‘Zit er dan toch een grens aan het ethisch vacuum waarin Johnsons regering opereert?’

‘Het tijdperk van Boris Johnson voelt als een fin de siècle’, schrijft Lia Van Bekhoven vanuit Londen.

Ik vraag me af of het Britse staatshoofd zit te wachten op vier dagen opwinding en festiviteiten ter ere van haar 70-jarig jubileum, maar voor haar regeringsleider kunnen de vieringen niet lang genoeg duren. Boris Johnson heeft een afleiding hard nodig.

Operation Save Big Dog, zoals de Britse premier de campagne noemde die zijn vege lijf moest redden uit de storm over partygate, was maar ten dele succesvol. Het onderzoeksrapport naar de feestcultuur in Johnsons ambtswoning tijdens de lockdowns van de corona-epidemie, met kleurrijke vermelding van karaoke-machines, rode wijn op het behang, onbeschoft gedrag tegen het personeel, tenminste een vechtpartij, braaksel en vlekkerig leiderschap, heeft de premier niet op slag geveld, maar wel de messen van zijn tegenstanders gescherpt.

Er zit, zo blijkt, toch een grens aan het ethisch vacuum waarin Johnsons regering opereert. Conservatieve fractieleden zijn bezig hun ruggengraat te vinden. Aangespoord door angst bij de volgende verkiezingen hun zetel te verliezen als Johnson aanblijft, hebben de Tory’s genoeg van de seksschandalen in de partij, de regeringscontracten voor bevriende donors, de benoemingen van omstreden miljonairs in het Hogerhuis, het omzeilen van de covidregels door de premier en zijn medewerkers, en de manier waarop de regeringsleider het parlement over partygate misleidde.

Johnsons gezag is naar de knoppen. Een meerderheid van de kiezers vindt dat hij moet opstappen.

Een regering is een afspiegeling van de persoon die de boel leidt. Die regel geldt nog sterker in Groot-Brittannië waar bij gebrek aan netjes neergeschreven bestuurlijke codes, alles staat of valt met het karakter van de persoon aan de top.

Het Britse stelsel is gebaseerd op wat de historicus Peter Hennessy de ‘good chap theory’ noemt. Het VK wordt bestuurd door ‘goeie kerels en meiden die bepaalde dingen gewoon niet doen’. Het systeem stort in elkaar met een regeringsleider die zich niet aan die ongeschreven afspraak houdt. Johnsons voorgangers hielden zich aan de regels. Waren zij ervan beschuldigd het parlement misleid te hebben, dan waren ze opgestapt.

Het Brits systeem van ‘the good chap’ kan werken als de topbestuurder, behalve een zekere integriteit, weet wat hij of zij doet. Johnson was relatief succesvol als burgemeester van Londen omdat die rol grotendeels ceremonieel was. Als de huurder in Downing Street niet geinteresseerd is in het aanjagen van projecten, het ontwikkelen van beleid, het doorhakken van knopen en onduidelijk is over het einddoel, loopt alles vast.

Johnson is een chaotisch bestuurder. Hij werd twee jaar geleden gekozen Brexit erdoor te krijgen. Het uittredingsakkoord was zijn enige plan. Nog steeds is de indruk dat Johnsons regering liever campagne voert dan bestuurt. De leidende principes zijn opponenten in de val lokken en de macht van de overheid vergroten.

De Britse politiek is gereduceerd tot de psychologie van een persoon. Voor Johnson is het leven een avontuur en de staat een speeltuin, zegt Hennessy. ‘Welk onderwerp er ook ter sprake komt, het allerbelangrijkst is: wat betekent het voor mij en mijn reputatie. Johnson is één van die politici die zijn politieke autobiografie al doende schrijft, die zijn eigen legende geïnhaleerd heeft voordat die gemaakt is’.

Het VK heeft geen functionerende regering, schreef de conservatieve Iain Martin vorige week in The Times. De drijfveer van Downing Street is de dagelijkse strijd die het levert tegen de negatieve krantenkoppen, teneinde Big Dog overeind te houden.

Ik liep eergisteren door St James’s Park (‘gelieve de pelikanen niet te voeden’), langs King Charles Street met het adembenemende Ministerie van Buitenlandse Zaken, voorbij de Big Ben en het aanpalend parlementsgebouw dat gedeeltelijk uit de stellages gekropen is. Bij een ondergaande zon en een dramatische, stormachtige lucht lag Westminster er vol zelfimportantie en grootsheid bij. Maar het is allemaal schijn. Het systeem is aan het instorten.

Permanent afgeleid door Johnsons aangestuurde schandalen en met historische onverschilligheid voor andere dingen worden grote zaken niet aangepakt. Er is geen plan, laat staan urgentie, het versleten zorgstelsel aan te pakken, of de toenemende inkomenskloof en dreigende recessie. Het tijdperk van Boris Johnson voelt als een fin de siècle.