‘Stikstof verstikt de Vlaamse Regering’

‘Een moeilijke spagaat’, schrijft Jean-Marie Dedecker over de manier waarop het stikstofdossier door de Vlaamse regering loopt.

Ik woon midden tussen de polderboeren, achter de duinengordel. Ik maai mijn gazon en snoei mijn haag. Voor de groene draagvaders, die wekelijks met hun kroost per auto naar het platteland afzakken om te luisteren hoe stil het er is, zijn deze handelingen al een aanslag op de bijtjes- en bloemetjesrichtlijnen. Klaver overwoekert soms mijn gras. Volgens mijn boerbuur komt dit door gebrek aan stikstof in de grond van mijn tuin. Veengebieden ontstonden in de Middeleeuwen door boskap, en klaver werd toen gezaaid om stikstof in de grond te krijgen. Het kan verkeren.

Europa is ondertussen gedomesticeerde natuur geworden. Planten hebben stikstof nodig om te groeien. De Duitsers Fritz Haber van de Technische Hochschule Karlruhe en Carl Bosch van BASF stuitten in het begin van de twintigste eeuw op een manier om stikstof uit de lucht om te zetten tot gebonden stikstof in de vorm van ammoniak. Daarmee legden ze de basis voor kunstmest. Er was in die tijd altijd een tekort aan dierlijke mest. Men schraapte zelfs vogelstront (guano) voor de kust van Peru om in Europa op het land te strooien.

Kunstmest heeft ondertussen in heel de wereld de honger verminderd, en zelfs in bepaalde gevallen de natuur laten profiteren. Er is immers minder landbouwgrond en ontbossing nodig voor een grotere opbrengst. Eén op de drie mensen zou zijn huidig leven te danken hebben aan de uitvinding van die twee Duitsers. Ban kunstmest, en hongersnood loert om de hoek. In Sri Lanka is het organisch biolandbouwbeleid zopas nog uitgelopen op een catastrofe. President Gotabbaya Rayapaka verbood het gebruik van chemische meststoffen en de padie-opbrengst daalde met de helft. De prijs van rijst en landbouwproducten vervijfvoudigde, met als gevolg hongersnood en voedselschaarste. De president en zijn groene sandaalbende werden afgezet en net niet gelyncht.

(Lees verder onder het artikel.)

Maar teveel is teveel. Er zijn ondertussen meer varkens in Vlaanderen dan inwoners. Stikstofactivisten en biodiversiteitsfanatici hebben er nu een kruistocht van gemaakt om met de zegen van de regelzieke EU de Natura-2000 gebieden te beschermen en omliggende boerderijen weg te pesten. De ligging ervan beïnvloedt immers habitattypen, maar zonder de meerwaarde te kennen van een stikstofarme habitat is het idioot om landbouwbedrijven te sluiten.

De antistikstofridderskregen daarbij nochtans decennialang stevige hulp van de Vlaamse politici. Open VLD’er Patrick Dewael, minister-president vanaf de nillies, was de grondlegger van de miserie en de juridische engagementen die huidig milieuminister Zuhal Demir (N-VA) en de landbouwers nu op hun bord krijgen. Op zijn voorstel werden in 2002 de grenzen van onze zogenaamde Speciale Beschermingszones Natuur aangemeld bij de Europese Commissie. De Europese habitatrichtlijn bestaat al sinds 1992 en onze Vlaamse regenten stapten er blind in mee. Dewael eerst, en tijdens het ministerschap van CD&V’er Joke Schauvliege kwam daar de ene na de andere instandhoudingsdoelstelling bovenop, haar krokodillentranen ten spijt. In 2017 stemden alle partijen zelfs nog voor een versnelde uitvoering van de Europese biodiversiteitsstrategie en het daarbij horende stikstofbeleid.

De gevolgen van de beslissingen uit het verleden zijn vandaag echter buiten alle proportie en een sabotage van onze samenleving. De boeren hebben dus een punt, want ze moeten dansen op een slappe koord, voortdurend achtervolgd door broodrovende regelneven.

Nochtans hebben we het met zijn allen ook wel een beetje gehad met de klaag- en jankboeren. In 2019 kregen ze met zijn allen 54,4 miljard euro aan landbouwsubsidies van de EU. In de land- en tuinbouwschool gaat de eerste les over chemie en de tweede over het aanvragen van subsidies. In onze pas voorbije warme mooie zomer was de vroegrijpe tarweoogst manna uit de hemel, en kregen ze romige prijzen voor de melk. Toch vroegen ze ook nog subsidies omdat de maïs en de patatten te droog stonden. De Boerenbond is immers een machtige schathemelse rijke lobbymachine, maar vooral voor zichzelf, minder voor haar leden. De koe wordt gemolken door de boer, en de boer door de Boerenbond.

Haar holding MRBB met 70 dochterorganisaties grijpt de boer bij de keel van de wieg tot in het graf, van het zaaizaad tot de oogst. Grootschaligheid is haar winstprincipe, en de boer moet volgen op een mesthoop van schulden. Ze heeft een eigen vermogen van 4,93 miljard euro en reist evenveel keer naar de Londense City om haar 2,07 miljard euro aan beleggingen te optimaliseren als naar Polen om haar industriële varkensstallen te inspecteren. Haar kritiekloze politieke buikspreker is van oudsher de CD&V. De kerken zijn al leeggelopen en zonder de steun van de landbouwers als gedwee kiesvee dreigen de ampersanders onder de kiesdrempel te zakken.

Eigenlijk is er niets nieuws onder de zon. Het probleem wordt chronisch opgeklopt. Droge depositie van stikstofoxides en ammoniak werd in de jaren 80 van vorige eeuw nog zure regen genoemd. Gevreesd werd toen dat onze bossen zouden uitsterven door zure regen. In 2015 maakte Eurostat bekend dat 42% van het Europese land met bossen bedekt is, en dit is 8% meer dan in de Verenigde Staten. In Vlaanderen is het 10%.

Het stikstofprobleem verdeelt nu niet alleen onze eigen politieke partijen maar ook de EU-landen onderling. Frankrijk heeft er lak aan, in Duitsland gelden veel ruimere depositienormen. In Nederland zijn er strenge normen, en gelden ze als evangelie. Bij ons zijn ze een zure twistappel. De uitstoot van ammoniak zou in Nederland op 30 jaar tijd bijvoorbeeld met 60% gedaald zijn (in Vlaanderen met 30% sinds 2000 volgens de VMM), maar toch zouden er boven de Moerdijk idealiter 11.200 boerenbedrijven moeten verdwijnen en 17.600 fors inkrimpen. De Nederlandse regering heeft zopas een sterfhuisconstructie opgezet om per direct een 500 à 600-tal landbouwbedrijven op slot te doen, en heeft daarvoor miljarden euro’s compensatiegeld uitgetrokken.

(Lees verder onder het artikel.)

De Vlaamse regering houdt dit bedrag voor stervensbegeleiding naar verluid op 3,6 miljard euro om tegen 2025 een 40-tal “rode” landbouwbedrijven te compenseren voor hun sluiting, en om de donkeroranje uit te kopen als ze tenminste vrijwillig willen ingaan op een uitkoopaanbod. In vergelijking met Nederland klein bier, maar pijnlijk.

Dat de Abdij van Averbode ook in dat pakket zit, heeft de abt te danken aan Open VLD’er Patrick Dewael die de abdijboerderij 20 jaar geleden al als natuurgebied aanmeldde bij Europa. De verontwaardiging van de bleekblauwe Gwendolyn Rutten, die naar eigen zeggen meermaals per jaar toeristische gids speelt in de abdij, is vals. In haar jarenlange dienst als kabinetschef van de minister van ruimtelijke ordening kon ze zelf ingrijpen, maar heeft de mesthoop laten stinken, ook bij de paters.

Onze varkensberg zou nu tegen 2030 moeten inkrimpen van 6 naar 4 miljoen zwijnen. Er komt in 193 gebieden een saneringsplan. Een eerbaar voorstel? Angst voor voedselonzekerheid hoeven we wel niet te hebben. Onze veestapel volstaat ruimschoots voor ons verbruik van zuivel en vlees. Voor varkens is er zelfs een zelfvoorzieningsgraad van ongeveer 250% en voor kippen meer dan 200%.  We zullen geen honger lijden in Vlaanderen door een tekort aan dieren. Maar dat maakt het niet minder pijnlijk.

Milieuminister Zuhal Demir, een vrouw met ballen, moet nu de kool sparen voor de groenen en de geit voor de boeren. Met de groeten van Patrick Dewael en Joke Schauvliege. Een moeilijke spagaat. Het politiek gevaar voor haar rechtlijnige politiek is echter verblind te worden door het applaus van de groene deugelite vol boomknuffelaars die per definitie toch niet voor haar stemmen.