Matchfixing in het tennis: 182 spelers, 375 vervalste matchen en 28 beklaagden

De Oost-Vlaamse hoofdinspecteur Nicolas Borremans bracht het grootste matchfixingschandaal in de geschiedenis van het tennis aan het licht. De spil: de Armeniër Grigor Sargsyan.

‘Het klinkt misschien raar, maar in zekere zin bewonder ik hem. Een slimme zelfstandige die heel goed heeft geboerd’, zegt Nicolas Borremans op het einde van ons gesprek in de oude gebouwen van de Federale Gerechtelijke Politie in Oudenaarde, waar hij werkt voor de afdeling financiële criminaliteit. Ruim twee jaar lang hebben hij en zijn collega’s beetje bij beetje het frauduleuze systeem blootgelegd van Grigor Sargsyan (32).

De omvang van het netwerk bleek immens, opgebouwd door een charismatische man met wie je, zo vertelt Borremans, op café een pint zou drinken en die niet het voorkomen heeft van een ‘echte’ crimineel. ‘Sargsyan beschouwde zichzelf ook niet zo. Hij was zelfs bijzonder trots op zijn werk en op zijn bijnaam, The Maestro. Hij had nooit verwacht dat hij zou worden gepakt, hij vond de aandacht zelfs leuk.’

Daarom stond er ook een glimlach op zijn gezicht toen hij in april van dit jaar voor de rechtbank van Oudenaarde verscheen. De advocaat van de Internationale Tennisfederatie, die zich burgerlijke partij had gesteld, omschreef er zijn matchfixingsysteem als ‘het grootste ooit in het tennis’. Zowel qua geldstromen (wellicht miljoenen euro’s), betrokken spelers (182), vervalste matchen (minstens 375 in kleine toernooien) als qua aantal beklaagden (28).

‘Het is een enorm netwerk waarvan we nooit de totale omvang zullen kunnen inschatten’, zegt Borremans. Volgens Sargsyan waren er nog veel meer mensen voor de rechtbank verschenen als hij alles had verteld wat hij wist. Dat heeft de Armeniër uit Sint-Gillis nooit gedaan, ondanks vier verhoren van ettelijke uren. Borremans: ‘Door ons onderzoek hebben we de kop van de slang afgehakt, maar allicht zijn er andere kleine slangen weggeglipt omdat we op juridische landsgrenzen en op de tijdslimiet van het gerechtelijk onderzoek zijn gebotst.’

Bij het dossier waren miljoenen euro’s, 182 spelers, 375 vervalste matchen en 28 beklaagden betrokken.

Verdachte accounts

Toch had de hoofdinspecteur nooit verwacht dat de zaak zulke proporties zou aannemen toen hij zich in januari 2016 kandidaat stelde om het onderzoek te voeren. ‘De Kansspelcommissie was gealarmeerd door verdachte gokaccounts van tientallen Armeniërs, die bij elke gok op een tennismatch enkele honderden euro’s opstreken. De commissie speelde de informatie door aan het federale parket, waarop een vergadering werd belegd met de provinciale diensten van de Federale Gerechtelijke Politie. Het werd al snel duidelijk dat het een technisch moeilijke, tijdrovende bezigheid zou worden om al die accounts en personen te onderzoeken, maar dat schrikte me niet af. Ik ben geen tennisfan, maar de puzzelstukjes van een criminele organisatie blootleggen, dat doe ik graag. Dus stelde ik voor om verdachte accounts van vier Armeniërs uit Geraardsbergen te onderzoeken.’

Borremans kreeg toestemming. Nadat hij hun telefoongesprekken had afgeluisterd en hun bankrekeningen had doorgenomen, legde hij de onderste laag van het netwerk bloot. ‘Het bleek om, zoals ik het noemde, muilezels te gaan. En veel meer dan alleen die vier. Honderden Armeniërs, van taxibestuurders tot pizzabezorgers, die hun identiteit verkochten zodat de beheerders boven hen gokaccounts konden openen. Sommigen zetten zelf geld in, anderen kregen de opdracht van die beheerders om op een tennismatch een bedrag in te zetten.’

Een jaar en vier maanden werkten Borremans en zijn collega-speurders om de muilezelnetwerken in kaart te brengen, en de vier personen te ontmaskeren die alles beheerden. ‘Dat heeft veel tijd gekost: die kerels spelen het slim. Ze waren erg voorzichtig in hun communicatie en spraken vaak persoonlijk af. We kregen ook geen zicht op het brein achter het netwerk: wie gaf hen de informatie om te gokken op welke match? Dat was het doel van ons onderzoek: hém vinden, niet zijn medewerkers. We leken in een doodlopend straatje te zitten. Het was zo frustrerend dat ik op een bepaald moment aan de onderzoeksrechter heb gezegd dat we het onderzoek moesten staken als we niet vlug nieuwe informatie zouden vinden. Gelukkig bleef ze mij het vertrouwen geven.’

Tip van Egyptenaar

Borremans vond een uitweg via de International Tennis Integrity Agency, een instantie die de drie grote federaties in het tennis (ITF, ATP en WTA) hadden opgericht om matchfixing op te sporen. ‘Een onderzoekster van de ITIA had concrete aanwijzingen gevonden dat de Egyptische tennisser Karim Hossam matchen had verkocht’, vertelt Borremans. ‘Toen zij hem opwachtte aan zijn hotelkamer en de tennisser – zoals het reglement dat voorschrijft – zijn gsm moest overhandigen, bekende hij meteen. Hossam zei dat hij communiceerde met een zekere Gregory, een blanke twintiger van Syrische of Iraanse afkomst die in Brussel verbleef. De onderzoekster belde me met de melding dat er in een van haar onderzoeken een matchfixer uit België was opgedoken. “Dat kan de kerel zijn die ik zoek!” Op basis van de informatie uit dat dossier konden we daarna vaststellen dat hij in Sint-Gillis verbleef en dat hij contact had gehad met drie andere tennissers, onder wie een Belg, M.A. Via betalingen op Moneygram, een internationaal geldtransferbedrijf, kwamen nog drie andere tennissers in beeld. Dat begon er al mooi uit te zien.’

Het onderzoek leverde niet alleen namen op van zes tennissers, maar ook de echte naam van ‘Gregory’. ‘We zagen dat hij op een bepaald moment van het telefoonnetwerk verdween in Zaventem, en anderhalf uur later weer opdook in Berlijn’, zegt Borremans. ‘Hij had dus een vlucht genomen. Toen ik de passagierslijsten overliep, botste ik op een Armeense naam: Grigor Sargsyan. Ik had hem! Eindelijk.’

Toch greep Borremans niet meteen in. ‘Ik wilde zo lang mogelijk op de achtergrond blijven. Als je te vroeg toehapt, riskeer je het hele onderzoek te verbranden.’ De hoofdinspecteur besloot eerst Sargsyans gesprekken af te luisteren en hem te laten schaduwen, vanuit zijn woonplaats in Sint-Gillis. ‘Hij verbleef er in een rijhuis bij zijn moeder, die Poolse producten verkoopt. Bij een van de observaties zagen we hoe hij een zak cash geld ontving van een Armeense koerier. Dat geld bestelde hij via de gsm van zijn moeder, die we vaak hoorden bellen met haar dochter. Ze vertelde dat Grigor rijk was, maar dat ze zich grote zorgen maakte over de veiligheid van haar zoon omdat hij met “criminele zaken” bezig was. “Het zal eens verkeerd aflopen”, zei ze letterlijk.’

Gsm’s kraken

Voor de onderzoeksrechter was het voldoende om in de vroege ochtend van 30 juni 2018 de grote middelen in te zetten: huiszoekingen bij Sargsyan en op nog elf andere adressen, waaronder die van enkele muilezels, de Armeense geldkoerier en de Belgische tennisser M.A. Op hetzelfde moment viel het Duitse, Bulgaarse, Slowaakse en Franse gerecht binnen bij andere tennissers. ‘We hadden wel enkele bewijselementen, maar nog geen smoking gun. Die hoopten we zo te vinden’, vertelt Borremans.

In totaal werden zeventien mensen aangehouden, maar die losten niets tijdens de verhoren – ook Sargsyan niet. Bij de huiszoekingen nam de politie wel zijn vier gsm-toestellen in beslag. ‘In de gsm van zijn schoonbroer konden we duidelijk zien dat hij in opdracht van Sargsyan gokte op wedstrijden. De eerste concrete aanwijzingen voor matchfixing.’

De gsm’s bleken van goudwaarde voor de speurders. ‘Ik had al een lijst met zes spelers, maar na het doornemen van zijn berichten kwam ik aan 182. Een groot deel uit Europa, onder meer de Belg A.D., maar ook uit Noord- en Zuid-Amerika, en uit Afrika. Spelers die hij, in ruil voor enkele duizenden euro’s, concrete richtlijnen gaf. Soms om een hele match verliezen, maar vaak slechts één set, met 6-0 of 6-1, bijvoorbeeld. Sargsyan volgde obsessief alle gokwebsites. De noteringen van de matchen die de meeste winst opleverden, pikte hij eruit en op basis daarvan gaf hij zijn opdrachten. Hoeveel winst hij zelf opstreek met vervalste matchen, heb ik nooit tot op de euro kunnen bepalen. Vaak werd via het muilezelnetwerk in verschillende landen bij verschillende gokkantoren gewed. Dus wellicht ging het over vele duizenden euro’s voor één wedstrijd.’

Voor de betrokken spelers was de ‘beloning’ welkom, want zij behoorden tot een financieel kwetsbare groep: tennissers die buiten de top 150 à 200 van de ATP-ranking vallen en vooral aan Futures- of Challengertoernooien deelnemen, de categorie onder de ATP-toernooien. ‘Vaak spelers die maar net al hun grote kosten – vliegtuigtickets, hotelkamers, coach, medische behandelingen – kunnen betalen’, zegt Borremans. ‘Met 2000 euro extra kunnen ze weer een maand verder, en zo hun mooie leventje als tennisser aanhouden. Voor hen is het heel moeilijk om die band door te knippen.’

Charisma

Sargsyan creëerde ook zelf een band met de spelers, via veelvuldige ontmoetingen en gesprekken. Borremans: ‘Dat was een van de sleutels van zijn succes. Met zijn charisma kon hij hen helemaal inpalmen. Hij betaalde soms hun hotelrekening, of ging met hen naar een chic restaurant. En niet onbelangrijk: Sargsyan betaalde altijd zeer correct, volgens de afspraak. Dat schepte vertrouwen, en vergrootte zijn clientèle. Je moest bij The Maestro zijn als je een match wilde fixen. De tennissers moesten wel niet proberen om Sargsyan te bedotten: als iemand een afspraak om een match te vervalsen niet naleefde, of dat té opzichtig deed, of contacten had met andere matchfixers, dan werd hij razend. Ook als spelers met hun verdiende centen te veel op sociale media gingen zwaaien. Op dat vlak was hij heel voorzichtig. Hij bleef niet toevallig bij zijn moeder in een eenvoudig rijtjeshuis in Sint-Gillis wonen. Hij hielp er af en toe zelfs mee in de winkel.’

Digitaal geld

Borremans kon ook in kaart brengen hoe Sargsyan de tennissers uit zijn netwerk beloonde: ‘Voor de betalingen aan de Europese spelers ging hij geregeld met de tgv naar Parijs, of hij vloog naar Barcelona. Het cash geld, dat hij bestelde bij zijn Armeense koerier, overhandigde hij daar aan hen. De Noord- en Zuid-Amerikaanse spelers betaalde hij onder meer via internationale geldtransferbedrijven zoals Moneygram en Western Union. Dat werd geregeld door zijn schatbewaarder A.M., die vanuit Armenië opereerde. Die schreef het geld over, en stuurde een foto met de betalingscode naar Sargsyan, die op zijn beurt de foto naar de spelers stuurde: “Het geld komt eraan.” Zo hebben we 314 foto’s gevonden, goed voor ruim een half miljoen euro.’

Dat bleek maar een deeltje van de totale som die werd overgemaakt. ‘Op het einde van het onderzoek ontdekte ik dat schatbewaarder A.M. twee moederaccounts had op Netteller, een onlinedienst voor het overboeken van geld. Gedurende de periode dat ze gebruikt werden, werden op die accounts transacties geregistreerd voor een totaal van ruim 9 miljoen euro. En opvallend: kort na onze inval bij Sargsyan verdween er een grote som van die accounts. A.M. was in Armenië dus gealarmeerd. Hem hebben we helaas nooit kunnen verhoren, omdat er geen bilaterale verdragen zijn tussen België en Armenië. Hij is hier in België wel bij verstek veroordeeld, en wordt internationaal gezocht.’

A.M. is niet de enige die kon ontsnappen door een gebrek aan medewerking van andere landen. ‘Uit alle gsm-gegevens bleek dat Sargsyan ook nauw samenwerkte met S.R., een Amerikaanse tenniscoach uit Los Angeles die een eigen netwerk van corrupte spelers had. We zijn met een verzoekschrift van de onderzoeksrechter naar daar gevlogen, en konden hem verhoren. Hij loste niks. Helaas ging de FBI niet in op ons verzoek om zijn huis te doorzoeken en zijn bankrekeningen te controleren. Jammer dat de samenwerking met de FBI niet vlotter verlopen is, anders hadden we misschien ook het Amerikaanse deel van het netwerk kunnen blootleggen.’

Vijf jaar cel

Na een onderzoek van twee jaar verschenen er dit jaar niettemin 28 personen uit het Belgische luik van het netwerk voor de correctionele rechtbank van Oudenaarde. Zij werden in juni allemaal schuldig bevonden. Kopstuk Grigor Sargsyan kreeg de maximumstraf: vijf jaar cel, onder meer voor het leiden van een criminele organisatie, oplichting, witwasserij, valsheid in geschrifte en deelname aan beïnvloede kansspelen. Schatbewaarder A.M. moest drie jaar naar de gevangenis. De vijf leden van het zogenaamde middenkader van de bende kregen straffen van vijftien maanden tot drie jaar, telkens met uitstel. De proftennissers, onder wie de Belg A.D. en de muilezels die de gokaccounts aanmaakten, kwamen ervan af met een schuldigverklaring.

Opvallend: Borremans was niet aanwezig toen het vonnis werd uitgesproken, terwijl hij duizenden uren met het onderzoek bezig was geweest. ‘Het was een openbare zitting, maar ik wilde niemand provoceren. Je weet nooit hoe veroordeelden reageren als ze de onderzoekers zouden terugzien die hun misdrijven hebben blootgelegd. Welke straf Sargsyan en co. zouden krijgen liet me ook koud. Ik heb vooral voldoening gehaald uit het onderzoek op zich. Dáárvoor ben ik rechercheur geworden. Ik heb een crimineel systeem kunnen openbaren dat tot dan in het tennis, zelfs in de sport in het algemeen, onder de radar was gebleven. Dat indirect ook een breder, maatschappelijk probleem beïnvloedt: gokverslaving en de ellende die dat teweegbrengt.’

Grigor Sargsyan moest zich op 11 augustus aanmelden bij de gevangenis van Haren. Eind 2024 kan hij die mogelijk al verlaten, aangezien hij negen maanden in voorarrest vastzat. Daar maakt Borremans zich niet druk om. ‘Die periode in de gevangenis zal hem even pijn doen, maar zijn leven is niet voorbij, hè. Zo werkt het in een democratisch land. Je kunt iemand niet in een vergeetput steken. Misschien begint hij opnieuw, ja. Maar we hebben als recherchedienst nu het voordeel dat we onder andere door dit dossier een beter inzicht hebben in hoe het systeem werkt. We weten waar te beginnen bij een nieuw onderzoek.’