Welke stad wil Olympische Spelen nog organiseren?

De Olympische Spelen organiseren zijn niet langer sexy en de financiële kater voor de gaststad zindert nog jarenlang na. Daarom trekken steeds meer steden hun kandidatuur in en dreigt het belangrijkste sportevenement een wees te worden.

Binnen enkele dagen worden de 28^ste Zomerspelen in het Braziliaanse Rio De Janeiro met een grootste openingsceremonie op gang getrapt. De Spelen halen dan ook dagelijks het nieuws, al hadden de organisatoren waarschijnlijk met andere krantenkoppen het nieuws gehaald.

Het aanslepende, Russische dopingschandaal werpt al maanden een zwarte sluier over het grootste sportevenement ter wereld, terwijl het nog maar de vraag is of alle bouwwerken in de Braziliaanse gaststad wel tijdig zullen klaar zijn. Intussen blijft het zikavirus een bedreiging vormen en blijft het water voor de openwatersporters bijzonder vuil. Kortom, geen goede reclame voor het Internationaal Olympisch Comité, dat zich echter nog veel meer zorgen maakt over een nog grotere bedreiging voor hun vierjaarlijks evenement.

Not-in-my-backyard

In 2009 kreeg Rio De Janeiro als eerste Zuid-Amerikaanse stad ooit de Olympische Spelen toegewezen. Vier jaar later kreeg ook het Japanse Tokio, dat in 1964 de Spelen al eens organiseerde, de toelating om dat in 2020 nog eens te doen. Welke stad daarna volgt, is nog een vraagteken. Niet alleen voor de buitenwereld, maar mogelijk ook voor de sportbobo’s van het IOC zelf.

Het Amerikaanse Boston was Amerikaanse hoofdkandidaat om de Spelen naar de States te halen, tot de stad zijn kandidatuur introk door de weinige steun van de lokale inwoners. In Hamburg verloor het bestuur een referendum omtrent de olympische kwestie en in Toronto zouden de Spelen het economische ontwikkelingsplan ondermijnen. Zo blijven nog vier kandidaten over om de Olympische Spelen van 2024 binnen te rijven: Rome, Boedapest, Los Angeles en Parijs. Maar ook daar zijn het strubbelingen troef. In Hongarije heeft het hooggerechtshof een voorstel tot referendum over de kandidatuur afgewezen en de nieuwe burgemeester van Rome, Virginia Raggi, is radicaal tegen de komst van het olympisch circus en zoekt naar handtekeningen om een referendum te forceren.

Hetzelfde patroon bij de Olympische Winterspelen. Voor de editie in 2022 trokken met Oslo, Stockholm, Krakau, München, Davos, Barcelona en Québec City al zeven mogelijke steden hun kandidatuur in. Bovendien zijn de twee overgeblevenen niet meteen de beste kinderen van de klas. Met de Kazachse stad Almaty zou het IOC kiezen voor een land met een dictatoriaal beleid en de meeste sportnummers in Peking zouden doorgaan in het 224 kilometer verderop gelegen Chongli. Waar decennialang steden in de rij stonden om hun stad via de Spelen op de wereldkaart te zetten, heeft die drang nu plaats geruimd voor het not-in-my-backyard-gevoel, meestal van de lokale bevolking zelf.

‘Als er op plekken met een geschoolde bevolking , een relatief vrije pers en een relatief transparant overheidsapparaat een referendum wordt gehouden over een mogelijke komst van de Spelen, zal dat plan altijd weggestemd worden. Zonder uitzondering’, zegt Christopher Gaffney, die aan de universiteit van Zürich het verband tussen grote sportevenementen en maatschappelijke factoren onderzocht, aan The Guardian.

Geld

Bij alle afzeggingen komt hetzelfde argument terug: de hoge kosten voor de organisatie van de Olympische Spelen. Voorgaande organisaties leveren vaak het bewijs voor de geldzorgen die de spelen kunnen veroorzaken. Na de editie van 1976 in Montréal had de Canadese stad maar liefst dertig jaar nodig om haar laatste, olympische schulden te kunnen afbetalen. Ook het Griekse Athene, gaststad in 2004, bleef achter met een financiële kater en een heleboel verkommerende sportarena’s. Ook Peking en Londen gaven uiteindelijk vier keer meer geld uit dan initieel was beraamd.

Bovendien is het IOC niet vies van competitie te voeren tussen de verschillende kandidaten om zo de vraagprijs van het uiteindelijke bod kunnen opvoeren. ‘Hoe meer informatie de mensen hebben over de werking van het IOC, hoe minder bereidwillig ze zijn om in dat soort businesscontract te stappen’, vertelt Gaffney.

Protest

Via protestgroepen proberen bezorgde inwoners de Olympische Spelen uit hun stad te houden. De laatste maanden kwamen regelmatig lokale inwoners op straat om te protesteren tegen de hoge kosten die de stad moest betalen voor de Spelen. Frappant is dat de Braziliaanse stad een noodlening moest krijgen om de infrastructuur en de veiligheid te kunnen bekostigen.

Chris Dempsey was een van de leidende figuren van de ‘No Boston Olympics’-campagne, die de regering kon overtuigen om hun kandidatuur in te trekken. ‘De Spelen zouden een grote kost betekenen voor de stad zodat de gouverneur en de burgemeester meer gefocust zouden zijn op het bouwen van stadions dan het verbeteren van onderwijs en het wegennet’, argumenteert hij.

Ook in Hamburg betoogde een anti-olympische organisatie via een ‘NOlympia’-campagne. Vooral de zoektocht naar een oplossing voor de massale vluchtelingenstroom vonden ze niet verenigbaar met de organisatie van zulk een groot toernooi. ‘Inwoners bleven zich afvragen hoe we de Olympische Spelen kunnen organiseren als we volop bezig zijn met het zoeken naar huizen voor alle vluchtelingen in de stad’, vindt woordvoerder van de campagne Kassike. ‘Die mensen slapen in tenten en wat willen de politici? Arena’s bouwen?’

Agenda 2020

Het IOC blijft echter niet bij de pakken zitten. Op het recente congres in Monaco introduceerde voorzitter Thomas Bach ‘Agenda 2020’, een plan om de drempel voor mogelijke kandidaat-gaststeden te verlagen.

Volgens Dempsey zal dat geen nieuwe steden verleiden. Hij gelooft dat de Olympische Spelen een permanente gaststad moet hebben. ‘Ik betwijfel of het model om iedere vier jaar naar een andere stad te trekken nog wel zinvol is in de huidige wereld. In 1890 kon dat, maar vandaag leven we in een wereld waar 99,9% van de mensen de Spelen beleven op een scherm.’ (JF)