Waarom de Olympische Winterspelen tot 2038 al (bijna) vastliggen

Zorgen over het klimaat en hoge organisatiekosten leken de toekomst van de Olympische Winterspelen in het gedrang te brengen. Die zijn nu van de baan, nadat het IOC een sterke voorzet heeft gegeven voor de kandidaturen van 2030, 2034 én 2038.

Wat is er beslist?

Het Internationaal Olympisch Comité maakte woensdag bekend dat de Franse Alpen en het Amerikaanse Salt Lake City de ‘geprefereerde gastlocaties’ zijn voor de Winterspelen van respectievelijk 2030 en 2034. Er zal de komende maanden een ‘gerichte dialoog’ worden aangegaan met beide kandidaten. Samen met het IOC zullen zij hun plannen verder verfijnen en concretiseren. Zodra die zijn afgerond, kunnen ze in juni 2024 worden voorgelegd aan het Uitvoerend Comité van het IOC.

Daarna, in aanloop naar de Olympische Spelen van Parijs, moet de definitieve goedkeuring volgen tijdens de 142e sessie van het IOC. Dan moeten de IOC-leden ‘ja’ of ‘neen’ stemmen. Tenzij er onverwachte obstakels opduiken, lijkt dat niet meer dan een formaliteit. ‘Veel dichter bij een toewijzing kun je op dit moment niet komen’, zei Fraser Bullock, voorzitter van het organisatiecomité van Salt Lake City.

De keuze voor Frankrijk in 2030 ging ten koste van de kandidaturen van Zweden en Zwitserland. Salt Lake City was de enige met een bid voor de Winterspelen van 2034. Het IOC kondigde wel aan dat het met Zwitserland een ‘bevoorrechte dialoog’ aangaat voor de Winterspelen van 2038. Die kan tot 2027 duren, of vroeger als Zwitserland de gevraagde aanpassingen kan doorvoeren, onder meer over te gedecentraliseerde locaties van de sportaccommodaties, en meer garanties over de steun van de overheid en de bevolking, al dan niet via een referendum.

Tot de goedkeuring of afkeuring van die plannen zal het IOC niet met andere kandidaten praten.

Waarom zijn de toewijzingen van het IOC opmerkelijk?

In december vorig jaar besloot het IOC de toewijzing van de Winterspelen van 2030 met een jaar uit te stellen – normaal gebeurt dat zeven jaar voor elke Olympische Spelen. Officiële reden: de klimaatopwarming.

Daardoor worden veel traditionele wintersportgebieden ongeschikt voor de Winterspelen. Zeker omdat het IOC ernaar streeft om zo weinig mogelijk competities te laten plaatsvinden op kunstmatige sneeuw, zoals tijdens de jongste Winterspelen van 2018 (Pyeongchang) en 2022 (Peking). Volgens het IOC kunnen in de komende decennia slechts vijftien landen op drie continenten aan die criteria voldoen, en een ‘klimaatbetrouwbaar perspectief’ bieden. Lees: tachtig procent kans op échte sneeuw en ijs. Het langetermijnplan van het IOC bestaat erin om een beperkt aantal geschikte gastlocaties voor de Winterspelen te laten rouleren.

De echte reden achter het uitstel was echter de schaarse interesse van kandidaten voor de komende Winterspelen, vanwege de groeiende weerzin van veel lokale bevolkingen tegen het sportevenement. Het Japanse Sapporo was aanvankelijk favoriet voor 2030, maar haakte af, ook wegens berichten over corruptie bij de toekenning van de Zomerspelen van Tokio.

Ook het Canadese Vancouver, dat in 2010 de Winterspelen organiseerde, trok zijn kandidatuur in. Hoewel er bij de landelijke overheid enthousiasme bestond, gaf het provinciale bestuur van British Columbia geen goedkeuring. Het risico voor de oplopende kosten was te groot. Ook in Europa was de lijst met het aantal afgehaakte kandidaturen lang, met steden als Barcelona, Lillehammer, Stockholm, München, Krakau, Sankt Moritz en Oslo.

De impopulariteit van de Winterspelen was niet los te zien van de keuze voor Sotsji (2014), Pyeonchang (2018) en Peking (2022). Rusland, Zuid-Korea en China investeerden ongehoord grote bedragen in de ontwikkeling van hun wintersportgebieden: Sotsji zou veertig miljard euro hebben gekost, schattingen voor Pyeonchang en Peking schommelen rond de tien miljard euro. Die bedragen joegen toekomstige gaststeden, en vooral hun bevolking, schrik aan.

Voor de Winterspelen van 2030 was alleen Salt Lake City kandidaat, maar dat gaf de voorkeur aan 2034. Het organisatiecomité wilde voorkomen dat er in de VS een concurrentie om sponsorgelden zou ontstaan met Los Angeles, dat in 2028 de Olympische Zomerspelen organiseert.

Na het uitstel in december 2023 kreeg het IOC goed nieuws: eerst Zweden, later Zwitserland, en vervolgens Frankrijk stelden officieel hun kandidatuur.

De keuze viel woensdag op de Franse Alpen. Maar niet na een traditionele stemming door de IOC-leden, zoals vroeger, toen die zelf moesten kiezen tussen verschillende kandidaat-steden. In 2019 werden zo voor het laatst de Olympische (Winter)Spelen toegekend, die van 2026 in Milaan-Cortina d’Ampezzo.

Twee jaar ervoor wees het IOC de Zomerspelen van Parijs (2024) en Los Angeles (2028) tegelijkertijd toe, zonder een ‘echte’ stemming. Bij gebrek aan andere kandidaturen moesten de IOC-leden de beslissing van het Uitvoerend Comité van het IOC alleen goedkeuren. Hetzelfde zal nu naar alle waarschijnlijkheid gebeuren met de dossiers van de Franse Alpen (2030), Salt Lake City (2034) en Zwitserland (2038).

Het IOC wil zo omkoopschandalen vermijden, zoals bij de toekenning van de Winterspelen van 2002 aan… Salt Lake City. Verschillende IOC-leden moesten toen aftreden, omdat ze dure cadeaus hadden gekregen. In die tijd bezochten de IOC-leden in de maanden en jaren voor de stemming de kandidaat-gaststeden. Met die praktijk werd daarna, onder het bewind van de Belgische IOC-voorzitter Jacques Rogge, komaf gemaakt. Toch bleken ook de toekenningen van de kandidaturen van Rio de Janeiro en Tokio, voor de Zomerspelen van 2016 en 2020/21, te zijn voorafgegaan door omkooppraktijken.

Met de nieuwe procedure wil het IOC schoon schip maken, ook al blinkt ook dat proces niet uit in transparantie en krijgt het ook daarvoor kritiek.

Waarom de keuze voor de Franse Alpen en Salt Lake City?

Opmerkelijk: Frankrijk zal de Zomerspelen van 2024 (Parijs) en de Winterspelen van 2030 (Franse Alpen) organiseren. Zoals de Verenigde Staten gastheer zullen zijn voor de Zomerspelen van 2028 (Los Angeles) en de Winterspelen van 2034 (Salt Lake City). Het is geleden van de Zomerspelen van 1996 (Atlanta) en de Winterspelen van 2002 (Salt Lake City) dat één land (toen ook de VS) de twee grote olympische sportevenementen binnen een tijdspanne van zes jaar mocht organiseren. Het komende decennium zijn dat er dus twee.

In het geval van Frankrijk bleek dat een groot pluspunt, volgens het IOC. De Winterspelen van 2030 vinden immers al plaats vijf en een half jaar na de definitieve toekenning komende zomer, terwijl de normale voorbereidingstijd zeven jaar is. ‘We kunnen de bouwstenen voor Parijs 2024 hergebruiken voor de Winterspelen van 2030. Zowel op vlak van logistiek als op vlak van commerciële zaken’, gaf IOC-directeur Christophe Dubi aan.

Mede daardoor kreeg Frankrijk de voorkeur op Zweden en Zwitserland, terwijl de kandidatuur pas in de zomer echt vorm kreeg. In september werd het plan voorgelegd aan het IOC, gebaseerd op een samenwerking tussen de regio’s Auvergne-Rhône-Alpes en Provence-Alpes-Côte d’Azur, en de stad Nice, waar de meeste ijscompetities en de sluitingsceremonie zullen plaatsvinden (in een mogelijk nieuwe arena).

De andere (sneeuw)competities zouden verdeeld worden over de bekende wintersportlocaties in de Franse Alpen (Méribel, La Clusaz, Le Grand Bornand, Courchevel, Val d’Isère).

Het totale budget van de Winterspelen zou de kaap van anderhalf miljard euro niet overschrijden, beloofde David Lappartient, sinds afgelopen zomer de voorzitter van het Franse olympische comité. Zijn rol mag niet worden onderschat. Lappartient, ook voorzitter van de Internationale Wielerunie, bouwde de voorbije jaren een nauwe band op met IOC-voorzitter Thomas Bach. Dat heeft zich nu al uitbetaald.

De knoop om Salt Lake City de Winterspelen van 2034 toe te bekennen, was veel sneller doorgehakt. In de hoofdstad van de Amerikaanse staat Utah zouden de Winterspelen volgende maand al kunnen plaatsvinden. Alle faciliteiten voor sneeuw- en ijssporten zijn er voorhanden, op het atletendorp na, en liggen ook dicht bij elkaar. Het hele budget (maximaal twee miljard dollar) wordt zelfs gefinancierd door privé-investeerders. Dat past perfect in het kostenbesparende en duurzaamheidsplaatje van het IOC.

En niet onbelangrijk: het worden de eerste Olympische Spelen na het aflopen van het huidige tv-contract met de Amerikaanse mediamaatschappij NBC, in 2032. Daarvoor betaalde NBC in 2014 7,5 miljard dollar, waardoor het een van de belangrijkste geldschieters van het IOC is. Bij de onderhandelingen over een nieuw contract kan een editie van de Winterspelen op Amerikaanse bodem in 2034 een goed vertrekpunt zijn.