‘Wat Vlaanderen van Nederland kan leren over de ontwikkeling van AI’

Drie op vier Vlaamse bedrijven gebruikt vandaag nog geen artificiële intelligentie (AI). De tweede AI-barometer van VLAIO (Vlaams Agentschap voor Innoveren & Ondernemen) toont aan dat dit te wijten is aan een gebrek aan kennis binnen de ondernemingen. ‘ Vlaanderen investeert, in verhouding tot Nederland, te weinig in samenwerkingen tussen bedrijven, overheid en AI-kennisinstellingen’, schrijft Niels De Kind. ‘Met de huidige aanpak én met het huidige budget komen we er niet. Zo dreigen we in dezelfde val te trappen als een decennium geleden bij de start van e-commerce.’

Drie op vier Vlaamse bedrijven gebruikt vandaag nog geen artificiële intelligentie (AI). De tweede AI-barometer van VLAIO (Vlaams Agentschap voor Innoveren & Ondernemen) toont aan dat dit te wijten is aan een gebrek aan kennis binnen de ondernemingen. Vlaanderen investeert, in verhouding tot Nederland, te weinig in samenwerkingen tussen bedrijven, overheid en AI-kennisinstellingen. 

VLAIO lanceerde het Vlaams Actieplan Artificiële Intelligentie al in 2019. Het plan omvat een jaarlijkse investering van 32 miljoen euro. Volgens dit Actieplan moet Vlaanderen zijn troeven uitspelen en de beste AI-technologieën naar onze regio halen. Mooi in theorie, maar in de praktijk gaat het vaak mis, voornamelijk door gebrek aan kennis bij bedrijfsleiders en werknemers. Bedrijven weten vaak niet hoe AI te integreren. Nochtans staan bedrijfsleiders en werknemers wel te springen om snel gebruik te maken van deze technologie. Dat laatste blijkt uit het “Work Trend index 2023” rapport van Microsoft, een bevraging die peilt naar het gebruik van AI door werknemers en bedrijfsleiders bij hun dagelijkse werkzaamheden, en daaruit komt een opmerkelijk inzicht.

Het rapport toont dat zowel werknemers als werkgevers liever willen dat AI hun werk verlicht, dan dat ze band zijn dat AI hen hun baan zal kosten. AI dient volgens de bevraging ingezet te worden voor administratieve taken (76%), maar ook voor analytisch werk (79%) en zelfs creatief werk (73%). Enige voorwaarde is wel dat het gebruik een meerwaarde betekent voor het bedrijf. Het mag geen doel op zich zijn. Kortom, onze ondernemingen willen wel AI gebruiken, maar men weet niet hoe. Op deze manier gaat het vooropgestelde plan zijn doel voorbij.

In de eerste plaats zal het daarom belangrijk zijn om meer te investeren in privaat-publieke samenwerkingen die focussen op de integratie van AI bij bedrijven. Bij dit type samenwerking is er een duidelijke interactie tussen overheid, bedrijfsleven en AI-kennisinstellingen met als doel om tot concrete actieplannen te komen. Deze actieplannen helpen bedrijven om de integratie van AI zo snel en vlot als mogelijk te laten verlopen. Onze noorderburen hebben dit beter begrepen. In Nederland wordt er verhoudingsgewijs meer geïnvesteerd in deze tandemsamenwerkingen, waardoor er al succesvolle projecten tot stand kwamen, ook bij kleinere bedrijven. Onder leiding van de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC), worden deze publiek-private samenwerkingen gestimuleerd met een specifieke focus op die midden-en kleine bedrijven (mkb).

Het AiNed-programma, is daaruit ontstaan en staat er een budget van 204,5 miljoen euro tegenover. Binnen dit programma kan een kleine of middelgrote Nederlandse onderneming een projectaanvraag indienen met als doel om AI te integreren binnen haar operaties. Bij een positieve beoordeling door de Nederlandse overheid, worden er subsidies vrijgemaakt. Een succesvol voorbeeld hiervan is te vinden bij een klein bedrijf in de Nederlandse land- en tuinbouwsector. Met de steun van dit programma zijn ze erin geslaagd om een AI-tool te ontwikkelen die plantenstress kan detecteren om op die manier een betere oogst te garanderen. Het gaat hierbij om zaken die het menselijk oog niet kan waarnemen, of pas wanneer het al te laat is. De ontwikkelde AI-tool fungeert hier dus als “digitale keurmeester” die met behulp van slimme camera’s planten in beeld brengen én beeldanalyses maakt. In een razendsnel tempo is te zien wat de groeikwaliteit van de plant is en of die stress ervaart. Dankzij die manier van werken kan de mens tijdig ingrijpen en kan de groei van de plant opnieuw naar een optimaal kwaliteitsniveau gebracht worden. Dit alles heeft een positief effectief op de oogst én dus ook op de omzet. De land- en tuinbouwsector heeft dit succes door middel van kennis en subsidies afkomstig uit de publiek-private samenwerking voor elkaar gekregen.

(Lees verder onder de preview.)

Een ander geslaagd project van onze buren kunnen we terugvinden in de Nederlandse druksector. Door bundeling van kennis van een drukbedrijf en de Vrije Universiteit van Amsterdam, is er een AI-tool ontwikkeld om aan slim voorraadbeheer te doen. Sensoren versturen draadloos data waarbij het met behulp van AI mogelijk is om vanop afstand papiervoorraden bij te houden. Deze innovatieve dienst leverde ook meteen internationale interesse op, meer bepaald vanuit Azië. Dit traject waarbij beide organisaties nauw samenwerkten, werd ook gesubsidieerd door het AiNed-programma.

Nederland heeft verder ook al werk gemaakt van ‘AI-hubs’. Per Nederlandse regio bestaat er een hub waarbij lokale bedrijven, AI-instellingen en andere AI gerelateerde bedrijven worden samengebracht om met elkaar in gesprek te gaan via allerlei (digitale) kanalen. Op deze manier worden bestaande samenwerkingen verder versterkt, en worden nieuwe relaties eenvoudig gelegd. Het stimuleert ook de AI-integratie bij Nederlandse bedrijven. De communicatie hierover, die deels gestuurd word vanuit de overheid, is klaar en duidelijk.

Dat is ook de weg die Vlaanderen moet volgen. Hier moet meer en beter gecommuniceerd worden over het bestaan van “Digihubs” voor kennisuitwisseling rond AI naar bedrijven toe. Deze “Digihubs”, worden aangeboden door middenveldorganisaties, maar het bestaan van deze platformen is nog te weinig gekend bij bedrijven. Dit komt door een te passieve communicatiehouding van de overheid, en te veel versnippering van relevante informatie. Dit is een gemiste kans.

De duidelijke en integrale aanpak in Nederland brengt het land momenteel mee in de kopgroep van AI-landen. Als men het Vlaamse budget van 32 miljoen euro vergelijkt met het Nederlandse budget van 204,5 miljoen euro, dan is dit veel te mager en dreigt Vlaanderen de voeling met de Europese toplanden te verliezen. Nochtans hebben de Vlaamse- en Nederlandse overheid dezelfde doelstelling: over de beste AI-technologieën beschikken.

(Lees verder onder de preview.)

Met de huidige aanpak én met het huidige budget komen we er niet. Zo dreigen we in dezelfde val te trappen als een decennium geleden bij de start van e-commerce. Ook de integratie van e-commerce bij onze Vlaamse bedrijven gebeurde veel te laat door het gebrek aan kennis en duidelijke actieplannen. Onze bedrijven hebben hierdoor de trein gemist, in tegenstelling tot Nederland die hier tot vandaag nog steeds de vruchten van plukt. Denk maar aan bol.com, de Nederlandse webshop die ook in Vlaanderen waanzinnig populair is.

Daarom dus een warme oproep om het Vlaams Actieplan voor Artificiële Intelligentie te hervormen en meer budget te investeren in publiek-private samenwerkingen die samen tot concrete actieplannen komen om onze bedrijven echt te helpen bij de implementatie van AI. Zo niet zal de wens om de beste AI-technologieën naar Vlaanderen te halen bij een utopische droom blijven, en zal het spook van e-commerce in een andere gedaante weer opduiken, waardoor onze noorderburen ons wéér dat stapje voor zijn.

Niels De Kind werkt als Digital Business Transformation Consultant het bedrijf i.deeds, en komt zo bij verschillende bedrijven in Vlaanderen. Hij was één van de deelnemers van het Gangmakers-programma van Open VLD. Dit opiniestuk schrijft hij in eigen naam.