‘Bent u zeker dat u mij wilt?’
Met een gedurfde tactische omzetting aan de rust deed Thomas Tuchel het duel van PSG tegen Napoli vorige week kantelen. Tot grote vreugde van de Qatarese emir, die de Duitser deze zomer met een gigantische taak opzadelde: in het slangennest van PSG proberen iedereen in dezelfde richting te laten kronkelen.
Eigenlijk is het voer voor een goeie serie. Game of Thrones versie Franse lichtstad, met in de hoofdrollen een begenadigd voetballer, zijn vader, een rijke Arabier, een Frans wonderkind, een Baskische en nu een Duitse trainer. Als nevenfiguren nog wat andere kleurrijke personen: een Portugees sportief directeur, een Uruguayaanse killer, wat Braziliaanse, Italiaanse en Franse soldaten en, helemaal in de marge, een Belg die zich verbaasd afvraagt waarom hij, in het hart van Parijs, amper wat proeft van de Franse cultuur, of waarom hij, na een jaar, nog niet een keer bonjour hoorde uit de mond van de ster van zijn ploeg.
Na vier maanden is de hand van Thomas Tuchel op het veld al duidelijk.
Welkom bij PSG.
‘ A very complicated dressing room‘, noemde een bondscoach het, die beschikte over inside-information.
U moet er maar eens in de Franse kwaliteitspers de analyses op naslaan bij het afscheid van Unai Emery, de Baskische coach die zich na twee seizoenen terugtrok uit het gesis en gekronkel. Beschadigd. In zijn eerste jaar verloor hij de titel aan Monaco en deed hij thuis Barcelona wankelen (4-0), om vervolgens uit te verliezen met 6-1. Killer van dienst die avond: Neymar, een paar maanden later speler van PSG. Een jaar later lag Emery eruit, ondanks drie nationale prijzen (de twee bekers én een titel). Maar nationale prijzen, daar malen de Qatari niet om. In een tactisch moeilijke competitie met op het veld veel duels en een forse klemtoon op het defensieve kan niemand wat beginnen tegen hun sterrenploeg. PSG écrase tout. De wet van de cijfers, het budget (geschat rond de 560 miljoen euro) ligt gemiddeld tien tot twintig keer hoger dan bij het gros van de concurrentie. De referentie voor PSG is niet de Ligue 1 maar Europa. En zonder Neymar, gekwetst voor de return, bleef PSG daar alweer steken in de achtste finales (Real won dit voorjaar thuis met 3-1 en uit met 1-2).
Toen Emery vertrok, liet hij een kleedkamer vol intriges achter. Zijn onmacht daartegen uitte de Bask in een opmerkelijk interview met The Tactical Room, een Spaans digitaal magazine dat een paar keer per jaar uitkomt. Daarin had Emery het over de vlucht van Neymar uit Catalonië (‘De reden waarom hij vertrok bij Barcelona, was omdat het spel volledig rond Messi was gebouwd en hij verplicht werd om voor hem te werken.’), maar ook over de macht van de Braziliaan bij PSG. Emery in The Tactical Room: ‘Ik weet wanneer ik de belangrijkste persoon ben in een groep en wanneer niet. Bij PSG is Neymar de leider. Bij Manchester City Pep Guardiola. Mijn prioriteit was: Neymar tevreden stellen. Om het even hoe. We hadden veel discussies samen. Soms hielp het, soms niet.’
Allen in dienst van. Nationaal hielp het, internationaal niet. Toen hij geblesseerd raakte, zagen ze hun vedette prompt maanden niet meer. Gevlucht naar Brazilië, met nog amper een oog voor wat in Frankrijk gebeurde. Liever pokeren dan deel uitmaken van de kampioenenviering. Al snel lekte in dezelfde periode nieuws uit rond een bezoek van vader Neymar, immer in de slipstream van zijn zoon, aan Parijs. Dat de clan er niet meer gelukkig was en weg wilde. Zeker niet naar Engeland, en niet terug naar Barcelona. Real Madrid dus.
Aangemoedigd door de media kwamen bij zijn ploegmaats de tongen los. Rabiot, intern, in volle onderhandeling over een nieuw contract want het zijne liep in 2019 af: ‘Het is hier alleen maar alles voor Neymar. Dat hij dan op zijn eentje gaat voetballen!’ EdinsonCavani, Parijse topschutter aller tijden, deed en public, voor SFR (een Frans radiostation) in een interview ook een boekje open. Toen Christophe Dugarry, ex-voetballer en analist, het daar had over individueel gedrag op het veld, bevestigde de spits een en ander. Cavani voor de microfoon: ‘In onze ploeg weet iedereen wie alleen aan zichzelf denkt en wie aan de ploeg. En de société (Cavani doelde op de directie) weet dat ook.’
In Beieren, waar Thomas Tuchel vandaan komt, werd een en ander gretig genoteerd.
Architect-voedingsdeskundige
Enter Tuchel.
Voor de opvolging van Emery schoot PSG, zijn imago van slangennest getrouw, alle richtingen uit. Sportief directeur Antero Henrique, volgens insiders door makelaar Pini Zahavi daar neergezet in ruil voor het brengen van Neymar, ijverde vol voor zijn landgenoot Sérgio Conceição. Hij ving bot, Henrique wist meteen hoe zwaar hij woog. Nasser al-Khelaïfi, de voorzitter van PSG, wilde opnieuw een Spanjaard, hij dacht aan Luis Enrique. Ook hij kreeg zijn zin niet, zijn macht op het thuisfront is tanende, vermoeden de Fransen. Ook vrije (of niet) coaches met naam dienden hun kandidatuur in: de Chileen ManuelPellegrini, de Italiaan AntonioConte, zelfs José Mourinho. Geen van allen werd het.
Het was immers de emir uit Qatar zelf die koos. In de wetenschap dat PSG het uithangbord van Qatar is in het zakelijk zo belangrijke Parijs. Hij wilde een onbesproken coach en nodigde de Duitser Tuchel in Doha uit. Tot grote verbazing van de ex-coach van Dormund en Mainz. Tuchel, in een groot interview met L’Equipe dat de Franse sportkrant half september publiceerde: ‘Toen ze me belden, was ik verrast. Bent u zeker dat u me goed genoeg kent, vroeg ik? Bent u zeker dat u mij wilt als trainer?’
Dat waren ze. Zeker. En voldoende snel ook, want toen Bayern zich even later meldde, had Tuchel al beslist. Hij zou zijn kop in dat slangennest steken.
Waarom de Duitser? De Fransen braken er zich de voorbije maanden de kop over. Niet op basis van zijn palmares: Tuchel won één prijs, een Duitse beker. Op basis van zijn volgzame karakter? Tuchel maakte ruzie met de directie van Mainz toen hij er vertrok én met die van Dortmund, toen die de ploeg de dag na de aanslag op hun spelersbus toch liet spelen. Daar was hij het niet mee eens. Een paar maanden later werd hij bedankt.
‘Zou u zonder die aanslag nu nog trainer zijn van Borussia’, vroeg men hem begin 2018 op het proces rond de zaak? ‘Ja’, antwoordde de trainer, aangevend dat er toen iets brak tussen hem en de directie.
De theorie dat de Qatari hem wilden wegens zijn ‘maagdelijkheid’ in schandalen en zijn volgzaamheid, voor veel Fransen de reden voor zijn aanstelling, lijkt moeilijk houdbaar. Al constateren volgers wel dat PSG, de handen voor een (klein) stukje gebonden door de Financial Fair Play, door Tuchel niet werd opgejaagd op de transfermarkt. De trainer wilde graag een verdedigende middenvelder (Zowel in Rabiot als in Verratti ziet hij een 8, en niet een echte 6, daarom werd ook Marquinhos al een rij naar voor geschoven), maar kreeg die niet. Met Bernat kwam een offensieve linksachter die ze bij Bayern kwijt wilden omdat hij tegen Sevilla ei zo na voor de uitschakeling zorgde, dixit Uli Hoeness. ‘Toen beslisten we hem te verkopen.’ Zwaar woog PSG niet op de transferzomer, maar hoe zwaar moet je wegen als je al twee van de beste vijf spelers ter wereld in je ploeg hebt?
Tuchel is vooral aan de slag gegaan met een interne revolutie, in een poging om van PSG een ‘nieuwe’ club te maken. Zijn invloed? France Football meende te weten dat Tuchel al een ronde langs de Parijse nachtclubs maakte, om in kaart te brengen waar zijn spelers uithangen in hun vrije tijd. Hij hertekende op het oefencomplex de medische ruimte en veranderde ook de plaats waar de spelers zich fysiek voorbereiden. Kantoren werden herschikt, zelfs het hotel waar de ploeg op afzondering gaat, kreeg een audit van de Duitser. Een andere dada is voeding. Tuchel, zelf graatmager en vegetariër, liet voor elke speler een individueel dieet uittekenen, gebaseerd op leeftijd en vorm.
Sterk is hij in de psychologische benadering. Van iedereen, niet alleen van Neymar, al gedraagt die zich dit seizoen opvallend anders, getuigt iedereen. Le nouveau Neymar est arrivé, eentje die zijn ploegmaats meer ziet staan. Voor iedereen heeft Tuchel oog: de jeugd die hij deze zomer lanceerde ( Stanley Nsoki of Moussa Diaby, woensdag tegen Napoli in de slotfase invaller) werd geprezen voor hun werk, Bernat gesteund in zijn moeilijke momenten. Draxler en Di María, die vorig seizoen leden onder Neymar (Draxler) of een gebrek aan vertrouwen bij Emery (de Argentijn) krijgen regelmatig lof. Di María bedankte woensdag met de gelijkmaker in blessuretijd. Op open trainingen zie je Tuchel vaak met de armen rond een speler, voor een privégesprek. En de Franse pers kan zich niet aan de indruk onttrekken dat elk mediaoptreden van Tuchel niet tot hen is gericht, maar verbale boodschappen bevat aan zijn spelers. Tuchel ‘gebruikt’ de media, net zoals zijn spelers. Toen eentje deze zomer in de pers klaagde over een gebrek aan speelminuten onder zijn nieuwe coach, kreeg hij ’s anderendaags van Tuchel een lijstje met namen van ploegmaats. Daar viel geen pijl op te trekken, zodat de man uitleg vroeg. ‘Dat’, zei de Duitser, ‘zijn allemaal jongens die nog minder speelden dan jij, maar daar niet over klagen in de media.’ Oesje.
Fatalist
Maar hét belangrijkste is natuurlijk wat gebeurt op het veld. Na vier maanden is zijn hand daar ook al duidelijk. Tuchel is een querdenker, iemand die uit de box durft handelen. Trainingen zijn anders, soms in diamantvorm, om spelers uit hun comfortzone te halen en te dwingen om te zoeken naar nieuwe ruimtes. Soms ook met tennisballen in de hand, om ze af te leren de tegenstander bij het shirt te trekken. Neymar voetbalt veel centraler, net als Mbappé, niet alleen om de twee goudhaantjes te dwingen meer samen te spelen, maar ook om hen wat minder te verplichten tot verdedigend werk. Er wordt ook veel agressiever druk gezet, hoger, met vleugelbacks die zich offensief kunnen uitleven. PSG heeft toch altijd de bal.
In de eigen competitie leidde dat in de eerste tien duels tot een perfecte score. PSG trok zondagavond naar het Stade de Velodrome voor de clásico tegen Marseille met een 30 op 30. Doelpuntenverhouding: 37/6. En dan miste topschutter Mbappé, de enige basisspeler van de wereldkampioen die in Ligue 1 voetbalt, door een schorsing zelfs wat wedstrijden. Dat is omdat de tegenstand zich al op voorhand neerlegt bij het meesterschap van de Parijzenaars, hoor je. Of zeker tijdens de wedstrijd vroeg de handdoek gooit.
Europees is het een ander verhaal. Verlies bij Liverpool (3-2), met moeite gelijk tegen Napoli (2-2 in blessuretijd). Tussendoor wel overtuigend 6-1 tegen Rode Ster, al hangt daar mogelijk een (weddenschaps)reukje aan. Het onderzoekt loopt, maar halfweg is al duidelijk: zelfs een Europese achtste finale in de CL is verre van zeker.
Een fatalist is hij allerminst. Dwingt de Ligue 1 PSG voldoende om tot het uiterste te gaan en heeft dat Europees geen repercussies, is de vraag die Tuchel geregeld wordt gesteld. De controlefreak in de Duitser dacht er lang over na en kwam onlangs met het volgende antwoord: ‘Het is het tegendeel! Als jullie de idee aanvaarden dat deze competitie niet goed genoeg is, wil dat zeggen dat de andere Franse ploegen verantwoordelijk zijn voor het feit dat wij wel (of niet) klaar zijn voor de Champions League. Terwijl dat alleen afhangt van ons, ons werk en onze mentaliteit die we tonen.’
Flexibiliteit
Onze landgenoot Thomas Meunier zag in de moeilijk verlopen Europese duels van PSG net een ommekeer. Na Liverpool besefte de ploeg dat op talent alleen het niet zou lukken. Van 2-0 achter kwam ze terug tot 2-2, waarna de Reds in blessuretijd konden scoren. En tegen Napoli bleek de tactische flexibiliteit van de ploeg groot. 4-2-3-1 voor de rust, 3-4-2-1 erna. AndréSchürrle, die drie jaar met Tuchel werkte, zei het al in L’Equipe: ‘Tuchel kan in een wedstrijd drie, vier keer van schema veranderen.’