De Olympische Spelen, het enige event dat de hele wereld samenbrengt, werd uitgesteld omdat het coronavirus mensen overal op deze aardbol uit elkaar haalt. Op naar 2021 dus, met nog véél onbeantwoorde vragen.
‘ See you in 2021, Tokyo. First, we have to win a huge fight. ‘ Aldus tweette het Franse judo-icoon, Teddy Riner, toen het IOC vorige dinsdag bekendmaakte dat de Spelen van Tokio waren uitgesteld. Ook voor de kandidaat-olympiërs overal ter wereld gold nu #StayAtHome. Maar voor het IOC en het Japanse organisatiecomité (TOCOG) begon een andere fight: die tegen de tijd, om een nieuwe Spelen op poten te zetten.
Hoewel bij de Japanse bevolking het Shitata ga nai (niets aan te doen)-gevoel leeft en volgens een enquête van de krant Kyodo News 78 procent het uitstel ‘gepast’ vindt, benadrukte TOCOG-voorzitter Yoshiro Mori welke ‘nooit geziene, beangstigende taak’ Japan te wachten stond. ‘Wat we in zeven jaar verwezenlijkt hebben, moet nu in zestien maanden gebeuren.’ Vier maanden voor de openingsceremonie op 24 juli was de organisatie van het meest complexe event ter wereld immers zo goed als af – vroeger dan bij alle voorgaande Spelen. De olympische schotel moesten de Japanners alleen nog kruiden en in de oven steken. Nu moeten ze van de duizenden ingrediënten een nieuw, nóg complexer gerecht maken.
Toch klonk er strijdlust, ook bij de 82-jarige Yoshiro Mori: ‘Ik heb kanker overleefd, gered door een nieuw geneesmiddel. Er is dus altijd hoop.’ Hoop dat de supergeorganiseerde Japanners de ondergegane olympische zon weer richting zenit zullen doen rijzen. Twee dagen na het nieuws over het uitstel werd de aftelklok in Tokio dan ook al op de ‘gewone’ datum gezet. Een nieuwe focus, op de harde realiteit: via de meteen opgerichte New Launch Task Force duizenden contracten heronderhandelen. Met plaatselijke overheden, hoteluitbaters, leveranciers, sponsors, tickethouders, transportbedrijven…
Geschatte kostprijs: 2,44 miljard euro volgens de Japanse zakenkrant Nikkei Asian Review, volgens een Japans auditbureau zelfs het dubbele – weliswaar gedeeltelijk gedekt door verzekeringen. Zoals ook het IOC zijn investering van 1,16 miljard euro voor een stuk terugbetaald zal krijgen, dankzij verschillende contracten afgesloten op de verzekeringsmarkt Lloyd’s of London (met een totale premie van ruim 20 miljoen euro). Door het host city-contract met Tokio is het bovendien beschermd tegen schadeclaims.
Yoshiro Mori sprak niettemin van ‘ massive costs‘, die volgens hem gedeeld moeten worden tussen het IOC en het Japanse organisatiecomité. Dat TOCOG zou al elf miljard euro aan de Spelen besteden. Officieel, want de totale kostprijs bedraagt mínstens het dubbele, tot 25 miljard euro. En dan werd er nog gesnoeid in het budget.
Het grootste probleem nu is de verlenging van de huur van stadions en andere accommodaties. Alleen voor de duur van de Spelen had het TOCOG daarvoor 430 miljoen euro geboekt. Die leasingcontracten moet het nu echter verlengen. Tien van de in totaal 43 venues zijn ook tijdelijk en zouden na de Paralympics (6 september) omgebouwd worden tot beurs/exhibitiehallen. Het Tokio International Forum, het decor van het gewichtheffen, en het Tokyo Big Sight Conference Center, voorzien voor de media, waren volgende zomer zelfs al gereserveerd.
Ook de transformatie van het olympisch dorp (ruim 5000 appartementen, verdeeld over 23 flatgebouwen in de chique Tokio Bay-wijk) wordt on hold gezet. Die zou ruim twee jaar duren, waarna de eerste inwoners in de lente van 2023 de aangepaste appartementen zouden betrekken. Bijna 900 stuks zijn al verkocht (sommigen voor 900.000 euro), maar de opleveringstermijn ervan, en de verkoop van de andere appartementen, moet nu een jaar uitgesteld worden. Met schadevergoedingen tot gevolg.
Ook de Japanse economie zal dit jaar een klap incasseren. Verschillende rapporten schatten het verlies tussen de 4,4 en 5,7 miljard euro, waarvan 2 miljard euro door het wegblijven van de 600.000 verwachte toeristen. Een fractie weliswaar van wat een definitieve annulering had gekost. En ook een pak kleiner dan de enorme impact van de coronacrisis op de (daarvoor al slabakkende) Japanse economie – geschat op vele tientallen miljarden. Bovendien begon vorige week het aantal COVID 19-besmettingen en doden in Tokio fel te stijgen, nadat die cijfers ervoor vrij beperkt waren. Toeval, net na het uitstel van de Spelen? Of niet, wegens weinig testen ervoor? Feit is dat gouverneur Yuriko Koike tot 12 april een StayAtHome-verzoek uitgevaardigd heeft, en dat de druk op premier Shinzo Abe om een lockdown in te voeren en de noodtoestand uit te roepen steeds groter wordt.
In die aartsmoeilijke omstandigheden moet de New Launch Task Force de Spelen in 2021 opnieuw lanceren. Nadat marketeers en Japanse politici de editie van 2020 al bestempeld hadden als de Reconstruction Games. Een symbool voor hoe Japan zich heropgebouwd heeft na de verwoestende aardbeving, tsunami en nucleaire ramp in Fukushima op 11 maart 2011.
Niet toevallig wordt in een sportcentrum in Fukushima de hele maand april de brandende olympische vlam, die in maart werd ontstoken in Griekenland, tentoongesteld. “Als licht aan het einde van de tunnel waarin de wereld zich nu bevindt”, zoals IOC-voorzitter Thomas Bach het verwoordde.
Die Reconstruction Games krijgen daarom nu ook een extra marketinglaagje, als de Recovery Games. Symbolisch voor hoe de hele wéreld na de coronacrisis zich in 2021 (mogelijk) hersteld zal hebben. Zoals zwemvedette Katie Ledecky het verwoordde: ‘Hopelijk kunnen we na vele maanden social distancing dan weer allemaal samenkomen. En de mooiste Spelen ooit vieren.’ Of hoe de coronavloek op Tokio 2020 (de naam blijft ter wille van de sponsors en de al geproduceerde merchandising behouden) een zegen zou kúnnen worden.
Lentespelen?
De vraag was echter: wanneer zouden die olympics plaatsvinden? Het persbericht over het uitstel vermeldde: ’ten láátste in de zomer van 2021′. Zo werd de deur opengelaten voor een ‘Lentespelen’, in april of mei. Later bevestigd door IOC-voorzitter Thomas Bach: ‘Wij zijn niet vastgebonden aan de zomer.’
Voor toeristen is de lente in Japan immers een aantrekkelijkere periode: de beroemde Sakura kersenbloesems bloeien dan volop. Bovendien zijn de temperaturen milder (gemiddeld 20 graden) dan in de broeierige zomer (ruim 30 graden, bovenop een vochtigheidsgraad van plus 80 procent). Nu lijkt dat een futiliteit, maar tot voor de coronapandemie was dát, naast het geëxplodeerde organisatiebudget, hét grote probleem van Tokio 2020. Miljoenen euro’s werden zelfs geïnvesteerd in anti-hittemaatregelen. Daarom verhuisde het IOC ook de marathons, die down town Tokio zouden plaatsvinden, naar het koelere Sapporo. Het Japanse organisatiecomité was daar zeer ontstemd over, vanwege de hoge kostprijs (bijna 300 miljoen euro) en de gemiste city marketing.
Yuriko Koike, de gouverneur van Tokio, pleitte dan ook voor Lentespelen. Net als enkele sportbonden, zoals de Internationale Ruitersportfederatie (met de Belg Ingmar De Vos als voorzitter) en de Internationale Triatlon Unie. Niet toevallig outdoorsporten die in april of mei van de hitte minder last zouden hebben.
Ook TOCOG-voorzitter Yoshiro Mori zag dat aanvankelijk zitten, maar zei al vlug dat de marathons in Sapporo blijven. Een indicatie voor wat de nieuw opgerichte Here We Go Task Force van het TOCOG naar voren zou schuiven als nieuwe datum in 2021: tussen vrijdag 23 juli en zondag 8 augustus, exact dezelfde periode als in 2020 (met een dag verschil).
Volgens Mori zal elke dag nodig zijn om alle logistieke wijzigingen te kunnen voltooien, om nieuwe vrijwilligers te zoeken, om de resterende kwalificatietoernooien te kunnen organiseren (47 procent van de 11.000 atleten moet zich immers nog plaatsen) en om mogelijke corona-naweeën te ontlopen. Ook John Coates, voorzitter van de Coördinatie Commissie van Tokio 2020, had al aangegeven dat de zomer ‘de enige optie’ was. Geen verrassing dus dat na het overleg van afgelopen maandag tussen het IOC, het TOCOG, de stad Tokio en de Japanse regering de startdatum van 23 juli werd bevestigd.
Lentespelen zouden in Japan immers ook geclasht hebben met de World Masters Games (voor plus 35-jarigen) in Kansai, tussen 14 en 30 mei 2021. Veel van het sportmateriaal voor de Spelen in Tokio wordt daar gebruikt. Later was geen optie, want op 24 mei start Roland Garros en op 11 juni het (uitgestelde) EK voetbal en de Copa América. Een vroegere datum zou dan weer botsen met de wielerklassiekers/Giro, de grote Europese voetbalcompetities (inclusief de Champions League), en de lopende seizoenen van de NBA, MLB en NHL in de VS.
Het zéér invloedrijke NBCUniversal, dat bijna vier miljard euro betaalde voor de olympische uitzendrechten in de VS tussen 2014 en 2020, bezit weliswaar alleen de rechten van de NHL en van de populaire PGA Golf Tour, maar opteert ook voor de zomer. Aantrekkelijker immers om advertising binnen te halen. Voor Tokio 2020 had NBC zelfs een recordbedrag van 1,16 miljard aan reclame verkocht.
Een groot, nog op te lossen probleem: de datum van de uitgestelde Spelen, met start op 23 juli, botst met de drukke sportzomer in 2021 (zie kader), onder meer met de slotdagen van de Tour, al kan die zoals dit jaar het geval is, eventueel een week vroeger beginnen (25 juni i.p.v. 2 juli).
Grotere obstakels zijn de World Games (de Spelen voor niet olympische sporten), het EK voetbal voor dames, het WK zwemmen en het WK atletiek. De UEFA wil Women’s EURO 2021 echter opschuiven naar 2022 (om ook de concurrentie met het uitgestelde mannen-EK te ontlopen) en ook de organisatoren van de World Games verklaarden dat ze een nieuwe datum zoeken.
Ook World Athleticsvoorzitter Sebastian Coe, een goeie vriend van IOC-voorzitter Thomas Bach, liet al weten dat het WK in Eugene naar 2022 verzet wordt. Dan zou het gat in die zomer, zonder een mondiaal atletiekkampioenschap, opgevuld worden. En zou er zelfs in vijf opeenvolgende jaren, van 2021 tot 2025, telkens zo’n groot atletiektoernooi plaatsvinden, met nog het WK in 2023 in Boedapest, de Spelen van 2024 in Parijs en het WK in 2025.
De grote vraag is wanneer dat WK dan gepland kan worden. Mogelijk in het najaar, want in de zomer van 2022 is er weinig manoeuvreerruimte: met de Commonwealth Games (van 27 juli tot 7 augustus in het Britse Birmingham), waarvan de organisatoren absoluut hun datum willen vasthouden, met de European Championships van verschillende sporten, onder meer ook atletiek (van 11 tot 22 augustus in München), met het EK zwemmen (in diezelfde periode in Rome) en met de voor Aziatische landen zeer belangrijke Asian Games (van 10 tot 25 september in het Chinese Hangzhou).
De FINA wil ook ‘flexibel’ zijn, maar zag/ziet een verschuiving van het WK zwemmen (inclusief waterpolo, schoonspringen, synchroonzwemmen en openwaterzwemmen) naar 2022 niet zitten – ze was daarom ook voorstander van Lentespelen.
Twee opties lijken mogelijk: het WK verplaatsen naar eind september/oktober 2021, twee maanden ná de Spelen. Of toch, tegen de zin van de FINA, verzetten naar 2022, maar dan in mei/juni, om de zomerkalender van dat jaar niet verder te ontwrichten. Al zijn beide opties verre van ideaal: na de Spelen zijn de meeste zwemtoppers uitgeblust, en in mei/juni 2022 zou het WK in de schaduw staan van de grote competities in het voetbal en in de VS (NBA, NHL).
Corona
Eén stukje kan/zal cruciaal worden om die sportzomerpuzzel van 2021 te doen passen: wat als – ondanks (te?) optimistische berichten van farmareus Johnson & Johnson – binnen een jaar nog geen behandeling of vaccin tegen het coronavirus bestaat? En weer veel sporters door quarantaines niet kunnen trainen en kwalificatiewedstrijden kunnen afwerken, omdat in de winter/lente van 2021 een tweede (al dan niet kleinere) coronagolf oplaait? Volgens sommige wetenschappers is dat namelijk niet ondenkbaar.
Ook dan zal de Wereldgezondheidsorganisatie, die nu al een cruciale stem had bij het uitstel, afraden om nieuwe Spelen te organiseren, wegens een geliefkoosde broeihaard voor virussen. Herinner u hoe een griepplaag tijdens de Winterspelen van 1998 in Nagano tientallen atleten, journalisten en officials teisterde. Of hoe tijdens de jongste Winterspelen van Pyeongchang 2018 na een uitbraak van het noro(maag)virus 1200 veiligheidsmensen in quarantaine gezet werden en bijna 300 personen, onder wie ook atleten, besmet raakten.
Noch de WHO, noch het IOC kan nu een ‘veilige’ datum tot en met de zomer van 2021 garanderen. In het worstcasescenario zal de nu al fel bekritiseerde IOC-voorzitter Thomas Bach de Spelen zelfs definitief moeten annuleren. Of dat ook zijn kansen verkleint om opnieuw tot IOC-voorzitter verkozen te worden, op een IOC-congres in Athene dat (voorlopig) gepland is voor juni 2021, valt af te wachten. Een serieuze tegenkandidaat heeft hij voorlopig niet. Mogelijk worden die verkiezingen uitgesteld tot na de Spelen, om elke afleiding in de sowieso al moeilijke voorbereiding erop te vermijden.
In geval van een nieuwe pandemie is dat echter een relatief neveneffect. Ook in vergelijking met de veel grotere negatieve gevolgen van een annulering voor de hele internationale sportwereld, de geteisterde economie van Japan, het zelfbeeld van zijn zeer trotse inwoners en voor eerste minister Shinzo Abe, die tot begin vorige week het langst op de rem van het uitstel stond. Succesvolle Spelen moeten immers zijn ultieme erfenis worden, als langst zittende Japanse premier ooit (sinds 2012).
Een ideaal campagnemiddel ook in aanloop naar september 2021, wanneer zijn termijn als voorzitter van de Liberaal Democratische Partij afloopt, en naar oktober 2021, wanneer in Japan ten laatste de parlementsverkiezingen moeten plaatsvinden.
Maar in het omgekeerde, slechtste geval – een definitieve afgelasting – zou de zegen van de uitgestelde Recovery Games dan toch weer een vloek worden. Van de Termination Games, geveld door corona.
Intussen is de countdown clock in Tokio weer aan het aftellen: nog 478 dagen…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
