De beroepsraad van Volley Vlaanderen sprak woensdag Gert Vande Broek vrij in de zaak rond psychisch grensoverschrijdend gedrag in zijn periode als coach van de Yellow Tigers, de nationale ploeg bij de vrouwen. Juridisch heeft hij volgens zijn advocaat eerherstel gekregen, maar wat ons en velen in de volleybalwereld betreft niet moreel.
‘Ongegrond’ en zelfs over de hele lijn vrijgesproken. Dat was het oordeel van de beroepsraad van Volley Vlaanderen over de vordering van het bondsparket tegen Gert Vande Broek (57).
Zo vervalt de schorsing van één jaar die de tuchtraad van Volley Vlaanderen in juni 2023 had uitgesproken toen de coach wel schuldig werd bevonden.
Filip Buijs, algemeen directeur van Volley Vlaanderen, liet weten dat de federatie ‘de uitspraak aanvaardt’, maar dat ze ‘zorg en aandacht zal blijven hebben voor de mentale en de fysieke gezondheid van onze sporters en begeleiders.’ Dat is ook effectief zo, en is misschien het enige positieve aan deze zaak.
Zo haalt Gert Vande Broek alsnog zijn grote gelijk, want behalve dat hij, naar eigen zeggen, nooit de bedoeling had om speelsters te kwetsen, stak hij nooit de hand in eigen boezem.
Excuses voor de praktijken die hem te laste werden gelegd, kwamen er ook niet – al had dat ook juridische redenen. Zonder openlijk schuldbesef ging Vande Broek zo in beroep tegen zijn schorsing omdat het onderzoek ‘eenzijdig’ zou zijn gevoerd en ‘in strijd met de rechten van de verdediging’.
Met succes, want de beroepsraad sprak hem vrij en veegde zo alle tientallen getuigenissen tegen Vande Broek van tafel. In tijden waarin – gelukkig maar – een nieuw moreel normbesef over juiste, gepaste en menselijke coaching heerst, is dat even erg als Vande Broeks grensoverschrijdende praktijken.
Maar daar heeft hij juridisch gezien dus nooit tegen gezondigd. Aanvankelijk dus wel volgens de tuchtraad, maar over de hele lijn niet volgens de beroepsraad van Volley Vlaanderen.
Daarin zetelen nota bene geen onpartijdige en onafhankelijke juristen, maar mensen uit het volleybal zelf. Juridisch is hun uitspraak wel bindend voor leden van de federatie, maar finaal hoeft de uitspraak juridisch niet te zijn.
Mogelijk krijgt de zaak nog een staart, als de slachtoffers naar het wel onafhankelijk Vlaams Sporttribunaal (sinds 2021 bevoegd voor grensoverschrijdend gedrag) of een rechtbank stappen.
Angstcultuur
Het belet niet dat Vande Broeks advocaat Walter Damen over ‘een vorm van eerherstel’ spreekt, na ‘gedirigeerde’ klachten van speelsters ‘die boos waren omdat ze niet meer geselecteerd werden’.
Dat strookt niet met de werkelijkheid. Vorig jaar getuigde Frauke Dirickx, een icoon van het Belgische vrouwenvolleybal, in Knack over haar ervaringen met Vande Broek. Weliswaar met enige voorzichtigheid, want zolang de beroepsprocedure liep was ze bang van de stappen die Vande Broek zou nemen als ze openlijk te veel details zou prijsgeven – tekenend voor de angstcultuur die de machtige bondscoach jarenlang in stand hield.
Wel vertelde Dirickx over haar periode als assistent-coach bij de Yellow Tigers onder Gert Vande Broek. En over hoe ze na het EK van 2021 eruit stapte voor haar mentale welzijn, omdat ze toen heel diep zat. Ze kon niet langer de manier aanvaarden waarop Vande Broek met sommige speelsters en haar, als assistent-coach, omging.
Dat besefte Dirickx pas toen ze langsging bij een psycholoog. Omdat ze eerst dacht dat het aan haar lag. ‘Ik ben niet goed genoeg.’ Tot die psycholoog haar vertelde: ‘Jouw verhaal klopt niet, jij hebt niets verkeerds gedaan.’ Wel de hoofdcoach, Vande Broek.
Die had Dirickx nochtans meegemaakt als speelster bij de Yellow Tigers. Maar toen was ze nog de ancien van de ploeg, en minder vatbaar voor negatieve opmerkingen.
Als ‘jonge’, nieuwe coach belandde ze wel in een onderdanige positie en werd ze kwetsbaar voor de manier waarop Vande Broek haar en andere speelsters mentaal aanpakte. Dirickx kaartte het naar eigen zeggen aan bij de federatie, en bij Vande Broek zelf, maar botste op een muur. ‘Daar is niks mee gebeurd.’
Vadsige schijtwijven
Enkele maanden later, in december 2021, getuigden enkele Yellow Tigers in het tv-programma ´De prijs van de winnaar´ over Vande Broeks grensoverschrijdende coaching.
Pas daarna is Volley Vlaanderen een officieel onderzoek gestart, nadat nochtans verschillende speelsters in de loop der jaren waren gestopt. Omdat ze niet meer konden leven met de coach. Een teken aan de wand, maar ook daar werd niets mee gedaan.
De speelsters die getuigden in ‘De prijs van de winnaar’ waren, net als Dirickx, ook stuk voor stuk dragende figuren bij de Yellow Tigers geweest: Freya Aelbrecht, Valérie Courtois en Hélène Rousseaux.
Twee andere ex-internationals, die ook hadden afgehaakt bij de Tigers, bevestigden daarna hun verhalen: Laura Heyrman en boegbeeld Lise Van Hecke. Ook de kapitein van de nieuwere generatie, Ilka Van de Vyver, stopte in 2021 bij de Tigers wegens de ‘niet-comfortabele sfeer naast het veld’.
Dan kan je niet meer spreken van een gedirigeerde afrekening van enkele gefrustreerde speelsters.
Met losse, onsamenhangende flodders schoten ze ook niet op Vande Broek. Hun getuigenissen over jarenlang emotioneel misbruik, persoonlijke aanvallen over gewicht, fatshaming, woedende speeches en scheldtirades, inclusief degoutante scheldwoorden als ‘bende trienen, boerenpaard, dansende discotheekwijven, dom wicht, vadsige schijtwijven, hoer, geit, gesponsord door obesitas…’ spraken voor zich. Ze overschreden vér de grens tussen assertieve en agressieve of vernederende coaching.
Dat heeft jarenlang tot een negatieve vibe bij de Tigers geleid. En tot prestaties die niet in verhouding stonden met het aanwezige/afgehaakte talent.
Het is geen toeval dat na de bronzen medaille op het EK van 2013 de Yellow Tigers op vier opeenvolgende EK’s (2015, 2017, 2019 en 2021) eruit gingen in de kwartfinale, de groepsfase, en twee keer de achtste finales. Dat ze ook op het WK 2014 vijf van de zeven groepsmatchen verloren en zich niet konden kwalificeren voor het WK van 2018, laat staan voor de Olympische Spelen.
Gert Vande Broek: een machtig figuur
Dat de speelsters nooit openlijk hebben geklaagd over Vande Broek paste ook in de cultuur van controle en angst. Zijn positie als bondscoach lag eind 2016 intern nochtans onder vuur. Verschillende speelsters gaven toen al aan dat de chemie was uitgewerkt.
De federatie overwoog toen niet eens een ontslag en bleef Vande Broek volledig steunen. Ook al werd het daaropvolgende EK van 2017 een fiasco.
Speelsters werden zo ook ontmoedigd om hun grieven verder te uiten. Ook door de mogelijke gevolgen van een ontslag van Gert Vande Broek. ‘Hij liet eens vallen dat als hij zou moeten vertrekken, dat dan de subsidies vanuit Sport Vlaanderen zouden wegvallen’, aldus een speelster.
Volleybal is immers een van de zogenaamde focussporten die van Sport Vlaanderen de meeste subsidies krijgen: 1,4 miljoen euro in 2021, dit jaar zelfs 1,6 miljoen euro.
Als bondscoach, als hoogleraar aan de KU Leuven, als gewezen chef-sport op het kabinet van minister van Sport Philippe Muyters (N-VA) en als consultant van de Taskforce Topsport bij Sport Vlaanderen was (en is) de invloedsfeer en de kennissenkring van Gert Vande Broek ook zeer groot. Daar ga je zelfs als topspeelster in een kleine sport niet zomaar tegenin.
BELGA © BELGA
Veel speelsters zagen de nationale ploeg ook als een platform om zich in de kijker te spelen van buitenlandse ploegen. De enige mogelijkheid om een stevige boterham te verdienen met hun sport. Een reden om de nationale ploeg niet adieu te zeggen. En de scheldwoorden te blijven slikken. Tot de kruik uiteindelijk barstte.
Perceptie veranderd
De speelsters die getuigden hoopten met hun biecht iets te kunnen veranderen inzake de perceptie en aanpak van emotioneel misbruik door trainers.
Zoals Frauke Dirickx in Knack aanhaalde: ‘Stip verbeterpunten aan op technisch, fysiek en tactisch vlak, maar speel nooit op de persoon. Ga zeker niet iemand daarop afkraken. Geen enkele coach heeft het recht om te zeggen dat iemand dom of lelijk is.’
Die perceptie en aanpak, bij overtredingen, is gelukkig ook veranderd. Dat de tuchtraad van Volley Vlaanderen met de schorsing van Gert Vande Broek dat ook inzag, was een hoopvol teken. Maar de beroepsraad heeft die boodschap nu, zoals vroeger vaak gebeurde, onder de mat geveegd.
Dat is niet alleen een mes in de rug van alle speelsters die de moed hadden om het stilzwijgen te doorbreken, maar ook van alle coaches die het wel goed menen en dagelijks het goede voorbeeld geven. En zo zijn er gelukkig veel meer dan de coach die nu ‘eerherstel’ heeft gekregen.
Maar wat ons en velen in de volleybalwereld betreft alleen officieel, niet moreel.
Ex-Yellow Tiger Frauke Dirickx: ‘Geen enkele coach heeft het recht om iemand dom of lelijk te noemen’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier