympische Spelen staan minstens 35.000 politieagenten en 18.000 militairen paraat, zelfs van het Franse Leger des Heils. Voor de openingsceremonie worden nog eens 10.000 extra politieagenten opgetrommeld. Speciale eenheden moeten bacteriologische, chemische en nucleaire aanslagen en drone- en cyberaanvallen voorkomen. Frankrijk krijgt ook hulp van het buitenland. Ons land stuurt honden die explosieven kunnen opsporen en ontmijners van DOVO.

15.

Het logo van deze Spelen is volgens de organisatoren ‘het gezicht van Parijs 2024’. De een ziet er een vlam in, de andere de contouren van een vrouwengelaat, met goud omringd. Het goud staat voor ‘volharding, talent en victorie’. Olympiërs delen immers een innerlijk vuur, ongeacht hun afkomst. En de vrouw? Dat is Marianne, de personificatie van de Franse republiek en haar waarden. Voor het eerst is het logo van de Olympische Spelen ook gelijk aan dat van de Paralympics. Dat past bij de slogan van Parijs 2024 – Games Wide Open – die volgens het organisatiecomité synoniem staat voor de inclusie van personen met een beperking en voor openheid ‘van Versailles tot Saint-Denis’.

16.

De twee mascottes van Parijs 2024 heten Phryges en stellen twee Frygische mutsen voor. Die rode muts, waarvan de top naar voren wijst en wat naar beneden valt, staat symbool voor vrijheid. Tijdens de Franse revolutie groeide de muts immers uit tot een teken van verzet. Vandaag wordt het nationale symbool van Frankrijk, Marianne, nog afgebeeld met een Frygische muts op. Voor de eerste keer zullen de Paralympische Spelen dezelfde mascotte hebben. Al heeft een van de twee wel een blade, een sportprothese. De mascottes zijn rood van kleur, dragen sportschoenen en hebben wenkbrauwen in de kleuren van de Franse vlag.

17.

Het IOC heeft in het verleden de medaillewinnaars nooit financieel beloond, zij kregen alleen premies via hun nationale olympische comités. World Athletics en de International Boxing Association zullen, zeer tegen de zin van het IOC, hun olympische kampioenen deze keer voor het eerst respectievelijk 50.000 dollar en 100.000 dollar geven. Sebastian Coe, de voorzitter van World Athletics, wil zijn sport financieel aantrekkelijker maken en zal in 2028 het prijzengeld zelfs uitbreiden tot de winnaars van zilver en brons. De zet van de International Boxing Association en zijn Russische (!) voorzitter Oemar Kremlev is vooral politiek getint, nadat het IOC de IBA in 2023 uitsloot van de olympische beweging.

18.

De olympische medailles bevatten elk achttien gram ijzer afkomstig van de Eiffeltoren. Die werden gehaald uit stukken die bij eerdere renovaties zijn bewaard. De ijzerstukjes vormen op de voorkant een zeshoek, een verwijzing naar de geografische vorm van Frankrijk. Op de achterzijde prijkt de godin van de overwinning, Athene Nike, het Panathenaic-stadion en de Akropolis in Athene, zoals voorgeschreven door het IOC. Parijs 2024 mocht per uitzondering ook een afbeelding van de Eiffeltoren toevoegen.

19.

Alle medaillewinnaars zullen voor het eerst tijdens de Zomerspelen worden gevierd met een aparte parade, zoals op de Medal Plaza tijdens vorige Winterspelen. In het Champions Park aan de Jardins du Trocadéro, nabij de Eiffeltoren, zullen elke avond de medaillewinnaars van de dag ervoor toegejuicht worden door maximaal 15.000 toeschouwers. Die zitjes zijn gratis en moeten niet worden gereserveerd. Tien extra medailles zullen er ook worden uitgereikt aan atleten die, na het hertesten van dopingstalen van de Spelen van 2000, 2008 en 2012, opgeschoven zijn naar een podiumplek.

20.

Tijdens de Spelen van Tokio bracht de Amerikaanse turnster Simone Biles het thema van mentaal welzijn onder de aandacht. Dat leeft sindsdien steeds meer en ook het IOC heeft er meer oog voor. In Parijs zal in het olympisch dorp een Athlete 365 Mind Zone worden ondergebracht, een rustgevende ruimte waarin atleten kunnen relaxeren, mediteren en slapen. De olympiërs krijgen ook richtlijnen over hoe ze een goede mentale hygiëne kunnen bewaren, onder meer door bedachtzamer om te gaan met sociale media. Daarnaast wordt een hulplijn gecreëerd, beschikbaar in zeventig talen, waar atleten met mentale problemen terecht kunnen. Negentig landen, waaronder België, zullen ook een eigen mental health welfare officer meesturen in hun delegatie.

21.

Dit moeten de duurzaamste Spelen ooit worden. Met een vermindering van de koolstofuitstoot tot 1,58 miljoen ton, 50 procent lager in vergelijking met de gemiddeldes van Londen 2012 en Rio 2016. Met het gebruik van 100 procent hernieuwbare energie. Met het serveren van 13 miljoen maaltijden die hoofdzakelijk plantaardig en lokaal gefabriceerd zijn. En met amper nieuwe stadions, die met de duurzame materialen en technieken werden gebouwd.

Het zijn ook compacte Spelen, waarbij het merendeel van de stadions binnen een straal van 10 kilometer ligt en bereikbaar is met het openbaar vervoer of via de vele honderden kilometers nieuwe fietspaden. Het olympisch dorp is zelfs niet voorzien van airconditioning, maar van een natuurlijk ecologisch koelingssysteem – al hebben veel nationale olympische comités hun eigen mobiele airco’s meegebracht.

In de Seine zouden marathonzwemmers en triatleten na een gigantische schoonmaakoperatie ook moeten kunnen zwemmen, maar het valt nog te bezien of dat effectief het geval zal zijn. Tot een maand geleden was het water nog altijd niet zuiver genoeg.

22.

De Belg met de belangrijkste functie in Parijs is Pierre-Olivier Beckers. De ex-voorzitter van het BOIC werd in 2017 door het IOC aangesteld als voorzitter van de Coördinatiecommissie. Beckers is de belangrijkste gesprekspartner tussen het IOC en het Organiserend Comité. Zijn voornaamste verantwoordelijkheid is het toezicht op de voorbereiding en de organisatie van de Spelen. Nadien maakt de Coördinatiecommissie ook een evaluatierapport.

23.

Het olympisch dorp is grotendeels gecreëerd door de Wevelgemse architecte Anne Mie Depuydt, die in 2019 de architectuurwedstrijd won met haar bureau UAPS. Het compleet afgeschermde terrein van ruim 50.000 vierkante meter bestaat uit twaalf geschrankte woonblokken van elk 21 bij 21 meter, goed voor zo’n 3000 slaapplaatsen. Het ligt in Saint-Ouen-sur-Seine, ten noorden van Parijs, op een voormalig bedrijventerrein. Na de Spelen zullen de woonblokken omgevormd worden tot 2800 appartementen, waarvan 25 procent voor sociale huisvesting. Niet elke atleet zal slapen in het olympisch dorp. Het BOIC heeft voor de wielrenners, ruiters, golfers, roeiers, kajakkers, schutters en zeilers hotels gehuurd, omdat hun competitievenue (ver) buiten het centrum van Parijs ligt. De Belgian Cats verblijven tot en met de kwartfinales zelfs in Kortrijk, omdat ze tot dan in Rijsel spelen.

24.

Sinds de Spelen van 1988 is het een ‘traditie’ om de strijd tegen hiv en aids onder de aandacht te brengen door het uitdelen van gratis condooms in het olympisch dorp. In Parijs zijn er 300.000 voorzien, voor amper 10.500 atleten en een paar duizend stafleden van olympische comités. Die mogen weer vrijen in het olympisch dorp, in Tokio was dat door de coronarestricties nog verboden, al werden toen ook 150.000 condooms uitgedeeld. Om mee naar huis te nemen…

Team Belgium op de Spelen: ‘In het beste scenario halen we meer dan tien medailles’