Acht jaar na haar tennispensioen heeft Justine Henin haar extreme perfectionisme ingeruild voor een meer ontspannen levensstijl. Gesprek met de viervoudige winnares van Roland Garros.
Een ontmoeting met Justine Henin doet mijmeren over de mooiste jaren uit het Belgische tennis. De Waalse won 41 toernooien – waaronder zeven grand slams – veroverde twee Mastertitels, werd in 2004 olympisch kampioen en was 117 weken lang de nummer 1 van de wereld. Achter de sportieve successen stond de boog echter jarenlang strak gespannen en eisten controledwang, sociaal isolement en keihard fysiek werk hun tol. Vandaag is de bijna 37-jarige Justine Henin een trotse moeder, een stralende zakenvrouw en een veelgevraagd tv-commentator. We ontmoeten haar in de Club Justine Henin in Limelette, een deelgemeente van Ottignies-Louvain- la-Neuve. Het is de plaats waar ze elf jaar geleden, tien dagen voor Roland Garros, haar afscheid aankondigde. Ze was 25 jaar oud en nummer één van de wereld.
Pat Etcheberry was heel duidelijk: ‘Je hebt het tennis van een nummer één, maar de fysiek van een nummer zeventig.’
Justine Henin: ‘Ik had altijd gedroomd van een lange carrière, en toch was ik supertevreden met mijn beslissing. Achteraf bekeken was het een overhaast besluit, maar ik verkeerde destijds in een zodanige staat van vermoeidheid dat er geen andere optie was. Vandaag zouden we waarschijnlijk van een burn-out spreken… ( denkt lang na) Mentaal was ik totaal uitgeput. Ik had de indruk dat mijn carrière mij zodanig in beslag nam dat ik voorbijging aan mijn persoonlijke behoeften, en vooral aan mijn familieleven. Ik moest op adem komen, leven. Ik had zin om te gaan skiën met vrienden, een glas wijn te drinken rondom de barbecue, dingen die ik nooit gedaan had. Bon, al snel kwam ik erachter dat het niet zo makkelijk was om alles van vandaag op morgen stop te zetten. Ik ging alle richtingen uit, kon geen drie minuten stilzitten, moest voortdurend bewegen. De shock was enorm. Daarom ben ik ook teruggekeerd op het circuit. Tot mijn lichaam er de brui aan gaf.’
Je was 29 toen je definitief stopte. Hoe begin je aan het tweede deel van je leven na zo’n succesvolle carrière?
Henin: ‘Veel mensen zeggen me dat ik veranderd ben… Ik moest stoppen door een elleboogblessure, op een leeftijd dat mijn vrienden allemaal druk bezig waren om hun carrière te lanceren. De discrepantie was enorm. Ik had eindelijk vrije tijd, en zij niet. Het heeft me twee jaar gekost om die knop in mijn hoofd om te draaien. Nochtans liep het op persoonlijk vlak heel goed, omdat ik in die periode Benoit ontmoette, de vader van mijn kinderen. Snel daarna is Carlos ( Rodriguez, haar vroegere coach nvdr.) vertrokken voor onze academie in China en heb ik me volledig op de academie hier in Limelette gestort. Ondanks dat alles heeft het me tijd gekost om te accepteren dat mijn lichaam stop gezegd had. Nu ben ik nog maar 37, maar heb ik de indruk dat ik al een heel lang leven achter de rug heb. Soms zien jonge gastjes van tien jaar hier in de inkom van de academie mijn trofeeën staan en zeggen ze: ‘ Tiens, leeft die Justine nog?’ Maar ik ben niet nostalgisch over de tijd die voorbij is.’
Gebrek aan zelfvertrouwen
Je lijkt helemaal tot rust gekomen. Is dat de ontspanning na alle inspanningen?
Henin: ‘Het klopt dat ik geen enkele zin meer heb om mezelf pijn te doen. Mijn fysieke grenzen oprekken, daar haalde ik destijds mijn voldoening uit, maar dat ligt definitief achter mij. Ik denk dat ik dit jaar tien keer tegen de bal geslagen heb. Zelfs wanneer ik tijdens het lopen voel dat ik een beetje in het rood ga, stop ik. Ik heb heel mijn leven afgezien en ervan genoten, maar vandaag interesseert het me niks meer. Yoga doe ik nog wel, dat ontspant me.’
Het toppunt van lijden was de winter die je in 2002 doorbracht bij Pat Etcheberry in Florida en die je fysiek voor altijd veranderde. Was dat het keerpunt in je carrière?
Henin: ‘Zeker, want de jaren die volgden waren op tennisgebied de beste. Ik heb het geluk gehad om altijd een exceptionele omkadering rond me te hebben. Niettemin waren er steeds die commentaren: ‘De kleine Justine, ze gaat het niet maken. Ze is te fijn, mentaal te fragiel, te angstig, te dit, te dat.’ De mensen zagen mijn talenten, maar er was altijd een ‘ja, maar’. De eerste die in me geloofde, was Carlos, toen ik veertien jaar was. Hij dacht dat ik Roland Garros kon winnen en nummer één worden.
‘Al onze beslissingen werden ingegeven door de wil om progressie te maken. Eén daarvan was naar Pat gaan om mijn fysieke tekortkomingen bij te werken. Ik was twintig jaar, ik draaide rond de top tien, maar we voelden dat ik tekortkwam om de volgende stap te zetten. In de zomer trokken we naar Florida om het advies van Pat te vragen. Na het bijwonen van een training was hij heel duidelijk: ‘Je hebt het tennis van een nummer één, maar de fysiek van een nummer zeventig.’ Het was alsof ik een elektroshock kreeg. Op dat moment heb ik beslist om bepaalde dingen op te offeren. Onbewust wist ik dat er geen weg terug was en dat ik er uiteindelijk een prijs voor zou betalen. Op lichamelijk vlak heb ik gedurende heel mijn carrière op een dunne koord gedanst. Maar het heeft me wel toegestaan om mijn dromen te realiseren.’
Toen je in 2003 op Roland Garros je eerste grand slam won na een epische halve finale tegen Venus Williams, werd je plots als ‘Juju’ omarmd door het grote publiek.
Henin: ‘Dat heb ik me pas achteraf gerealiseerd. Vandaag ontroert het me wanneer mensen me vertellen dat ze soms een hele nacht wakker bleven om mij te zien spelen, maar destijds was die band met het publiek heel moeilijk voor mij. Het lukte me niet om mijn gevoelens te delen. Ik vond het fantastisch om voor een publiek te spelen, om dat vuur te voelen, maar ik had een pantser rond mij opgetrokken. Men noemde mij ‘ madame 300%‘ omdat ik nooit uit mijn bubbel kwam. Ik was daar om te winnen, niet om vriendschappen op te bouwen. Ik gebruik niet graag het woord ‘machine’, maar dat was wel een beetje wat ik geworden was. Buiten de courts was het ook zo, maar ik was natuurlijk niet de enige. Ik weet niet hoe het er vandaag aan toe gaat, maar ik kan je vertellen dat een SteffiGraff, Arantxa Sánchez en Monica Seles ook niet samen op restaurant gingen. Ik was ook zo: om te slagen, moest ik mezelf afsnijden van elke vorm van sociaal leven. Zelfs buiten het seizoen slaagde ik er niet in om eens even te genieten met vrienden.’
Heb je soms spijt dat je kil overkwam? Soms praatte je in de derde persoon over jezelf.
Henin: ‘Echt? Dat moet enorm pretentieus geklonken hebben. Onbewust was dat misschien een manier om afstand te houden van de media. Een manier ook om mezelf af te sluiten van mijn eigen gevoelens en van de buitenwereld. Het was in ieder geval geen bewuste strategie. Ik heb nooit met een communicatieverantwoordelijke gewerkt, dus ongetwijfeld maakte ik fouten. Vaak vonden die hun oorsprong in een groot gebrek aan zelfvertrouwen.’
Verliezen van Kim
Heb je geleden onder de vergelijking met Kim Clijsters? Zij werd vaak voorgesteld al het vriendelijke meisje, terwijl jij soms als een furie werd neergezet.
Henin: ‘Ja, daar heb ik onder geleden. Bepaalde media legden daar graag de nadruk op. We waren gewoon heel erg verschillend, ook wat betreft onze ambitie, denk ik. Kim heeft ook altijd het hoogste niveau geambieerd, maar soms dacht ik dat ik het nóg harder wou. Ik heb de eerste keer tegen haar gespeeld toen ik acht was, en daarna samen met haar alle jeugdtoernooien afgeschuimd, dat zijn momenten om nooit te vergeten. Maar we waren twee totaal verschillende persoonlijkheden. Kim is extravert, ze praat met iedereen, terwijl ik veel meer op mezelf terugplooide. Ik denk dat het voor Kim belangrijk was om met iedereen goed te staan om zich goed te voelen. Ik had dat niet nodig. Voor mij telde alleen het tennis.’
Ben je nooit jaloers geweest op de manier waarop Kim door de wereld van het tennis leek te huppelen?
Henin: ‘Jaloers niet, maar ze gaf me wel vaak de indruk meer in evenwicht te zijn dan ik. Hoewel ik weet dat er voor mij geen andere manier was, stoorde het me soms dat zij alles wat we meemaakten veel beter leek te doorstaan dan ik. En toch blijf ik ervan overtuigd dat het voor ons beiden een zeer groot geluk was om samen te spelen. Ik zou nooit zo’n goede tennisster geworden zijn zonder Kim. En ik denk dat zij er hetzelfde over denkt.’
Heeft Kim je ook geholpen om een betere persoon te worden?
Henin: ‘Tussen ons twee is er nooit het minste probleem geweest. Ik herinner me bijvoorbeeld dat zij onmiddellijk de woorden vond om me te feliciteren na mijn overwinning tegen haar op Roland Garros in 2003. Ik weet niet of ik dat in haar plaats zou gekund hebben. Terwijl ik eigenlijk altijd de behoefte heb gehad om dingen te delen met anderen. Ik ben gepassioneerd door menselijke relaties, met name de psychologie. Maar het was alsof een deel van mijzelf afwezig was tijdens mijn carrière. Aan de andere kant kan ik je wel verzekeren dat Kim ook bepaald niet opgetogen was toen ze voor de derde keer de finale in Melbourne van mij verloor. Uiteindelijk waren we daar alle twee voor de competitie.’
Ik gebruik niet graag het woord ‘machine’, maar dat was wel een beetje wat ik geworden was.’ justine henin
In 2001 verloor je de halve finale van Kim Clijsters op Roland Garros. In een epische finale legde Kim vervolgens nipt de duimen tegen Jennifer Capriati. Had je ermee kunnen leven indien Kim die match gewonnen had?
Henin: ( denkt lang na) ‘Een deel van mij hoopte dat ze niet zou winnen, daar moet je eerlijk in zijn. Ik had de halve finale verloren nadat ik ruim voor had gestaan. En plots was Kim de eerste Belgische in de finale van een grand slam. Tegen Capriati! Op Central Court in Roland Garros! Dat zijn harde momenten voor een competitiebeest als ik.
‘Gelukkig zijn er ook keerpunten geweest. Begin 2003, vlak na mijn fameuze stage in Florida, verloor ik in Antwerpen voor de zoveelste keer van Kim ( het was de zevende keer in negen confrontaties in de WTA, nvdr.) Daar heb ik toen een zeer harde discussie met Carlos over gevoerd, over de redenen waarom ik het op de cruciale momenten niet kon waarmaken. Ik had geen zin om keer op keer af te gaan voor mijn eigen publiek, ik rebelleerde. Daarna heb ik veel meer gewerkt met positieve visualisatie: je voorstellen dat je goed serveert, dat je winners slaat, dat was mijn voornaamste wapen. Achteraf bekeken maakte ik op enkele weken tijd een fysieke klik met Pat en een mentale met Carlos.’
Jij en Kim hebben zo goed als nooit tegelijkertijd op de top van jullie kunnen gepresteerd in dezelfde match. Was de inzet daarvoor te groot?
Henin: ‘In de grand slams hebben we onze onderlinge matchen inderdaad nooit naar het niveau kunnen brengen dat ik kende tegen Sjarapova, Capriati of Venus Williams. Er is wel één referentiematch op dat vlak: in 2010 speelde ik in Brisbane tegen Kim voor mijn eerste finale sinds mijn comeback. Ik verloor die match met 7-6 nadat ik eerder al een matchbal had. Toen ik van het terrein kwam, schopte ik mijn schoenen uit: mijn voeten stonden in brand. En wat zelden gebeurde na een verliesmatch: Carlos had niets aan te merken. Ik had het gevoel dat ik alles gegeven had. Wat dat betreft, was Kim een van de moeilijkste tegenstandsters. Wanneer ze in de match zat, was ze in staat om je mee te nemen in een ritme dat onmogelijk te volgen was.’
Het tennis, de media, het geld, de concurrentie met Kim Clijsters: wat viel je het zwaarst?
Henin: ‘Ik heb me nooit geschaamd voor het geld dat ik verdiend heb, dus dat al zeker niet. Ik had meer kunnen verdienen met exhibitietoernooien en ik heb hier en daar ook wat verloren door mijn eigen fout, maar ik ben wel fier dat ik het allemaal zelf gedaan heb. Tegelijkertijd ben ik me ervan bewust dat ik geprivilegieerd ben, omdat ik de kans kreeg om te tennissen, om op te groeien in een redelijk normaal gezin met ouders die goed hun kost verdienden. De media, dat was soms moeilijk, maar dat hoort erbij. Het meest ondermijnende was eigenlijk de aaneenschakeling van matchen en toernooien, de druk, het wachten, mijn veeleisendheid. Maar ik hield ervan. Ik hield er verschrikkelijk veel van.’
Wimbledon winnen
Zijn er, acht jaar na je definitieve afscheid, nog tegenslagen waar je met spijt op terugblikt? Wimbledon bijvoorbeeld, waar je twee finales speelde, maar nooit kon winnen?
Henin: ‘Daar had ik verschillende keren alles in handen om te winnen. In 2006 tegen Mauresmo, in 2007 tegen Bartoli, in 2010 tegen Kim, waar ik me blesseer. Wie weet was het wel een trauma van die finale in 2001 tegen Venus ( waar ze met 6-1, 3-6 en 6-0 verloor, nvdr)? Vertrouwen is onontbeerlijk en ik heb zelf nooit de diepe overtuiging gehad dat ik Wimbledon zou winnen. Ik heb het me nooit gevisualiseerd, terwijl ik dat bij alle andere grand slams wel deed. Ik heb nooit geloofd dat ik de beste was op gras. En net die zekerheid had ik nodig om te winnen.
‘Achteraf bekeken vind ik het goed zo. Je kan altijd meer winnen en langer nummer één blijven. Ik heb altijd gezocht naar een aanpak voor mijn perfectionisme, dat ik soms tot in het extreme doordreef. Misschien is het wel goed om die kleine imperfectie te accepteren.’
‘De cultuur van willen winnen mis ik in België’
Aan de vooravond van Roland Garros kan het nooit kwaad om even te dromen. Mogen we binnenkort een nieuw toptalent verwachten uit de Justin Henin Academie?
Justine Henin: ‘Ik stam uit de generatie Olivier Rochus, die groot geworden is op de interclubtoernooien. Samen met mijn broers en mijn vader kwam ik zo op jonge leeftijd in contact met het tennis, tussen de gewone mensen. Het is belangrijk om niet te vroeg in iets te stappen dat te strikt en te professioneel is. Dat probeer ik hier in Limelette na te bootsen, met een publiek van alle leeftijden en alle niveaus: van basistennis voor jongeren tot volwassenen die met hun vrienden komen spelen en nadien een glas drinken. Ik hou van die mix van hobby en competitie, sport blijft boven alles een ongelooflijke leerschool. Dat familiale aspect bevalt me zeer. Kampioenen opleiden is niet mijn eerste prioriteit.’
Over kampioenen gesproken: hoe beoordeel je het seizoensdebuut van David Goffin?
Henin: ‘Ik hoop dat hij snel zijn oude niveau terugvindt. Het Belgische tennis heeft nood aan een ambassadeur zoals hij. Ik vraag me wel af of hij in staat zal zijn om fysiek en mentaal dat hele hoge niveau terug te vinden. Als je enkele maanden op zo’n niveau kan spelen, wil dat zeggen dat je het kán. David is een bedachtzame jongen en wat zich kan voordoen als een gebrek aan charisma, is eigenlijk gewoon discretie. Misschien is hetgeen hij de afgelopen jaren gedaan heeft wel uitzonderlijk en moeten we dat accepteren. Hij heeft veel gespeeld, dat moet nu allemaal even bezinken. Het is niet evident, maar je kan er niet onderuit. Aan hem om te bewijzen dat hij zijn hoofd opnieuw kan rechten.’
Jij verschilde nogal van andere Belgische sporters, in die mate zelfs dat er soms gezegd werd dat er iets ‘on-Belgisch’ in je gedrag zat. Kan je dat begrijpen?
Henin: ‘Het is inderdaad zo dat ik er nooit problemen mee had om in het buitenland te zoeken wat ik hier tekortkwam. En in België moet je soms vechten om de winnaarsmentaliteit erin te krijgen. Belgen hebben een hoofd op hun schouders, houden van feest en zijn bescheiden, maar soms vergeten ze te dromen. Die cultuur van willen winnen heb ik wel gemist. Het is helemaal niet fout om ambities te koesteren of te willen slagen. Soms heb ik de indruk dat dat hier wel een beetje het geval is.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
