Na dopingzaak Jannik Sinner: ‘Nultolerantie tegen doping blijft noodzakelijk’

Na de dopingzaak van tennisser Jannik Sinner klinkt weer de vraag of je sporters kunt straffen bij wie een minieme hoeveelheid van een dopingmiddel is gevonden.

Half februari kreeg Jannik Sinner, de nummer één van de wereld in het tennis, van het Wereldantidopingagentschap (WADA) een schorsing van drie maanden. De Italiaan was in maart 2024 twee keer betrapt op clostebol, een anabool steroïde. De gevonden hoeveelheden waren zeer klein: 86 en 76 picogram per milliliter – ter vergelijking: één picogram is een biljoenste van een gram. Bovendien kon Jannik Sinner bewijzen dat het middel per ongeluk in zijn lichaam was terechtgekomen: via de fysiotherapeut die hem had gemasseerd nadat hij een snee in zijn vinger had behandeld met Trofodermin, een medicament waar clostebol in zit.

Hoewel het International Tennis Integrity Agency (ITIA) Sinner eerst vrijsprak, kreeg hij van het WADA een korte straf. Dat hield vast aan het principe van strikte aansprakelijkheid en achtte de Italiaan verantwoordelijk voor de nalatigheid van zijn entourage. Volgens experts was de schorsing van drie maanden gepast. Toch klonk het dat Sinner een voorkeursbehandeling had gekregen omdat het WADA een (reglementaire) deal had gesloten met de tennisser, en niet in beroep was gegaan bij het Internationaal Sporttribunaal.

Medicatie in het wielerpeloton: ‘Renners van vijftien jaar die al pijnstillers slikken, dat is hallucinant’

Andere sporters bij wie ook werd vastgesteld dat ze ‘niet intentioneel’ doping hadden gebruikt, kregen in het verleden bovendien langere straffen, tot twee jaar. Zoals de Belgische renners Toon Aerts en Shari Bossuyt. Ook bij hen vonden laboratoria zeer minieme hoeveelheden, in hun geval van het middel letrozole. Maar voor hen was het principe van de strikte aansprakelijkheid veel strenger: zij konden, in tegenstelling tot Jannik Sinner, niet bewijzen hoe de letrozole in hun lichaam was beland.

Noodzakelijk systeem

‘Oneerlijk’ luidt het volgens de publieke opinie. Er wordt zelfs opgeroepen om het principe van strikte aansprakelijkheid af te schaffen, en om drempelwaardes voor bepaalde dopingmiddelen in te voeren. Zo blijven atleten bij wie een heel kleine concentratie wordt vastgesteld buiten schot. Dat is volgens Peter Van Eenoo, hoofd van het antidopinglab van de UGent, echter geen optie. ‘Bijna elke atleet die wordt betrapt beweert dat hij of zij niets verkeerds heeft gedaan. Maar zolang je niet zwart op wit kunt bepalen of iemand liegt, kun je niet anders dan de strikte aansprakelijkheid behouden. Anderzijds kan, zoals bij Sinner, een antidopinginstantie de straf verminderen als ze de aangehaalde redenen voor een positieve plas gegrond vindt. Als je een hele lage hoeveelheid clenbuterol laat optekenen, maar je kunt aantonen dat je vlees hebt gegeten in een gebied waar clenbuterolbesmetting van vlees zeer reëel is, kun je zelfs worden vrijgepleit.’

Roland Garros: is de machtswissel in het mannentennis aangebroken?

In andere gevallen wordt een onschuldige sporter geschorst omdat hij of zij over te weinig bewijzen beschikt, of over onvoldoende financiële middelen om het te ­kúnnen bewijzen, zoals Sinner die wel heeft. Van Eenoo: ‘Ik begrijp de verontwaardiging ­daarover, maar je kunt niet anders dan voor veel middelen vast te houden aan nul­tolerantie.’

Elke week testen op doping

Elke hoeveelheid, hoe klein ook, moet volgens Van Eenoo dus blijven leiden tot een afwijkend staal. ‘Want de detectietijd van die producten – soms maar enkele dagen – is korter dan de periode waarin hun prestatiebevorderende werking aanhoudt – soms enkele weken. Dat is het verschil met partydrugs als amfetamine en ec­sta­sy, waarvoor wel een drempelwaarde geldt, omdat de werking ervan heel kort is. Een zeer kleine gevonden hoeveelheid van andere “echte” dopingmiddelen pleit je dus niet automatisch vrij. Je kunt het precieze tijdstip van inname nu eenmaal nooit met zekerheid bepalen. Als een atleet vandaag een grote dosis inneemt, kunnen wij binnen enkele dagen een minieme concentratie vinden. Maar neemt hij vandaag een heel kleine dosis in, dan kan hij morgen een even minieme hoeveelheid van het product uitscheiden.’

Van Eenoo ziet slechts één manier om het systeem rechtvaardiger te maken: ‘Veel meer, elke week zelfs, dopingtests uitvoeren. Desnoods zonder de stalen te analyseren en ze alleen te bewaren in het geval van een positieve test. Helaas is dat te duur en dus onhaalbaar.’

Minder streng

Vanaf 2027 zal de nieuwe World Anti Doping Code wel ‘flexibeler’ worden. Vanaf dan zullen sporters die positief hebben getest op een minieme hoeveelheid en later als niet schuldig worden bevonden (zoals Sinner), gestraft kunnen worden met een berisping tot een schorsing van maximaal twee jaar. Zonder overeenkomst met het WADA was de straf tot dusver minimaal één à twee jaar.