Dit weekend beginnen zestien NBA-teams aan de play-offs, een slopende afvallingsrace die midden juni zijn winnaar bekend maakt. Zonder mirakels spelen de Cleveland Cavaliers en de Golden State Warriors voor de derde keer op rij de finale. De NBA-titel lijkt zo uit te groeien tot een wisselbeker tussen twee teams die ver boven de rest uitsteken. In vele opzichten was het reguliere seizoen dan ook slaapverwekkende bezigheidstherapie. Heeft het dirigisme van de NBA een eindpunt bereikt ?
Basketbal is, in tegenstelling tot voetbal, een high scoring game. Doordat in een gemiddelde wedstrijd elke ploeg tientallen keren doel treft, hoeft een gemist schot geen dramatische gevolgen te hebben. De play-offs zijn daarenboven nog eens gebouwd rond de best-of-seven serieswaardoor normaal de beste ploeg telkens overheerst op het einde. Algemeen genomen kroont commissioner Adam Silver telkens een terechte NBA-kampioen.
Vorig jaar kon evenwel gediscussieerd worden over die stelling. Ondanks de wonderbaarlijke comeback van de Cavaliers in de Finals, domineerde titelverdediger Golden State het reguliere seizoen als nooit tevoren. Met 73 overwinningen deden de Warriors dan ook net iets beter dan de legendarische Bulls van Michael Jordan uit 1996. De Warriors bleven uiteindelijk wel met lege handen achter waardoor het recordseizoen dan ook vooral zuur aanvoelde in Oakland.
Afhankelijk van één speler
Enkele weken na de best bekeken Finals sinds dat recordseizoen van Jordan en CO daverde de NBA op zijn grondvesten. Kevin Durant, voormalig MVP-winnaar en slachtoffer van de onverslaanbaar geachte Warriors in de play-offs, maakte op 5 juli zijn overstap naar Oakland bekend. If you can’t beat them, join them, dacht de superster van Oklahoma City. Zijn beslissing kwam hem echter op veel kritiek te staan uit alle hoeken van de basketwereld. De NBA is immers de competitie bij uitstek waar alle toekomstplannen draaien rond franchise players. Elke club tracht zijn toekomst op te bouwen rond één superster. Niet onlogisch want in basketbal staan amper vijf spelers per team op het parket waardoor een topper logischerwijs een grote invloed kan uitoefenen .
Daarnaast heeft de historische evolutie van de sport op tactisch vlak deze afhankelijk nog verder uitgebreid. Verdedigen en aanvallen gebeurt door dezelfde set van spelers in tegenstelling tot bijvoorbeeld het American football. Durant kan in principe elke wedstrijd zijn team aan de overwinning helpen terwijl een uitstekende honkbalwerper door de fysieke belasting maar om de vijf duels kan aantreden. Kortom, wie een wonderkind zoals Durant al op jonge leeftijd kan vastleggen, heeft sportief en financieel goud in handen.
Om die ene topspeler te bemachtigen beschikt elk team over ruwweg twee mogelijkheden: de draft, waar gekozen wordt uit de beste universiteitsspelers, en de spelersmarkt. Door het salarisplafond en de extra taks voor grootbetalers is het echter niet voldoende om zomaar de geldkraan open te draaien en zomaar kwaliteit aan te trekken. Historisch gezien kan één team zich dus maar één absolute topper veroorloven.
In 2010 besliste het trio LeBron James, Chris Bosh en Dwyane Wade echter om deze ongeschreven regel met de voeten te treden en een basketvariant van de galacticos op te richten in Miami.
Geldkraan opnieuw open
Franchises kunnen sindsdien steeds makkelijker een ploeg vol All-Stars samen stellen dankzij de verhoogde tv-gelden. De salaris- en contractgekte afgelopen zomer was volledig te danken van het nieuwe tv-contract ter waarde van 2,67 miljard dollar per jaar. Het gelijkheidsprincipe dat de NBA hanteert, leidde tot een algemene verhoging van de salary cap, voordelig voor zowel werkgever als werknemer. Ook bij teams uit de zogenaamde small markets leek de geldbron onuitputtelijk te zijn.
De Memphis Grizzlies slaagden er bijvoorbeeld in om Mike Conley Junior, een ervaren maar geen All-Star waardige spelverdeler, in dienst te houden dankzij een contract van 150 miljoen dollar over 5 jaar, meteen het duurste contract in totale cijfers ooit. Daarmee verdient hij een pak meer dan tweevoudig MVP Stephen Curry van Golden State die maar 12 miljoen dollar per jaar op zijn bankrekening ziet verschijnen. Voor die ‘aalmoes’ krijgt hij wel elke wedstrijd Kevin Durant naast zich op het parket. Kortom, succes in de dirigistische NBA is een verhaal van geven en nemen, zowel op financieel als sportief vlak.
Alles wijst er echter op dat de Warriors deze eeuwige evenwichtsoefening het best onder de knie hebben. Nog voor één wedstrijd op gang was gefloten, werd Golden State al getipt als absolute titelfavoriet en die status maakten ze in het reguliere seizoen waar. Kampioen Cleveland haalde daarentegen nauwelijks hetzelfde niveau als vorig jaar. Ondanks het ondermaatse reguliere seizoen kwamen de Cavaliers weliswaar nooit in de problemen in het zicht van de play-offs. In de grootste basketbalcompetitie ter wereld mogen immers zestien teams deelnemen aan het postseason, exact 50 procent van de NBA-franchises.
Die traditionele seizoensopbouw leidt steeds meer tot een desinteresse van de titelkandidaten voor het competitie-einde. Coach Tyronn Lue van Cleveland liet de afgelopen weken James, wiens gemiddelde van 37,8 speelminuten per wedstrijd onovertroffen is, meermaals achterwege. Topspelers rust gunnen met het oog op de fysiek en mentaal verslindende play-offs betekent echter zoveel als vloeken in de kerk voor sportgek Amerika. De eerste coach die zich hieraan bezondigde was Gregg Popovich van de San Antonio Spurs. De vijfvoudig kampioen hield jarenlang zijn franchise player Tim Duncan, die tot op 39-jarige leeftijd de bakens uitzette, geregeld op de bank wanneer de nood niet meer hoog was. Fans die honderden dollars op tafel leggen willen spektakel zien, opgevoerd door de allerbesten. Net als de tv-stations en de bestuurstop van de league voelen ze zich bekocht door deze vorm van ‘competitievervalsing’.
Slopende duels
NBA-paus Adam Silver dreigde reeds met zware straffen voor spelers die zonder blessure of eender welk excuus op de bank of tribune blijven. Deze week nam het debat opnieuw in alle hevigheid toe. Nadat laagvlieger Brooklyn Nets een B-ploeg opstelde tegen Chicago Bulls dat dankzij die overwinning de play-offs in struikelde, sprak onder meer The New York Post van competitievervalsing. In eerste instantie lijkt de oplossing voor de hand te liggen: reduceer het aantal wedstrijden per club en vermijd duels op opeenvolgende dagen, de zogenaamde back-to-backs.
Het is alsmaar duidelijk dat de spelers genoeg hebben van het slopende, 82 duels omvattende, seizoen. Als zelfs LeBron James, het mondiale uithangbord, openlijk de zin en onzin van het reguliere seizoen in vraag stelt, kan de bestuurstop in New York niet langer rond zich heen schoppen. Het succes van de NBA staat of valt immers met de aanwezigheid en het welzijn van zijn supersterren.
Ieder team moet gelijke kansen krijgen om zo’n absolute superster in huis te halen. Die herverdeling van geld en talent zit ingebakken in de Amerikaanse visie op topsport. Om dit jarenlange mechanisme in stand te houden, trachten teams steeds meer met opzet maar niet openlijk bewust, wedstrijden te verliezen. Wie helemaal onderaan de kelder van de NBA eindigt, heeft immers procentueel gezien de meeste kans op de begeerde first draft pick en de vrije keuze uit de bovenlaag van de universiteitsspelers.
Dat sport niet altijd meritocratisch van aard moet zijn, is dan ook de rode draad doorheen de toekomstvisie van de 76ers. General Manager Sam Hinkie besliste drie jaar geleden om zijn roster te vullen met C-garnituur en hoge draft picks. Deze openlijke vorm van tanking, zoals het fenomeen heet in de VS, was voor velen echter een stap te ver. In drie seizoenen wonnen de Sixers het beschamende aantal van 37 wedstrijden maar daarmee ook het recht op de diensten van, weliswaar blessuregevoelig, talent zoals Ben Simmons en Joel Embiid.
Zij profileerden zich dit jaar als de ruggengraat van het team waardoor The Process, zoals de strategie van verliezen en draften heet in Philadelphia, kans heeft op slagen. Hinkie zelf zal wel de vruchten van zijn werk niet meer kunnen plukken. Hij trad vorig jaar af in Pennsylvania, onder druk van de NBA en de andere eigenaars die zijn langdurige werkwijze schadelijk vonden voor de NBA.
NBA blijft populair
Ondanks deze negatieve evoluties blijft de populariteit en aantrekkingskracht van de NBA voorlopig onaangetast. Cijfermatig gezien zet de NBA elke jaargang nieuwe records neer. Zo bedroeg het gecumuleerd toeschouwersaantal dit seizoen maar liefst 21 miljoen bezoekers. . Ook op commercieel vlak was 2016-2017 een jaargang van overvloed rijker, de TV-zenders ESPN, TNT en ABC ontvingen een ongeziene 628 miljoen dollar aan inkomsten uit reclamespotjes. Het reguliere seizoen bood dan ook genoeg opwinding en opschudding.
Russell Westbrook bleef na het vertrek van Durant verweesd achter in Oklahoma City. Ingegeven door de frustratie over de beslissing van zijn boezemvriend en zijn imago in de media van een eeuwige speelvogel, nam hij Oklahoma City het gehele seizoen op sleeptouw. De spelverdeler groeide zo uit tot een wandelende triple-double wat betekent dat hij gemiddeld gezien in elk duel minstens 10 punten, 10 rebounds en 10 assists liet optekenen. De enige die ooit dezelfde buitenaardse consistentie kon voorleggen, was niet Michael Jordan of Larry Bird maar wel Oscar Robertson. Zijn individuele jaargang 1961-62, een periode waarin de NBA weliswaar een onderontwikkelde competitie was, werd in de VS jarenlang als onbreekbaar geacht.
De MVP Award, de trofee voor de speler die het meest heeft bijgedragen aan de prestaties van zijn team, lijkt dan ook Oklahoma City als rechtmatige bestemming te hebben. De enige die nog ietwat in de buurt van Westbrook kon komen, waren ex-ploegmaat James Harden in Houston en de onvermijdelijke LeBron James. De drievoudig kampioen is echter het slachtoffer van zijn onophoudelijk succes, een fenomeen waar ook collega-sporters Lionel Messi en Cristiano Ronaldo onderhevig aan zijn. De prestaties en statistieken van King James zijn al een decennium zo buitenaards dat een lichte persoonlijke terugval genoeg is om over een crisis te spreken.
Net als bij de Thunder is James zowat de verpersoonlijking van het teamsucces. Verdedigen of aanvallen, aan beide kanten van de bal is hij de motor van de ploeg. Als James, ondanks de fysieke kwaaltjes van Kevin Love en Kyrie Irving, een nieuwe Larry O’Brien Trophy uit de brand slepen, schrijft hij misschien wel het indrukwekkendste hoofdstuk uit zijn loopbaan.
Het voormalige team van James uit Miami wiste vanaf de All-Star Break in sneltempo een dramatisch seizoensbegin uit: het 11-30 record uit de eerste seizoenshelft werd tot ieders verbazing simpelweg omgedraaid naar 30 overwinningen en 11 verliespartijen in het tweede deel. De comeback was echter net niet goed genoeg voor play-offdeelname.
De Griek Giannis Antetokounmpo profileerde zich op zijn beurt in Milwaukee als de nieuwe vaandeldrager van de Europese kolonie. In zijn tweede NBA-seizoen heeft hij de scepter overgenomen van de op leeftijd zijnde Dirk Nowitzki.
Nog in het oosten stak recordkampioen Boston Celtics met een nieuw samengestelde kern het neus aan het venster van de absolute top. De Celtics gebruikten het einde van de generatie Pierce-Garnett-Allen als een kans om de franchise vanop de basis herop te bouwen. Boston fungeerde enkele jaren als de boksbal van de league maar kreeg daarvoor hoge draft picks terug. De jonge garde van coach verraste 82 duels lang vriend en vijand en beëindigde campagne op de eerste plaats in het Oosten, voor Cleveland. Niettemin lijkt Boston een vogel voor de kat te zijn wanneer beide teams elkaar zouden ontmoeten in de Eastern Conference Finals.
In het Westen moeten Durant en co voorbij het traditioneel sterke San Antonio, Russell Westbrook en de Rockets maar in principe rekenen de Warriors in vijf of zes duels af met elke opponent. Een derde finale op rij met dezelfde hoofdrolspelers is dus haast onafwendbaar maar ook al spelen de Cavaliers en de Warriors in juni opnieuw de Finals, sportgek Amerika zal kijken, genieten maar toch ook een beetje klagen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
