Flashback naar 20 juli 1990: Ted Turner opent in Seattle de tweede Goodwill Games

Het was op zich een mooi idee: de Goodwill Games. Ted Turner kwam er in de jaren tachtig mee op de proppen om de politieke spanningen tegen te gaan. Sportief sloegen zijn alternatieve spelen helaas niet aan, en op het einde was de boodschap die ze brachten er geen van vrede, maar van poen scheppen.

De feiten

Het is de initiatiefnemer zelf die op 20 juli de tweede editie van de Goodwill Games voor open mag verklaren. Het zijn de tweede apolitieke spelen van deze soort, na de editie van 1986 in Moskou. Een zware fout – ze zijn hem helemaal vergeten uit te nodigen – maakt dat de burgemeester van Seattle een notoir afwezige is. 2300 atleten uit 54 landen zijn er wél, zij doen mee aan 21 sporten.

Tegelijk met een sportief evenement lanceert mediamagnaat en miljardair Ted Turner ook het Goodwill Arts Festival. De organisatie kost 180 miljoen dollar, de Amerikanen zien het voor hun tijd groots.

Anders dan bij Olympische Spelen kiest niet het nationale olympische comité de deelnemers, maar selecteren de diverse sportfederaties zelf de atleten. Op die manier moeten in theorie altijd de beste sporters van het moment aanwezig kunnen zijn. Falen of op een slecht moment geblesseerd zijn tijdens trials kan niet meer.

Opmerkelijk: de Sovjet-Russische bezoekers van de Spelen kunnen logeren bij Amerikanen, die zich daarvoor opgeven. Op die manier hopen de Spelen voor meer onderling begrip te zorgen. Opschudding is er bij hen als nog voor de eerste wedstrijd van de Sovjet-Unie in het ijshockey hun ster overloopt naar de VS. Sergej Federov profiteert van zijn verblijf in de VS om een contract bij de Detroit Red Wings te tekenen.

Eregast op de openingsceremonie is oud-president Ronald Reagan. Zetelend president George Bush senior stuurt een videoboodschap.

Making-of

Om de zin van nog eens een extra sportcompetitie naast Olympische Spelen en de diverse wereld- en andere kampioenschappen te snappen, moeten we terug naar het klimaat van de jaren zeventig en tachtig. Het zijn jaren van economische crisis en wereldwijde spanningen. Vooral tussen Oost en West, met steeds toenemende heisa rond kernwapens. Het Midden-Oosten is een kruitvat, het politieke klimaat is er eentje van veel onzekerheid.

Ook de sport heeft ermee te maken. Als in 1979 de Sovjet-Unie Afghanistan binnenvalt, zet de Amerikaanse president Jimmy Carter in januari 1980 een ultimatum: als het land zich niet terugtrekt, zullen de VS de Spelen van Moskou, voorzien voor die zomer, boycotten.

De Sovjet-Unie plooit niet. In het spoor van de VS boycotten nog 65 andere landen de Spelen. In 1984 worden de Spelen door Los Angeles georganiseerd en leiden de Sovjets dan weer die boycot uit wraak. In het spoor van de Sovjet-Unie volgen nog een reeks vooral Oost-Europese landen, maar ook landen onder communistische invloed als Cuba of Noord-Korea.

Ted Turner is dat allemaal een doorn in het oog. The Mouth of the South of Captain Outrageous zoals hij wel eens wordt genoemd, is op dat moment een groot mediatycoon. Zijn vader zat in de reclamebusiness toen hij zelfmoord pleegde, en Turner, die op zijn 24e plots CEO van het bedrijfje wordt, heeft dat uitgebouwd tot een multimediabedrijf. Hij gaat in de radio, daarna volgt televisie en eind jaren zeventig ligt hij aan de basis van televisiezender CNN. Nog later gaat hij ook de filmbusiness in.

In de jaren tachtig voelt Turner dat de politieke wind keert. Overal beginnen voorzichtig vredesgesprekken. In Guatemala, Colombia, Noord-Ierland, Mozambique, maar ook tussen de VS en de Sovjet-Unie. Als in 1985 Michail Gorbatsjov de Sovjet-Unie gaat leiden, worden woorden als glasnost en perestrojka plots in het westen modewoorden.

Laat sport een brug vormen, denkt Turner (die uiteraard ook een kapitalist blijft en zelf de sportmarkt wil inpalmen met zijn nieuw evenement) en hij creëert een alternatief voor de Olympische Spelen.

De eerste Goodwill Games zijn voor de Sovjet-Unie. Twee jaar na de Olympische Spelen van LA vinden ze plaats in Moskou. In 1986. Meer dan 3000 atleten uit 79 landen sporten er tegen elkaar. Op een hoog niveau: Sergej Boebka springt er een wereldrecord met de polsstok. Jackie Joyner-Kersee verbreekt er het wereldrecord op de zevenkamp. Sportief is Turner blij met zijn eerste zomerspelen, financieel incasseert hij een verlies van 26 miljoen dollar. Vier jaar later komen er nieuwe, in de VS. Seattle wint the bid.

En daarna

Een nieuwe financiële sof. Sportief valt het nog mee, met wat wereldrecords in het zwemmen, maar van de 3500 verwachte atleten dagen er maar 2300 op. Er is hommeles binnen het organisatiecomité als het publiek het laat afweten. Leveranciers worden niet betaald en stappen op. Hotels blijven met lege kamers zitten, in restaurants is de toeloop min 30 procent, omdat normale bezoekers vrezen voor een volkstoeloop. De stad Seattle krijgt haar medische hulp en assistentie bij de veiligheid ‘uitbetaald’ in gratis tickets. Voor Turner is er nieuw financieel verlies, dit keer 44 miljoen dollar.

Een probleem is het gebrek aan traditie, maar ook de overladen kalender: de Goodwill Games liggen te dicht bij het WK zwemmen, het WK basketbal en de Commonwealth Games. Ook opvallend: het WK basketbal vindt tegelijk met de Goodwill Games plaats in Spanje en omdat Turner daarvan de televisierechten heeft gekocht, hypet hij het als ‘onderdeel van zijn Games’, terwijl het er niks mee te maken heeft. Je voelt zo het geforceerde van het hele gebeuren, dat ‘maar’ iets extra is op de kalender. Iets waarvoor atleten worden betaald om deel te nemen, ook dat is geforceerd.

Politiek explodeert de wereld ook nog eens in de jaren negentig, zodat er aan Spelen om Oost en West samen te brengen, nog amper nood is. Dat doen de Olympische Spelen al, die in de jaren negentig voluit voor commercialisering en marketing gaan. Toch gaan de Goodwill Games nog even door: Sint-Petersburg (1994) en New York (1998) mogen ze organiseren, maar steeds minder atleten voelen zich geroepen.

De laatste zomereditie van de Goodwill Games komt er in 2001, in Brisbane. Slechts 1300 atleten maken de verplaatsing. Zij maken geen geheim van hun motivatie: het startgeld en de premies bij prestaties. Het vredesinitiatief van Turner is een financieel verdienmodel voor topsporters. Michael Johnson sluit er in de aflossing zijn atletiekcarrière af in ruil voor een startgeld van 150.000 dollar.

Ted Turner zit dan al op de achtergrond, zijn bedrijf is in 1996 gefusioneerd met Time Warner, dat eigenaar wordt van de Goodwill Games. In 2003 geeft Turner zijn ontslag als vicedirecteur, in 2006 stapt hij er uit de board. Dan zijn de Games van 2005, voorzien voor Phoenix (Arizona) al afgevoerd, wegens te duur en te verlieslatend om te organiseren.