Frederik Van Lierde neemt afscheid van triatlon: ‘Ik had geen grote droom, ik had een plan’

Zondag werkt Frederik Van Lierde in zijn eigen Menen zijn allerlaatste wedstrijd als professioneel triatleet af. Na een carrière van zeventien jaar, met als hoogtepunt de zege op het WK Ironman in Hawaï, blikt hij terug en vooruit.

Neen, Frederik Van Lierde (41) zal niet in een zwart gat vallen wanneer hij na dit weekend definitief profatleet af is. Zijn afscheid, weliswaar verstoord door het coronavirus, heeft hij immers al drie jaar geleden gepland. En ook zijn toekomst ligt al vast: vanaf maart 2021 volgt hij een opleiding voor onderofficier bij Defensie, waar hij sinds eind 2004 als profatleet ingeschreven is bij Topsport Defensie (TSD). Wanneer zijn opleiding van negen maanden afgerond is, wordt de Menenaar de begeleider van topatleten bij het leger.

‘Doodjammer van al die afgelaste wedstrijden in dit coronajaar ( zie kader), maar afgezien daarvan heb ik perfect vrede met dit afscheid’, vertelt Van Lierde. ‘Op mijn 41e kan ik niet blijven voortdoen. Al heb ik vorig jaar in de Ironman van Lanzarote bewezen dat ik nog verre van versleten was, door er te winnen op mijn veertigste verjaardag. Ik kan ook stoppen in de wetenschap dat ik er alles heb uitgehaald, het allerhoogste heb bereikt.

‘Ik blijf voor eeuwig wereldkampioen, winnaar van een van de beroemdste sportwedstrijden ter wereld. Was ik blijven steken op een derde plaats, had er nu misschien iets geknaagd, maar nu ben ik perfect voldaan. Mogelijk zal ik wel de rush van de topcompetitie en het winnen missen – na mijn zege in Hawaï heb ik máánden op wolken gelopen – maar sowieso zal ik sportieve uitdagingen blijven zoeken. Ik heb bijvoorbeeld nog nooit een ‘losse’ marathon gelopen, altijd in een volledige triatlon. Benieuwd welke tijd ik zou neerzetten, al is dat allicht niet iets voor de eerstvolgende maanden…’

Het merendeel van zijn tijd zal Van Lierde vanaf 2021 besteden aan het begeleiden van atleten bij Topsport Defensie. In de aanloop naar zijn nieuwe job laten we de West-Vlaming zijn belangrijkste vijf levenslessen en carrièrelessen belichten. Gouden raad voor élke topsporter.

1. Wees geduldig en geloof in jezelf

‘Ik heb in zeventien jaar als prof alle fases doorlopen: een jonge talentvolle kwarttriatleet die zijn eerste successen boekte, die daarna een mindere periode beleefde, dan plots inzag dat hij beter was op de lange afstand, als laatbloeier richting wereldtop groeide en de laatste jaren als ‘oudere’ moest opboksen tegen een nieuwe generatie. In al die stappen is de belangrijkste les: blijf geduldig en hard werken. Vroeg of laat zal het succes wel volgen, als je het nodige talent hebt. Ook al moet je daarvoor soms een nieuwe richting inslaan, in mijn geval zelfs redelijk laat. Op mijn 25e had ik nóóit gedacht dat ik ooit de Ironman in Hawaï zou winnen. Pas vier jaar later ben ik overgestapt naar de volledige afstand. En zelfs dan heeft het me nog vijf jaar gekost om die wereldtitel te veroveren.

‘Pas na mijn derde plaats in Hawaï, in 2012, heb ik echt geloofd dat ik die race op mijn palmares kon zetten. Dat heb ik me het volgende jaar ook ingepompt: weken ervoor zei ik, verschillende keren per dag, tegen mezelf: ‘ I’m the Ironman world champion! I’m the Ironman world champion!‘ Ik had zelfs in de binnenkant van mijn fietshelm een stickertje gekleefd, zodat ik dat tijdens de wisselzones telkens kon zien. Om zo mijn geest ervan te overtuigen dat ik het écht kon. Zodat ik tijdens de wedstrijd ook niet mentaal zou blokkeren. Toen ik na mijn zege in Hawaï de traditionele winnaarsspeech moest geven voor tweeduizend toeschouwers, was dat ook mijn belangrijkste boodschap: ‘ You have to believe to achieve.‘

‘Daarom ben ik ook erg overtuigd van het nut van een sportpsycholoog. Die kan je immers tools aanreiken om dat geloof te versterken. Toen ik in 2012 de Ironman in Nice won, zat ik bijvoorbeeld – op aanraden van mijn mental coach Els Snauwaert – voortdurend met het liedje Euphoria van Loreen in mijn hoofd. Dat helpt je om vol te houden in moeilijke momenten en negatieve gedachten af te blokken. Door ook letterlijk ‘stop’ te zeggen en te focussen op wat je moet doen.’

2. Geef nooit op

‘Geduldig zijn gaat ook gepaard met niet opgeven. Ook in wedstrijden waar het, ondanks dat geloof, toch niet loopt zoals je het wilt. De pijn verbijten op weg naar mijn zege in Hawaï kostte mij bijvoorbeeld veel minder moeite dan toen ik het jaar erna een scheurtje in de buikspieren opliep en het laatste uur enorm heb getjoold om nog achtste te worden. De buitenwereld beschouwde dat als een nederlaag, maar ik niet. Ik was even trots op die prestatie als op mijn zege het jaar ervoor. En ook toen heb ik moeilijke momenten doorstaan, in de eerste dertig kilometer van het fietsen was ik bijna gelost. Zoals ik in 2017 ook de Ironman van Nice won, hoewel ik een hoofdwonde had opgelopen door tegen een douchekop te botsen.

‘Daarom ook de les: geef nooit op, zelfs al word je maar 27e. Want achteraf heb je altijd spijt. Ik heb het zelf ervaren toen ik in 2017 in Hawaï er toch de brui aan gaf. Weliswaar na een opeenstapeling van tegenslagen: eerder dat jaar was ik overvallen in Zuid-Afrika, in Hawaï moest ik vijf minuten wachten op mijn bevoorradingszak. De emmer was vol. En toch dacht ik daarna: verdomme, ik had moeten doorzetten…’

3. Maak een plan

‘Ik heb nooit een grote droom gehad, maar was wel altijd a man with a plan. Op lange termijn – niet toevallig ligt mijn afscheid al drie jaar vast – en op korte termijn. Twee dagen voor een wedstrijd schreef ik zelfs een raceplan, een voedingsplan en een mentaal plan neer. Om zo weinig mogelijk aan het toeval over te laten, zo proberen te controleren wat ik zélf kon controleren en om zo voorbereid te zijn op onvoorziene omstandigheden. Want die maak je in een wedstrijd van acht uur áltijd mee: een verloren bidon, een tijdstraf, een val…

‘Ook op trainingsvlak heb ik altijd heel planmatig gewerkt, zeker de laatste tien jaar met mijn coach Luc Van Lierde. Op zijn planning vertrouwde ik blindelings en dat helpt om elke twijfel te bannen. Zeker als je begrijpt waar je mee bezig bent. Ik heb ook geleerd om niet klakkeloos trainingen uit te voeren en me altijd zelf verdiept in de trainingsleer, zodat ik het nut kon zien van een bepaalde training, want dan voer je die ook veel beter uit. Na elke wedstrijd schreef ik ook een analyse. Wat was goed? Wat deed ik verkeerd? Zodat ik daaruit kon leren voor de volgende race.’

4. Durf te veranderen

‘Een van de sleutels van een topcarrière: mensen rondom jou verzamelen die in je geloven en van wie je zélf honderd procent gelooft dat zij je naar een hoger niveau kunnen tillen. Als dat niet meer het geval is, dan moet je durven te veranderen. Voor ik in 2011 met Luc Van Lierde begon te trainen, heb ik drie keer van coach gewisseld: eerst de betreurde Didier Volckaert, dan Philiep Steelandt en vervolgens Pieter Timmermans. Drie trainers die elk goed werk hebben geleverd – anders had ik nooit zo’n lange carrière gemaakt – en met wie ik altijd een goeie relatie heb onderhouden. Maar toch moet je die keuze maken om te blijven evolueren. Daarom was de stap naar Luc Van Lierde zo belangrijk. Op basis van zijn ervaring, in overleg met de wetenschappelijke kennis van fysioloog Jan Olbrecht, heb ik zo perfect leren pieken naar wedstrijden.

‘Hetzelfde op het mentale vlak: in 2007 begon ik te werken met Tom Storie, een klinisch psycholoog. Maar toen die aangaf dat een sportpsycholoog me nog beter zou helpen, ben ik in 2011 naar Els Snauwaert gestapt. En die heeft op haar beurt mij nieuwe dingen geleerd.

‘Ook op andere vlakken heb ik altijd nieuwe paden proberen te bewandelen, op zoek naar marginal gains. Ik was een van de eersten die met een ovaal tandwiel en met compressiekousen fietste. Die in aanloop naar Hawaï twee weken op stage ging naar Arizona, waar het nóg warmer is, om beter te kunnen acclimatiseren. Die via fysioloog Jan Olbrecht begon te trainen aan de hand van de VLaMax-waarde ( hoe snel je lichaam lactaat aanmaakt, nvdr), een systeem dat nu ook in het wielrennen ingeburgerd raakt. Ik was misschien niet de sterkste van de klas, maar probeerde wel altijd de slimste te zijn. Zonder me weliswaar op te sluiten in mijn eigen wereld, als te maniakale atleet. Want ook dat is een les: heb naast de sport nog een ander leven, met vrienden, met je gezin. Dan hou je het ook veel langer vol.’

5. Verkoop jezelf

‘Een topper in het voetbal of wielrennen krijgt in België automatisch veel aandacht, dus moet je als atleet in een ‘kleine’ sport jezelf in de picture proberen te zetten. Als de belangstelling er is van de pers, moet je die pakken. Ik heb nooit een interview afgeslagen omdat ik geen goesting had, dat hoort nu eenmaal bij het leven als topsporter. Zelfs voor de Amerikaanse media heb ik in aanloop naar Hawaï, en zeker na mijn zege in 2013, altijd tijd vrijgemaakt. Dat werd enorm geapprecieerd, waardoor je ook in de belangstelling blijft als het wat minder gaat.

‘Niet toevallig heb ik altijd een contract gekregen bij Topsport Defensie en heb ik nooit problemen gehad om sponsors te vinden. Omdat ik, in de mate van het mogelijke, altijd geprobeerd heb om voor hen, als ambassadeur, publicitaire return te creëren. De tijd is voorbij dat sponsors alleen nog betalen om hun logo op je shirt te plaatsen. Ze willen ook een persoonlijke connectie. Zo heb ik mezelf altijd ‘verkocht’. Ook door in België en Frankrijk lezingen te geven voor bedrijven, zelfs eens voor een zaal van tweeduizend man. Zenuwen had ik niet, omdat ik kon vertellen over mijn passie voor sport, over hoe ik dat beleefde en aanpakte.

‘Ik ben zeker niet de knapste, misschien zelfs wat saai, en absoluut geen showman, maar ben wel altijd mezelf gebleven en ik heb mijn waarden als honderd procent cleane atleet nooit verloochend. Evenzeer als op mijn overwinningen ben ik daar erg trots op. En dat zal straks, in mijn nieuwe leven, zeker niet veranderen.’

9 Ironmanzeges

1x WK Hawaï, VS (2013)

5x Nice, Frankrijk (2011, 2012, 2013, 2017, 2018)

1x Porth Elisabeth, Zuid-Afrika (2015)

1x Cozumel, Mexico (2016)

1x Lanzarote, Spanje (2019)

Plus 3x top 10 in Hawaï: 3e (2012), 8e (2014) en 10e (2016)