Basketbal: hoe de ‘communistische’ NBA iedereen rijk maakt

Herverdeling staat voorop in de grootste basketbalcompetitie ter wereld. Gevolg: er staan twee bescheiden teams in de NBA-finale.

Wie aan het begin van het seizoen heeft gegokt op een finale tussen de Denver Nuggets en Miami Heat heeft veel geld verdiend. Dat zullen er heel weinig zijn. Miami is pas de tweede ‘8-seed’, de laagst gerangschikte ploeg na het reguliere seizoen, die ooit de finale bereikte. Denver eindigde dankzij sleutelfiguur Nikola Jokic wel bovenaan in de Western Conference, maar werd bij de start van het seizoen pas als de negende grootste titelfavoriet bestempeld.

Wie de finale van de underdogs ook wint, de nieuwe kampioen wordt de vijfde titelhouder in evenveel jaar, na de Toronto Raptors in 2019, de LA Lakers in 2020, de Milwaukee Bucks in 2021 en de Golden State Warriors in 2022. Dat gebeurde voor het laatst eind jaren zeventig, begin jaren tachtig.

Sindsdien ontstonden er dynastieën, met ploegen en vedettes die binnen hetzelfde decennium meerdere titels wonnen of minstens de finale haalden: Larry Bird en Magic Johnson met de Boston Celtics en de LA Lakers in de jaren tachtig en Michael Jordan met de Chicago Bulls in de jaren negentig. In de jongste twee decennia trokken de teams van Kobe Bryant, Shaquille O’Neal, Tim Duncan, LeBron James en Steph Curry het laken naar zich toe.

Met vijf verschillende kampioenen in vijf jaar tijd lijkt de NBA op een kantelpunt te staan. De titelstrijd is breder en onvoorspelbaarder dan ooit, meteen ook de opzet van de gesloten competitieformule met dertig vaste teams. Die is, zoals in de andere grote Amerikaanse sporten, gebaseerd op een ‘communistisch’ systeem: de tien miljard dollar aan jaarlijkse inkomsten wordt fiftyfifty verdeeld tussen ploegen en spelers.

Salarisplafond

De NBA legt de ploegen ook een salarisplafond op. Inclusief uitzonderingen lag de limiet voor dit seizoen op 150 miljoen dollar. Teams die meer geld uitgeven aan lonen moeten een luxury tax betalen, die wordt verdeeld onder de ploegen die onder het salarisplafond blijven. Overschrijden teams dat plafond meerdere jaren op rij, dan gaat de repeater tax in, en die is heel hoog. Zo moesten de Golden State Warriors dit seizoen 164 miljoen dollar extra afdragen omdat de spelers op hun loonlijst samen 188 miljoen dollar verdienden. Dat bedrag zal volgend seizoen nog hoger liggen, want het systeem is onlangs nog strenger geworden. Veel geld uitgeven betekent bovendien geen garantie op een titel. De finalisten Denver en Miami staan respectievelijk op plaats acht en zeventien van de teamranking met de hoogste lonen.

De spreiding van dollars, sterren en jonge talenten legt de NBA geen windeieren.

Ook de jaarlijkse draft is gebaseerd op herverdeling. De laagst geplaatste teams mogen tijdens een loterij als eersten kiezen uit de beste jonge spelers. Zo zal het veelbesproken Franse supertalent Victor Wembanyama vanaf volgend seizoen voor San Antonio uitkomen. De Spurs grepen de voorbije jaren telkens naast een play-offticket, maar hebben nu een speler die de neerwaartse spiraal volledig kan omkeren.

De spreiding van dollars, sterren en jonge talenten legt de NBA geen windeieren. De kijkcijfers van de play-offs waren al voor de finale de hoogste van de afgelopen elf jaar. Op sociale media scoort geen competitie wereldwijd beter. De sponsorinkomsten breken elk jaar records. De gemiddelde waarde van de ploegen is het jongste decennium meer dan vervijfvoudigd. Ten slotte is het aantal spelers dat 25 miljoen dollar of meer verdient exponentieel gestegen.

En dan moeten de onderhandelingen over het nieuwe contract met de grote mediaconglomeraten en streamingsdiensten nog beginnen. Het laatste contract was goed voor 24 miljard dollar over een periode van negen jaar. Het beoogde bedrag voor het nieuwe contract, dat ingaat in het seizoen 2025/26: 75 miljard. Niet slecht voor een ‘communistisch’ systeem.