Dopingschorsing van ‘slechts’ drie maanden: tennisser Jannik Sinner krijgt géén voorkeursbehandeling

Een tennisser die, volgens álle partijen, niet met opzet doping nam heeft een schorsing van drie maanden gekregen na een ‘overeenkomst’ met het Wereldantidopingagentschap (WADA). Voor een minder bekende speler dan Jannik Sinner (23) hadden velen dat een noodzakelijke, maar gepaste straf gevonden. In de verontwaardiging over de ‘voorkeursbehandeling’ voor de Italiaan worden nu echter veel feiten over het hoofd gezien. Vijf vaststellingen om meer klaarheid te scheppen.

1. Jannik Sinner nam niet bewust doping

Hoewel de reputatie van Jannik Sinner voor altijd besmeurd zal zijn door dit dopingverhaal, staat één zaak voor alle partijen vast: de drievoudige grandslamwinnaar heeft zich niet schuldig gemaakt aan bewust dopinggebruik. Op 10 en 18 maart 2024 werden tijdens het toernooi van Indian Wells twee dopingstalen 86 en 76 picogram per milliliter clostebol, een verboden anabole steroïde, in zijn lichaam gevonden.

Ter vergelijking: één picogram is een biljoenste van een gram, of een half klontje suiker dat je oplost in een middelgroot meer. Hoe klein de substantie ook is: als het wordt gevonden, dan is dat een zogenaamde ‘adverse analytical finding’.

Sinner kon binnen de vereiste termijn van twee weken na de melding van zijn twee positieve stalen aantonen dat clostebol per ongeluk in zijn lichaam was geraakt. Daarom werd hij, perfect volgens de regels, ook niet voorlopig geschorst. De contaminatie gebeurde via zijn fysiotherapeut. Die had een snee in zijn vinger behandeld met Trofodermin, een medicament dat in Italië vrij te verkrijgen is, maar waar clostebol in zit.

Wat op het eerste gezicht een vreemde uitleg lijkt, bleek toch te kloppen na een onderzoek van Sport Resolutions. Dat onafhankelijke tribunaal van drie experts had het International Tennis Integrity Agency (ITIA) aangesteld, maar staat volledig los van de ITIA.

Volgens emeritus hoogleraar David Cowan, een van de drie panelleden, had de minieme hoeveelheid bij Sinner ook geen ‘relevant prestatiebevorderend effect’.

Die bevindingen bevestigde het Wereldantidopingagentschap (WADA) in de overeenkomst die het onlangs afsloot met Sinner, voor een schorsing van drie maanden.

An independent tribunal has ruled ‘No Fault or Negligence’ in the case of Italian tennis player Jannik Sinner.

— International Tennis Integrity Agency (@itia_tennis) August 20, 2024

2. ‘Geen fout’ is niet gelijk aan ‘geen significante fout’

Bewust of onbewust dopinggebruik was niet de reden waarom het WADA na de uitspraak door Sport Resolutions, overgenomen door het International Tennis Integrity Agency (ITIA), beroep aantekende bij het Internationaal Sporttribunaal (TAS).

Wel de verantwoordelijkheid die Jannik Sinner droeg voor de nalatigheid van zijn entourage. Volgens de eerste uitspraak trof de Italiaan ‘no fault or negligence’ en kreeg hij daarom geen schorsing.

‘In het antidopingrecht wordt er een onderscheid gemaakt tussen “geen fout en geen nalatigheid” en “geen significante fout”, verduidelijkt professor sportrecht Frank Hendrickx (KU Leuven). ‘In beide gevallen is er een niet-intentionele overtreding vastgesteld, maar verschilt de strafmaat.’

‘Bij “geen fout” is een volledige vrijspraak mogelijk, zoals aanvankelijk bij Sinner. Bij “geen significante fout” kan de standaardstraf van twee jaar, voor bewezen onbewust dopinggebruik, verminderd worden tot één jaar. Toen het WADA beroep aantekende bij het TAS, sprak het daarom over een schorsing van één tot twee jaar.’

3. Strikte aansprakelijkheid blijft een hoeksteen van antidopingrecht

Dat het WADA in beroep ging, had alles te maken met het ‘strict liability’-principe. Een atleet is verantwoordelijk voor wat er in zijn of haar lichaam zit, en moet bij een positieve plas zélf kunnen bewijzen hoe een dopingmiddel in zijn of haar lichaam is beland. Ook als dat, zoals bij Jannik Sinner, is gebeurd door een fout van de entourage.

De strikte aansprakelijkheid is een fundamentele hoeksteen van het antidopingrecht. Een atleet bij wie is vastgesteld dat hij of zij niet bewust doping heeft genomen, maar die niet kan bewijzen hoe de dopingbesmetting is gebeurd, krijgt een schorsing van twee jaar, zoals veldrijder Toon Aerts en Shari Bossuyt.

Het WADA ging echter niet akkoord met het ‘geen fout en geen nalatigheid’-oordeel van Sports Resolutions in de zaak-Sinner. Het Wereldantidopingagentschap vond dat de nummer één van de wereld ‘geen significante’ fout had gemaakt, en dus een beperkte schorsing moest krijgen. Vandaar het beroep bij het Internationaal Sporttribunaal (TAS).

Feels like a dream 🏆 💙

“To my fans, my team, my family and everyone who believed in me, this wouldn’t be possible without you.”@janniksin #AusOpen pic.twitter.com/pQpVxH6CB0

— #AusOpen (@AustralianOpen) February 3, 2025

Dat had het WADA begin maart 2024 nochtans niet gedaan toen de ITIA de onbekende Italiaanse tennisser Marco Bortolotti vrijsprak. Die was in oktober 2023, zoals Sinner, ook betrapt op clostebol, maar kon bewijzen dat het om contaminatie via een zalf ging.

‘Het WADA ging vermoedelijk wel in beroep omdat het de “no fault”-uitspraken tot een strikt minimum wil beperken’, zegt professor Frank Hendrickx. ‘Zo niet, dan zou de “strikte aansprakelijkheid” in de Wereld Antidoping Code te veel uitgehold worden.’

Het is mogelijk dat de grote media-aandacht voor de zaak-Sinner het WADA ertoe heeft aangezet om in beroep te gaan bij het TAS. ‘Dat zou op zich geen rol mogen spelen. Maar dat het WADA in beroep ging, toont aan dat Sinner, wat dat betreft, geen voorkeursbehandeling heeft gekregen. Hij had eerst géén schorsing en nu wél’, stipt Hendrickx aan.

4. WADA koos het zekere voor het onzekere

Een cruciale vraag: waarom sloot het WADA twee maanden voor het Internationaal Sporttribunaal (TAS) een uitspraak zou doen een overeenkomst met Jannik Sinner voor een schorsing van drie maanden? En dus niet van één of twee jaar, zoals bij het beroep aanvankelijk werd gesteld?

‘Een uitspraak van het TAS is niet te voorspellen’, zegt Hendrickx. ‘Bovendien had Sinner ook een sterke case. Ik vermoed dat het WADA het zekere voor het onzekere heeft genomen. Als het TAS Sinner ook geen schorsing had opgelegd, was de “strikte aansprakelijkheid”-pijler van de Wereld Antidoping Code op losse schroeven komen te staan. Dat zou de poort hebben opengezet voor andere atleten om de schuld van een positieve dopingplas ongestraft in de schoenen van hun entourage te schuiven.’

WADA agrees to a case resolution agreement in the case of Jannik Sinner. Read more here: https://t.co/13kesYIQUH

— WADA (@wada_ama) February 15, 2025

Belangrijk is op te merken dat het WADA, zoals het aanhaalde in zijn persbericht, zo’n ‘case resolution agreement’ op basis van artikel 10.8.2 van de Wereld Antidoping Code kan afsluiten. Het is ook niet uitzonderlijk. Volgens Ross Wenzel, general counsel van het WADA, werd het sinds 2021 zelfs al ruim zestig keer toegepast.

Bij zo’n overeenkomst moet de atleet in kwestie aanvaarden dat hij een overtreding heeft begaan. Dat heeft Sinner in zijn verklaring ook gedaan, door te stellen dat hij verantwoordelijk is voor de fouten van zijn entourage.

‘Door de overeenkomst valt de overtreding niet weg, maar wel de discussie over ‘geen fout’ of ‘geen significante fout’. Zo kan er een beperkte schorsing van één à twee jaar worden onderhandeld. In dit geval dus drie maanden’, vertelt professor Hendrickx.

‘Het artikel 10.8.2 is dus juist toegepast. Met die nuance dat als dit te pas en te onpas gebeurt er ongelijkheid kan ontstaan tussen sporters die wel of niet zo’n deal met het WADA sluiten. Anderzijds moet je aanstippen dat het WADA dit niet eenzijdig heeft gedaan. De Internationale Tennisfederatie (ITF) en de International Tennis Integrity Agency (ITIA) hebben hun goedkeuring gegeven.’

ITIA statement:

We acknowledge the announcement made by the World Anti-Doping Agency (WADA), concerning the agreement reached between WADA and Jannik Sinner to settle WADA’s appeal.

— International Tennis Integrity Agency (@itia_tennis) February 15, 2025

 5. Jannik Sinner kreeg een correcte straf

Dat Jannik Sinner akkoord ging met de schorsing van drie maanden, is ook risicobeheer. Zelfs als het TAS hem in april dezélfde straf had opgelegd als het WADA, dan zou hij de grandslamtoernooien van Roland Garros en Wimbledon hebben gemist.

Door nu een deal te sluiten met het WADA loopt de schorsing van 9 februari tot 4 mei. Daardoor riskeert de Italiaan zijn nummer één-plaats op de ATP-ranking te verliezen, en kan hem dat tot twee miljoen euro en meer prijzengeld kosten. Maar zo kan hij weer aantreden in het Masters 1000-toernooi in Rome, en daaropvolgend op Roland Garros.

De overeenkomst tussen Sinner en het WADA, met name de timing en de duur van de schorsing, leidt logischerwijs tot veel kritiek en scepsis, maar veel juridische experts zijn het erover eens dat drie maanden een correcte straf is. En dat geen haan had gekraaid over een voorkeursbehandeling als een minder bekende speler dezelfde schorsing had gekregen.

Vergelijkingen met andere dopingzaken, waarin sporters toch een langere schorsing werd opgelegd en volgens critici geen voorkeursbehandeling kregen, gaan volgens professor Hendrickx ook niet op.

‘Harmonisatie in het internationale antidopingrecht is goed, maar het is een illusie dat dat altijd zou moeten leiden tot een gelijke uitkomst. Er zijn uiteraard gelijkaardige zaken, maar toch is elke zaak verschillend. Die moet geval per geval beoordeeld worden.’

‘Dat het principe van ‘no fault’ en ‘no significant fault’ bestaat, laat wel verfijning toe, waardoor antidopingagentschappen van de standaardsancties kunnen afwijken. Een (aan)gepaste straf maakt deel uit van een goede rechtsbescherming. De antidopingrechtspraak heeft in het geval van Sinner dus goed gewerkt.’

Waarom het Franse antidopingagentschap de geschorste wielrenster Shari Bossuyt niet op haar woord kan geloven