Wantoestanden in woonzorgcentrum: ‘We moeten net méér vertrouwen hebben in jonge zorgwerkers’

Moeten we jonge zorgwerkers beter in de gaten houden om calamiteiten in woonzorgcentra te vermijden? ‘Laten we vooral niet vergeten dat de meesten van hen een enorme verrijking voor de sector zijn ’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag.

De zeventienjarige C. droomt al jaren van een carrière in de ouderenzorg, maar nu twijfelt ze of dat wel echt is wat ze wil. Dat komt door iets wat op haar stageplek is gebeurd kort na de aanhouding van vier jonge mensen die ervan worden verdacht bewoners van een ander woonzorgcentrum te hebben bespuwd, geslagen en gefilmd. Toen C. tijdens haar eerstvolgende shift met het avondeten van kamer tot kamer ging, zette de dochter van een bewoonster haar brutaal aan de deur.

De reden?  ‘Jonge mensen zijn niet te vertrouwen.’ Aangedaan vertelde C. de zorgcoördinator wat haar was overkomen, maar die toonde amper begrip. Sterker nog: hij eiste dat ze ‘voor de zekerheid’ haar telefoon zou afgeven. ‘Ik kon wel huilen’, schrijft C. me in een emotionele e-mail.

Nu heb ik natuurlijk begrip voor een liefhebbende dochter die – geschokt door de nieuwsberichten over het getroffen woonzorgcentrum in Oudenaarde – haar kwetsbare moeder voor alle mogelijke onheil wil behoeden. Ik snap zelfs de zorgcoördinator, die er niet aan mag denken dat zoiets in zijn woonzorgcentrum zou gebeuren.

Hij is trouwens niet de enige: de voorbije dagen hebben heel wat zorginstellingen halsoverkop nieuwe regels bedacht voor stagiairs en jobstudenten. Van de verplichting om hun smartphone aan de ingang af te geven tot een verbod om in hun eentje de kamer van een bewoner binnen te gaan.

De vraag is of dat wel zin heeft. Hoewel de overgrote meerderheid van het personeel uit de ouderenzorg keihard werkt en heel toegewijd is, doken de voorbije jaren wel meer berichten op over wantoestanden. Zo werden vijf zorgwerkers van een woonzorgcentrum in Puurs veroordeeld voor het verspreiden van onterende filmpjes van bewoners. Een Brugs rusthuis kwam dan weer in het nieuws nadat aan het licht was gekomen dat dronken personeelsleden systematisch de pillen van bewoners stalen. Die daders waren in de meeste gevallen geen jobstudenten of piepjonge werknemers maar ervaren werkkrachten.

Moet er dan niets gebeuren? Natuurlijk wel. Alleen zal wantrouwen tegenover – vooral jonge of nieuwe – zorgkundigen het probleem alleen maar groter maken. Nu al kreunt de zorgsector onder een personeelstekort dat in de ouderenzorg nóg penibeler is. Het gros van de mensen die voor een baan in de zorg kiest, wil liever niet met oude mensen werken. Daardoor raken vacatures in woonzorgcentra nog moeilijker ingevuld dan in de rest van de zorgsector.

Dat heeft onvermijdelijk ook gevolgen voor de kwaliteit van de stages. Veel leerlingen uit zorgopleidingen worden op de werkvloer te weinig begeleid of krijgen alleen ‘het vuile werk’ toegeschoven.

Gevolg: na zo’n stage vinden velen de ouderenzorg nóg minder aantrekkelijk. Het is ook door de onmogelijkheid van sommige zwaar onderbemande stageplekken om jobstudenten, stagiairs en starters intensief te begeleiden dat misstanden soms onder de radar blijven.

Wat wellicht ook meespeelt, is dat er in de zorgsector ook personeelsleden werken die daar eigenlijk helemaal geen zin in hebben. Nu zijn er banen die je zonder al te veel motivatie toch op een aanvaardbare manier kunt uitvoeren, maar ik vrees dat zorgwerker daar niet toe behoort.

Toch belanden er vandaag heel wat mensen die alleen maar worden aangetrokken door de werkzekerheid in de sector of die in het secundair onderwijs in een zorgrichting zijn getuimeld nadat ze waren gezakt voor een richting die ze wél zagen zitten.

Vraag maar aan C., die stage doet met een klasgenote die volgens haar geen klap uitvoert. Als niemand haar in de gaten houdt, scrolt het meisje door haar telefoon, ze wisselt geen woord met de bewoners en loopt de hele tijd hardop te klagen dat oude mensen stinken.

Maar laten we vooral niet vergeten dat er ook honderden jonge mensen zijn die net als C. dromen van een baan in de (ouderen)zorg. Wanneer ik gastlessen geef aan verzorgenden, zorgkundigen, verpleegkundigen of ergotherapeuten in opleiding valt me altijd weer op hoe gedreven sommigen van hen zijn en wat voor vernieuwende inzichten ze hebben. Omdat zij met een frisse blik naar de sector kijken, stellen ze soms praktijken ter discussie waar ervaren zorgwerkers amper bij stilstaan.

Laten we er dus alles aan doen om hen aan boord te houden. Dat wil zeggen dat we hen tijdens hun eerste stappen op de werkvloer heel goed begeleiden en opvolgen, maar ook dat we hun het vertrouwen geven dat ze nodig hebben om in hun baan te groeien. Ondertussen kan ik alleen maar hopen dat er later, wanneer ik in een woonzorgcentrum woon, een zorgkundige als C. mijn kamer binnenstapt.