‘Waar blijven de argumenten in het debat over de herroeping van Roe v Wade?’

‘Wie zich de moeite troost om zich door het arrest te wroeten, kan niet anders dan erkennen dat de rechters van het Amerikaans Hooggerechtshof hun redenering zorgvuldig hebben opgebouwd’, schrijft Jonathan Lambaerts. ‘Progressieve politici hebben nagelaten om dat recht juridisch te verankeren.’

Vorige week herriep het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten het befaamde arrest Roe v Wade en trok daarmee een streep door het landelijke recht op abortus. Een golf van verontwaardiging en kritiek volgde op het oordeel. Het politieke debat omtrent Roe v Wade splijt de Amerikaanse samenleving al decennia. Ook in Europa maakte de beslissing veel los en spaarde commentatoren hun kritiek niet.

Wat echter opvalt, is dat deze kritiek nooit ingaat op het eigenlijke arrest van het Hooggerechtshof. In geen enkele bespreking wordt ingegaan op de argumentatie die de rechters ontwikkelden en die tot hun besluit leidde. Hun oordeel wordt a priori van de hand gewezen en dat is problematisch. De rechters wordt ideologische vooringenomenheid verweten, maar hun tegenstrevers laten na om zelf een redenering op te bouwen die de aannemelijkheid van hun standpunt aantoont.

In plaats daarvan doen deze commentatoren beroep op het retorische arsenaal dat tot voor kort gereserveerd leek voor meer extremistische fracties. De rechters van het Hooggerechtshof zouden wereldvreemd zijn, zouden een missionaire visie hebben, zouden een instrument zijn in handen van obscure politieke bewegingen, … Dat zulke argumenten nu wel legitiem worden geacht is op zijn minst ironisch te noemen, maar het toont vooral het cynisme van de tegenstanders van het recente arrest van het Hooggerechtshof.

De ideologische overtuiging van de rechters werd niet als problematisch beschouwd toen het Hooggerechtshof in 1973 het arrest Roe v Wade uitsprak. Nochtans ging het Hooggerechtshof toen ook in tegen de landelijke (politieke) realiteit. In het merendeel van de staten was abortus toen nog illegaal. Net zomin was het dwepen met de progressieve rechter Ruth Bader Ginsburg – the notorious RBG – een probleem. Nochtans was zij niet minder wereldvreemd dan haar collega’s en opvolgers, als we kijken naar de criteria die Annelien De Dijn hanteert in een interview met Knack over het arrest. Ideologische overtuiging en wereldvreemdheid blijken dus geen probleem te zijn, zolang de eigen overtuigingen ermee zijn gediend.

Wie zich de moeite troost om zich door het arrest te wroeten, kan niet anders dan erkennen dat de rechters van het Hooggerechtshof hun redenering zorgvuldig hebben opgebouwd. Dit betekent niet dat hun argumentatie correct is. Laat staan of ze overtuigt, maar ze verdient wel een onderbouwd weerwoord. Het was immers de eerder vernoemde Ruth Bader Ginsburg die erop wees dat de juridische onderbouwing van Roe v Wade zwak was. Als er één verwijt kan worden gemaakt, dan wel dat progressieve denkers hebben nagelaten om te investeren in een betere onderbouwing van het recht op abortus. Net zoals progressieve politici hebben nagelaten om dat recht juridisch te verankeren.

De hartenkreet dat het arrest van het Hooggerechtshof ondemocratisch is, is een zwaktebod. Het verraadt het onvermogen om het eigen standpunt inzichtelijk en aannemelijk te maken. Nochtans maakte Alexis de Tocqueville in Over de democratie in Amerika duidelijk dat het hier om draait: ‘Wie in de Verenigde Staten de wetten wil contesteren moet […] de publieke opinie trachten te veranderen.’ Beter dan de polarisering en de antipolitiek te voeden door tegenstrevers als ondemocratisch weg te zetten, zou wie het niet eens is met het oordeel van het Hooggerechtshof het maatschappelijk debat voeden met tegenargumenten. Enkel in en doorheen dit debat kan de voor de democratie zo noodzakelijke gemeenschappelijke grond worden gevonden.

Jonathan Lambaerts studeerde sociaal-cultureel werk, filosofie en godsdienstwetenschappen. Hij werkt als docent aan de Thomas More hogeschool.