De Keniaanse atletiek werd de laatste jaren overspoeld door dopinggevallen. Wat is er aan de hand?
Tien medailles op de Olympische Zomerspelen van Tokio in 2021, waaronder vier gouden. Nog eens tien medailles op het WK 2022 in Eugene, waaronder twee wereldtitels. Op de voorbije grote internationale atletiekkampioenschappen deden alleen de Verenigde Staten het beter dan Kenia, qua totaalaantal medailles. Ook op het komende WK atletiek, dat op 18 augustus begint, zal het Afrikaanse land wellicht weer hoog op de medailletabel eindigen.
Een glinsterend blazoen, opgeblonken door onder meer grote vedettes als Faith Kipyegon, meervoudig wereld- en olympische kampioene op de 1500 meter, en Eliud Kipchoge, de beste marathonloper ooit. Niet alleen in kampioenschappen, maar ook in de zes grootste marathons op de kalender. Keniaanse atleten wonnen acht van de laatste negen zogenaamde majors, de vrouwen scoorden een zes op negen.
Subtoppers
Toch kleeft er op dat blazoen een grote smet. Volgens de Athletics Integrity Unit, de antidopinginstantie van de internationale federatie World Athletics, telde geen enkel land meer positieve gevallen sinds de AIU in 2017 werd opgericht: 184. In 2022 kregen liefst 44 Keniaanse atleten een dopingstraf, en in 2023 volgden al 20 nieuwe zaken. De meeste atleten bij wie een positieve dopingstaal of afwijkende waarden in het biologisch paspoort werd vastgesteld, zijn subtoppers. Maar ook grote namen als Rhonex Kipruto (wereldrecordhouder op de 10 kilometer op de weg), Lawrence Cherono (meervoudig winnaar van major marathons), Diana Kipyokei (winnares van de marathon van Boston) en Marius Kipserem (twee keer winnaar van de marathon van Rotterdam) hingen al aan de dopinggalg.
Veel van de betrapte atleten moeten hun grote familie onderhouden.
Niet toevallig atleten die actief zijn op de weg, van de 5000 en 10.000 meter tot de marathons. Ze werden verleid door de steeds grotere startgelden en prijzen in dat lucratieve wegcircuit. Ook de subtoppers kunnen er een aardige som verdienen, zeker naar Keniaanse normen. Een groot contrast met subtoppers op de piste, die amper rondkomen.
Veel van die betrapte atleten zijn afkomstig uit lagere socio-economische klassen in Kenia. Een ongelijkheid die de coronapandemie en de daaropvolgende economische crisis nog versterkten. Om hun grote familie te onderhouden wilden ze het kleine risico nemen om betrapt te worden. Ze zaten toch niet in de internationale pool die wordt opgevolgd door de Athletics Integrity Unit. En de controles door het Keniaanse antidopingagentschap waren door een gebrek aan financiële middelen ondermaats, zowel qua hoeveelheid als qua doelgerichtheid.
De afgelegen plaatsen in Kenia, waar atleten op grote hoogte trainen, maken het dopingjagers ook moeilijker om veelvuldig en goed te controleren. En hoewel het dopinggebruik in Kenia niet is gecentraliseerd, wordt het steeds gesofisticeerder georganiseerd door malafide dokters. Op de vrije markt is het ook zeer makkelijk om aan dopingproducten te raken.
Schorsing
De hoge dopingcijfers deden vorig jaar bij de antidopinginstanties alle alarmbellen afgaan. Kenia stond zelfs op de rand van een schorsing van twee jaar, als land, door World Athletics. De Keniaanse regering erkende de ernst van de situatie, smeekte World Athleticsvoorzitter Sebastian Coe om geen schorsing op te leggen en zou doping voortaan als een ‘zaak van nationaal, strategisch belang’ behandelen.
Minister van Sport Ababu Namwamba kondigde drastische maatregelen aan om de dopingcrisis te bestrijden. Vanaf dit jaar, tot en met 2027, wordt er in totaal 22,5 miljoen euro geïnvesteerd in extra personeel, educatieve programma’s, meer antidopingtesten en onderzoeken naar de entourages van atleten.
Volgens Thomas Capdevielle, Head of Testing bij het AIU, zullen er daardoor vier- à vijfduizend extra tests per jaar worden uitgevoerd. ‘Dit zal de nieuwe norm worden: meer testen, doelgerichter, zowel in als buiten de competitie’, zei Capdevielle. Op korte termijn zullen de dopinggevallen in Kenia daardoor nog stijgen, maar op langere termijn moet het wel een ontradend effect hebben.
