Novak Djokovic: de architect van zijn eigen neergang (en een pion in een politiek spel)

Nadat hij eerst een medische vrijstelling kreeg om deel te nemen aan de Australian Open, werd Novak Djokovic de toegang tot Australië ontzegd en wordt hij – tenzij zijn beroep aanvaard wordt – maandag op het vliegtuig huiswaarts gezet. Hoezeer treft Djokovic zélf schuld? En wat is de rol van de politiek? Een analyse van een schimmig spel.

‘Novak maakt uiteraard zijn eigen keuzes. Iedereen is vrij om zelf te kiezen. Maar dan moet je ook de gevolgen van die keuze dragen, toch? Als hij had gewild, dan had hij hier zonder problemen kunnen spelen.’

Aldus klonk de reactie van Rafael Nadal op de saga rond Novak Djokovic. Hoogst opmerkelijk uit de mond van een speler met een minstens even hoge status als de Serviër. Zeker omdat de meeste collega’s van Djokovic hun mond houden. Een deel van hen zal Nadal nochtans ongetwijfeld bijtreden. Anderen met wie de Serviër goed bevriend is, zoals Daniil Medvedev of Alexander Zverev, zullen Nole steunen, weliswaar achter de schermen.

De algemene perceptie luidt echter dat Djokovic de architect is van zijn neergang. Hij wist waar hij aan begon, of had dat tenminste moeten inschatten/weten: dat zelfs een eerder toegestane medische vrijstelling, voor een coronabesmetting in de laatste zes maanden, bijzonder veel controverse zou teweegbrengen. Met name in Australië, dat – op China na – een van de landen is die de strengste coronaregels hanteert.

De Servische nummer 1 van de wereld had ook moeten inschatten dat hij mogelijk kon verdwalen in een Australische doolhof van bureaucratische regels, met alle risico’s van dien. Inclusief een deportatie naar huis, waarna hij volgens de wet tot zelfs een periode van drie jaar het land niet meer in mag (al kan dat nog herroepen worden).

Djokovic had ervoor kunnen kiezen om weg te blijven van de Australian Open zoals andere niet-gevaccineerde spelers, onder meer de Amerikaan Tennys Sandgren. Maar in zijn tomeloze ambitie en eergierigheid om zijn 21e grandslamtitel te behalen, gooide hij zelf de teerling van een spel waarvan hij had moeten weten dat hij dat kon/zou verliezen. Zelfs als hij de Australian Open zou wínnen.

Een spel met bovendien weinig troefkaarten op zak toen hij zich aandiende bij de Border Control op Melbourne Airport: een fout ingevuld visum (door iemand van zijn entourage). Bovendien bleken zijn documenten voor een medische vrijstelling ‘minimaal’ en slechts gestaafd door één dokter, zo bevestigen drie bronnen aan de goed ingelichte Australische krant The Age. Toen Djokovic gevraagd werd om meer harde bewijzen, kon hij die niet geven.

‘Ruim onvoldoende, we konden in deze situatie niet anders dan zijn visumaanvraag cancelen’, aldus een anonieme official. Opvallend: veel uitgebreider was naar verluidt het papierwerk van een andere tenniss(t)er en official. Zij hadden, op basis van een recente coronabesmetting, een vaccinatievrijstelling verkregen, zoals Djokovic. En waren wél al de toegang tot Australië verleend. Het visum van de tennisster, de Tsjechische Renata Voracova, is intussen ook gecanceld. En zij wordt nu vastgehouden in hetzelfde Park Hotel waar Djokovic is ondergebracht. De official heeft daarentegen al vrijwillig Australië verlaten.

Geen quarantaine

Ondanks die verkeerde inschatting kan/moet je vaststellen dat het mensonterend is om Djokovic, net als twintig andere mensen zonder geldig visum, vast te houden in een schimmig hotel. Sommigen van hen zitten er zelfs al jaren, zonder persoonlijke spullen, vastgekluisterd in kleine kamers, met geblindeerde, gesloten ramen, waar de insecten over de muur en de vloeren kruipen, en waar het coronavirus onlangs nog de helft van de ‘bewoners’ besmette.

De Serviër diende nochtans een aanvraag in om, in afwachting van de uitspraak van zijn visumberoep op maandag, naar zijn gehuurde woning in Melbourne te mogen verhuizen. Dat werd echter geweigerd. Djokovic wordt namelijk onderworpen aan dezelfde stringente immigratieregels in Australië als elke andere ongelukkige asielzoeker: zonder geldig visum kan iemand die officieel in hechtenis is genomen, en dus niet in een ‘gewone’ quarantaine zit, niet zomaar in een andere locatie ondergebracht worden.

Een (te) hard lot, maar hij heeft het zelf over zich afgeroepen. Maandag zal pas blijken of zijn beroep voor een federale rechtbank wordt aanvaard. En of de drie eenzame dagen in het Park Hotel hem vrijheid zullen verschaffen.

Veel vragen

Naast Djokovic’ eigen schuld kan je echter aanhalen dat hij ook een pion is in een hoog politiek spel, dolgedraaid in een bureaucratische mallemolen. Dé crux van deze zaak is immers de vraag waarom de Serviër via Tennis Australia en de gezondheidsdienst van de staat Victoria een medische vrijstelling kreeg (na een ‘grondig, anoniem doorlichtingsproces van twee onafhankelijke medische panels’). En waarom dat plots van geen tel meer was toen Djokovic zich aanmeldde bij de Border Force op de luchthaven van Melbourne.

Naar verluidt hebben de federale gezondheidsdiensten tot tweemaal toe Tennis Australia er schriftelijk op gewezen dat een recente coronabesmetting géén reden kon zijn voor een medische vrijstelling van iemand die niet dubbel is gevaccineerd – – de brieven zijn intussen al verschenen in de Australische media.

Volgens Tennis Australia heeft het echter de procedures, in overeenstemming met de staat Victoria, gevolgd. En zou de Australian Technical Advisory Group on Immunisation het advies gegeven hebben dat een speler na zo’n recente besmetting wél een uitzondering kon krijgen. Wat Tennis Australia op zijn beurt zo ook communiceerde naar de spelers wereldwijd.Federale bronnen spreken echter tegen dat dat advies concreet en bindend was.Jacinta Allan, de premier van de staat Victoria, beweert bovendien dat Tennis Australia haar regering níét op de hoogte heeft gebracht van de schriftelijke communicatie van de federale gezondheidsdiensten.

De paraplu’s worden dus overal opengetrokken. Feit is dat de Serviër wel degelijk, al in november, een visum gekregen heeft, zoals alle deelnemers aan de Australian Open. En dat de Border Force op de luchthaven van Melbourne zijn visum niet aanvaardde omdat de reden voor zijn ‘medical exemption’ – een recente coronabesmetting – niet geldig was.

Maar waarom mocht hij dan in Dubai van de daar aanwezige Australische immigratieofficials op het vliegtuig stappen? Zeker als de bewijsvoering en de reden voor zijn medische vrijstelling te beperkt en niet volgens de regels was? En waarom kregen de Tsjechische Renata Voracova en official – en volgens bronnen nog meer spelers – dan wél de toegang tot Australië? Mét een medische vrijstelling op basis van een recente coronabesmetting (weliswaar beter gedocumenteerd)…

Zowel Tennis Australia en als de lokale en federale autoriteiten hebben in dit debacle dus ook boter op het hoofd.

Politieke recuperatie

Volgens bronnen binnen Tennis Australia en veel politieke analisten speelt er nog een andere reden mee: dat de federale regering niet tijdig heeft beseft welke bom er – op sociale media, in de kranten, op nieuwsbulletins op tv – zou ontploffen toen Djokovic zijn ‘Australia-here-I-come’-nieuws bekendmaakte. Nota bene zonder de exacte reden voor zijn medische vrijstelling mee te delen, op zich al een blunder.

Dat het, gezien die grote verontwaardiging bij de Australiërs, dus geen toeval was dat de federale minister-president Scott Morrison plots zo hard van leer trok. Nadat hij eerst, een dag vóór de aankomst van Djokovic, had verklaard dat diens zaak een ‘issue’ voor de staat Victoria was.Tot hij plots van koers veranderde. Door te verklaren dat een visum verlenen en aanvaarden een federale bevoegdheid is en dat de federale regering de medische uitzondering kon overrulen: ‘De regels zijn de regels, zeker wat onze grenzen betreft.’ Geen toeval dus ook dat vicepremier Barnaby Joyce daarom uithaalde: ‘Je kan niet zomaar denken dat je als rijke vent boven de wet van andere landen staat.’

In dat licht moet worden benadrukt dat de Australische politici volop in campagnemodus zijn, vier maanden voor de federale verkiezingen. Dat de regering van Scott Morrison de voorbije twee jaar ook bakken kritiek kreeg voor zijn corona-aanpak, waarbij zelfs vele duizenden Australiërs hun eigen land niet binnenmochten.

Dat Morrison en zijn ministers vandaag ook worstelen met sterk gestegen besmettingscijfers (door de in Australië doorgebroken omikronvariant) en met een groot tekort aan sneltesten – volgens epidemiologen het grootste politieke falen sinds de start van de pandemie. Waardoor Morrison en co bijgevolg aankijken tegen een waarschijnlijke verkiezingsnederlaag.

Mede daardoor stonden ze op hun strepen en verwierpen ze elke zweem van een voorkeursbehandeling voor een niet-gevaccineerde tennisser. Zelfs al gaat het om een negenvoudig winnaar van ‘hun’ Australian Open.

Gezicht redden

Conclusie? Ja, Novak Djokovic is de architect van zijn eigen neergang door zich niet te laten vaccineren. En dat, al dan niet terecht, te willen omzeilen, voortgedreven door zijn eigenzinnigheid en eergierigheid, in de jacht op een 21^e grandslamtitel.

Weliswaar door gebruik te maken van de openingen (de medische vrijstellingen) die Tennis Australia en de lokale autoriteiten van de staat Victoria aanvankelijk toestonden. Evengoed is hij echter de speelbal van cynische politici die zijn zaak willen recupereren in een weer oplaaiende besmettingsgolf.

Eén ding is zeker: Djokovic heeft de grootste unforced error uit zijn carrière gemaakt. En zo zijn al wankele imago, als een nochtans zeer menslievende persoon die zo graag geliefd wil zijn, aan diggelen geslagen.

Velen zullen hem voor altijd bestempelen als Novax Djokovic. Zelfs een record van 21 grandslamzeges, alsnog behaald op de komende Australian Open of later op Roland Garros of Wimbledon, inclusief de officieuze titel als de beste tennisser ooit (op basis van statistieken), zal op dat vlak weinig soelaas brengen.

En dat is, vooral voor hem, zeer te betreuren.