Kobe Bryant, drie jaar later: de Mamba blijft sissen

De verongelukte Kobe Bryant was begin 2020, na Donald Trump, Joe Biden en George Floyd, de meest vermelde persoon op Twitter. Drie jaar na zijn dood, op 26 januari, is het iconische piment van zijn erfenis kleurrijker dan ooit. Die gaat immers veel verder dan alleen basketbal. What still smells like Kobe’s spirit? Een overzicht aan de hand van vijf gedaantes die The Black Mamba tijdens en na zijn carrière aannam.

Icoon van Los Angeles

Het was, die 26e januari 2020, het prille begin van de coronapandemie. Een tijd waarin de onverwachte dood van Kobe Bryant (41), die samen met zijn dochter Gianna (13) omkwam in een helikoptercrash, voor miljoenen NBA- en Lakersfans dán al het ergste was wat er dat jaar nog zou kunnen gebeuren. Met name in Los Angeles bleek het verdriet immens. Om de onsterfelijke gewaande Kobe. Om de stralende glimlach die nooit meer op het engelengezicht van dochter Gigi zou verschijnen. Om de dood van zeven andere inzittenden, onder wie nog twee tienermeisjes.

Diepe droefenis dat die zondag en de dagen erna werd geuit met duizenden bloemen, kaarsen, shirts en rouwboodschappen, neergelegd bij het Staples Center van de LA Lakers of bij muurschilderingen van Bryant, verspreid over LA (zie kader). Die was dan ook uitgegroeid tot een icoon van de stad. Van toen hij in 1996 als tiener vol branie rechtstreeks overstapte van high school naar de NBA en samen met Shaquille O’Neal de Lakers weer naar de top zou loodsen. ‘ I know I can do it‘, voorspelde hij, zelfverzekerd.

Bryant vervulde zijn belofte, met vijf NBA-titels en een illustere, twintigjarige carrière. Toch werd hij in The City of Angels aanvankelijk niet als een engel gezien. Veeleer als een soms asociale, koele, onhandelbare, temperamentvolle egoïst. Een contrast met de gekke Shaquille. Een aaibare, geliefde reus met wie Bryant drie keer kampioen werd (2000/02), maar met wie hij vooral vaak botste, wegens diens gemakzucht. Toen er een breuk kwam met O’Neal, en Bryant ook beticht werd van verkrachting, waren zijn haters zelfs even talrijk als zijn fans.

Een balans die hij de jaren erna deed omslaan, door zijn maniakale gedrevenheid, door nog twee NBA-titels (2008/10) te winnen, zónder O’Neal. Los Angeles zag Bryant zo in twintig jaar uitgroeien van jonge tiener tot volwassen kerel, die een deel van de familie werd. Wat de Lakerslegende zelf ook verwoordde in zijn afscheidsspeech na zijn memorabele laatste match tegen de Utah Jazz in april 2016, waarin hij 60 punten scoorde. ‘Wij (hij en de stad, nvdr) hebben vele ups en downs beleefd. Het belangrijkste is dat we al die jaren samen zijn gebleven.’

Het creëerde een onbreekbare band tussen hem en LA. De stad riep kort na zijn pensioen 24 augustus (24/08) zelfs uit tot Kobe Bryant Day, verwijzend naar zijn shirtnummers. En doopte na zijn dood een deel van Figueroa Street, nabij het Staples Center, om in de Kobe Bryant Boulevard. Vereeuwigd als de Angel van Los Angeles.

Inspirator

Hoewel alleen Michael Jordan en LeBron James genoemd worden in het debat over The GOAT, de beste aller tijden, is Kobe Bryant voor veel jonge NBA-vedetten hun idool. Zijn topperiode viel immers samen met hun kinder/tienerjaren. Idolatrie die ook veel te maken had met Bryants imago. Als de leergierige perfectionist die het jaar na zijn pensioen op The Players’ Tribune een stuk schreef, getiteld: ‘Obsession is natural‘. Als het nooit aflatende trainingsbeest, die als geen ander pijn kon verbijten. Als de ultieme killer met de Mamba Mentality, genoemd naar ’s werelds gevaarlijkste en snelste gifslang.

Het was ook de rode draad doorheen de commercial die sportfabrikant Nike in de zomer van 2020 lanceerde. Een ode, verteld door de rapper Kendrick Lammar, aan Bryants maniakale drang om beter te worden. Als speler, vader, vriend, leider, prater, held, verliezer, leraar… Niet onbelangrijk, dat laatste. Want ondanks zijn imago als egoïst evolueerde Bryant in het tweede deel van zijn carrière en erna tot persoonlijke mentor voor NBA-spelers, zoals Kyrie Irving of Anthony Davis. Maar ook voor hun collega’s uit de WNBA (zie laatste punt) of vedetten in andere sporten, zoals baseballer Álex Rodríguez en NFL-speler Michael Vick.

Zelfs Bryants band met zíjn ultieme idool, Michael Jordan, was zeer innig, zo bleek tijdens de afscheidsplechtigheid voor Kobe en Gianna in het Staples Center. Daar liet MJ – heel uitzonderlijk – de tranen de vrije loop en sprak hij over zijn ‘little brother‘ in wiens passie hij zich had herkend. LeBron James, die het seizoen ervoor naar de Lakers was verkast, gooide in de ceremonie op zijn beurt zijn speechpapiertje weg. Om recht vanuit het hart te kunnen spreken.

Bijna zeven maanden later volgde een nieuw emotioneel moment, op 23 augustus, de dag waarop Bryant 42 geworden zou zijn. Op Instagram postte LeBron James: ‘Happy Bday my brother! Miss you man! #LongLive #GoneButNeverEverForgotten’ Met daarbij een filmpje van tijdens de Olympische Spelen van Peking in 2008, toen de spelers van Team USA Happy Birthday zongen voor de jarige Bryant (mét de toen tweejarige Gianna op de arm).

De 23e augustus van 2020 beleefde LeBron James in een heel andere setting: de afgesloten coronabubbel in het sportcomplex van Disney World in Orlando, waar de NBA de uitgestelde play-offs afwerkte. Een deprimerende tijd, weg van familie, maar hij en zijn Lakersploegmaats lieten zich in die drie maanden elke dag inspireren door Bryant. Op de vlucht naar Florida droeg Anthony Davis een T-shirt met foto’s van Kobe en Gianna. In de bubbel schreven alle spelers Bryants motto ‘Leave a legacy‘ neer op borden die als wegwijzers werden gebruikte. Elke training, time-out en huddle voor de wedstrijd sloten ze ook af met ‘One, two, three, Mamba!‘ En op 24/08, Kobe Bryant Day, droegen ze in hun play-offduel tegen Portland Black Mambashirts, met daarop ook een hartje en daarin het shirtnummer 2, van Gianna. Een match waarin op een bepaald moment de score… 24-8 bedroeg. En LeBron James voelde: ‘Kobe is here.’

Geen uniek gevoel, want volgens James ging er geen dag voorbij waarin Bryant en zijn Mamba Mentality niet ter sprake kwam. Na een slechte wedstrijd vroeg Anthony Davis zich bijvoorbeeld af welke raad Kobe hem zou hebben gegeven. Die gedachten werden een motivatiebron op weg naar de titel die hij en de Lakers begin oktober 2020 behaalden, en die ze uiteraard aan Bryant opdroegen.

Wat ook bleek uit de traditionele, gepersonaliseerde championships rings die daarna voor elke speler werden gemaakt. Ringen met een Mambaslang achter elk gegraveerd shirtnummer. En ín de ring, die kan worden opengeklapt, minuscule gemonteerde shirts van ex-Lakersgrootheden, waaronder twee van Bryant, met nummer 8 en 24.

Een eerbetoon dat ook veel andere NBA-spelers zoals Jayson Tatum (Boston Celtics) of Devin Booker (Phoenix Suns), nog altijd brengen. Door Kobes schoenen te dragen, door in interviews anekdotes boven te halen over hoe Bryant hen geïnspireerd heeft. Zo vertelde Joel Embiid, de vedette van de Philadelphia 76’ers, over hoe Kobe in matchen een geluid maakte elke keer als hij de bal wilde. ‘Niet door te roepen. Maar door te… sissen. Zoals Mamba, de slang.’

Storyteller

Naarmate de carrière van Kobe Bryant vorderde en hij moest terugvechten na vele blessures, besefte hij steeds meer hoe krachtig storytelling is, het verhaal áchter de punten, assists en rebounds. Een bevestiging van wat Jeanne Mastriano, zijn lerares Engels in high school, hem al had geleerd. In Bryants geval het verhaal van hoe hij vocht met zichzelf, met zijn maniakale, egoïstische competitiviteit om de allerbeste te willen worden en te blijven. Of zoals hij dat zelf noemde: ‘De lelijkheid van greatness.‘ Daarom gaf hij zichzelf ook de bijnaam The Black Mamba, een dodelijke slang die zijn demonen ontbond op het basketbalveld. Maar dat ook koppelde aan een grenzeloze liefde voor het basketbal.

Passie die hij, naar aanleiding van zijn pensioen, verwoordde in het gedicht Dear Basketball. Gepubliceerd op The Players’ Tribune, het onlineplatform waarop topatleten hun eigen verhaal kunnen vertellen en waarvan hij – niet toevallig – een van de eerste investeerders was. Wegens de zeer lovende reacties besliste Bryant het gedicht in een korte tekenfilm te gieten. Met nog groter succes, want in 2018 won hij met Dear Basketball een Oscar in de categorie animated short film.

Het gaf Bryant een nog grotere voldoening dan gelijk welke NBA-award. En het werd zijn nieuwe obsessie: via zijn Granity Studios, die hij al in 2013 had opgericht, lanceerde hij daarop veelgeprezen boeken, podcasts en films, voor kinderen/tieners. Met als rode draad: via die verhalen hen de passie voor de sport bijbrengen. In een boekenserie noemde hij een jong weesmeisje, dat droomt van een tenniscarrière, daarom… Legacy. Bryant wilde met zijn verhalen immers ook op dat vlak een erfenis creëren. Door niet één, maar meerdere generaties zo te inspireren.

Een droom die ondanks zijn dood niet uit elkaar is gespat, want Granity Studios blijft ook nu boeken en tv-series produceren op basis van de ideeën die Bryant al had neergeschreven.

Zakenman

Naast zijn Granity Studios bouwde Bryant al tijdens zijn carrière een zakenimperium uit. In 2014 begon hij met een investering van zes miljoen dollar in de nieuwe sportdrankfabrikant Body Armor. Een zeer lucratieve investering, want die sportdrankfabrikant werd vorig jaar overgenomen door Coca-Cola voor 5,6 miljard dollar. Een meeropbrengst voor de erfgenamen van Bryant van bijna 800 miljoen dollar, of 13000 procent. Zelfs meer dan wat hij tijdens zijn totale carrière als basketballer (328 miljoen dollar) én via sponsorcontracten (zo’n 350 miljoen dollar) had verdiend.

Bryant startte in 2014 tegelijkertijd zijn bedrijf Kobe Inc. en – in samenwerking met zakenman Jeff Stibel – Bryant Stibel & Venture Capital. Een firma waarmee hij honderd miljoen dollar investeerde in onder meer VIPKid, een onlineleerplatform voor kinderen, in Scopely, een ontwerpbureau van videogames, en in Art of Sport, een fabrikant van sportverzorgingsproducten.

Telkens met het idee dat hij een nieuw concept wilde ontwikkelen. Een concept waar hij zélf een grote inbreng in zou hebben, door onder meer zijn visie op storytelling toe te passen in het creëren van het merk. Een voorbeeld daarvan is ook HyperIce, een producent van recuperatie-apparaten die Bryant al in zijn laatste jaren als speler mee hielp ontwikkelen. Met resultaat, want HyperIce is intussen officiële partner van de NBA én de NFL.

Investeringen die Bryant kon doen dankzij de 328 miljoen dollar die hij in twintig seizoenen als speler verdiende. Daar kwamen sponsorcontracten bovenop, zoals jaarlijks twintig miljoen dollar royalty’s uit de verkoop van zijn Mamba-schoenen/kledinglijn bij Nike. Dat lanceerde ook na Bryants overlijden verschillende nieuwe artikelen. Zoals de Kobe V Protro-schoenen naar aanleiding van de ‘Mamba Week’ eind augustus 2020. Of een Lakersshirt met Bryants beide shirtnummers, 8 en 24. Een (commercieel getint) eerbetoon waarbij Nike wel benadrukte dat het diens erfenis levendig zou houden.

Mooie promopraat, want het zeventienjarige huwelijk met Nike stond kort voor Bryants dood op springen. Dat is althans wat durfkapitalist Shervin Pishevar onlangs op Twitter postte en wat Pat Benson, auteur van het boek Kobe Bryant’s Sneaker History (1996-2020), als ‘zeer waarschijnlijk’ omschreef. Bryant zou volgens Pishevar ontevreden geweest zijn met de marketing, promotie en het ontwerp van zijn laatste Nikeschoenen. In een meeting zou Kobe met hem de lancering van een eigen schoenenmerk hebben besproken, genaamd Mamba. Een revolutionair businessmodel, aangezien alle gepersonaliseerde schoenenlijnen van NBA-sterren – zoals die van Michael Jordan met Nike, of Stephen Curry met Under Armor – onder de paraplu van grote sportkledingfabrikanten zitten. Plannen die echter nooit concreet werden, want een maand na de vergadering met Pishevar verongelukte Bryant.

Intussen is de band weer hersteld, want Nike zal dit jaar verschillende sneakers van de Kobe Bryant signature line opnieuw op de markt brengen, onder meer de razendpopulaire Nike Kobe 8 Protro.

Ambassadeur van vrouwenbasketbal

In de Sporza-podcast De Thuismatchsprak Emma Meesseman onlangs over hoe ze er begin 2020 naar had uitgekeken om in het daaropvolgende WNBA-seizoen (allicht) Kobe Bryant te ontmoeten, samen met dochter Gianna. Bryant had, zo haalde Meesseman terecht aan, zich na zijn carrière dan ook opgeworpen als de grootste ambassadeur van de WNBA. Mede door het ontluikende basketbaltalent van Gianna, die hij vaak meenam naar WNBA-wedstrijden. Onder het oog van de camera’s wees hij er Mambacita, haar bijnaam, op de techniek van sterren als Candace Parker, Diana Taurasi, Sue Bird of het jonge fenomeen Sabrina Ionescu, met wie Bryant geregeld contact had.

Nochtans was de toen nog jonge Lakersvedette in 2004 in opspraak gekomen in een verkrachtingszaak, die hij in der minne regelde met het slachtoffer. Toegevend dat hij begreep dat ‘hun ontmoeting misschien niet met wederzijdse toestemming had plaatsgevonden’. Een zwarte vlek op Bryants palmares die zijn ambassadeurschap voor de WBNA echter niet in de weg stond, omdat zijn belangstelling zeer oprecht was. Veel vrouwen, vertelde hij vaak, zijn technisch zelfs meer onderlegd dan hun collega’s uit de NBA, waar het fysieke aspect doorslaggevender is. Techniek waar Bryant zijn hele carrière maniakaal op bleef werken, één deeltje van één beweging soms urenlang inoefende.

The Black Mamba stak die liefde voor het damesbasketbal ook niet weg. Eind 2019 droeg hij nog een oranje hoodie, met WNBA-logo, toen hij een Lakerswestrijd bijwoonde, met een stralende Gianna naast hem. Het werd in de weken na zijn dood het bestverkochte artikel op de bekende merchandisingsite Fanatics, en zelfs het best verkochte WNBA-item ooit.

Het bleef niet alleen bij woorden, want in 2017 richtte Bryant, in samenwerking met The Boys & Girls Clubs of Los Angeles, de Mamba League op. Een lokale scholencompetitie, met evenveel meisjes als jongens en de nadruk op vrouwelijke coaches. Die werd gespeeld in The Mamba Sports Academy, een gigantisch complex dat de Lakerslegende uitbouwde en waar hij zijn dochter en haar team zéér gepassioneerd coachte. Met één doel voor ogen: de WNBA, inclusief tussenstop aan de vermaarde UConn University. Ironisch genoeg was The Mamba Academy ook de bestemming van de helikoptervlucht die Bryant en Gianna op 26 januari 2020 namen, om er een basketbalmatch te spelen. Tot de fatale crash…

Een erfenis die na zijn dood niet mocht verloren gaan. Daarom werd ter nagedachtenis van hem en zijn dochter The Mamba & Mambacita Sports Foundation in het leven geroepen. Die non-profitorganisatie zet zich nu in om kansarme kinderen en jonge meisjes kansen te geven om te sporten. Nike doneerde naar aanleiding van Kobe Bryant Day in augustus 2020 zo een miljoen dollar aan de stichting.

Het verlies van Bryant, als ambassadeur van het vrouwenbasketbal, en van Gianni, als topspeelster in wording, blijft niettemin immens. Ook al is de Mamba Mentality springlevend.