‘Staatshervormingen volgen elkaar op, maar hoe betrokken voelt de burger zich nog?’

Welke institutioneel pad zal ons land de komende jaren bewandelen? Komt er een grote staatshervorming in 2024? Op deze cruciale vragen tracht de Vrijdaggroep, een denktank voor jongeren van 25-35 jaar, bestaande uit leden vanuit alle uithoeken van België, een antwoord te vinden.

Hebben politieke partijen een broertje dood aan wiskunde? Een open vraag. De vele institutionele ballonnetjes die menig politieke formatie opgelaten heeft de afgelopen jaren zijn immers nogal verwarrend. Sommigen pleiten voor een België met vier volwaardige deelstaten, terwijl anderen (dag)dromen van een ‘2+2-model’.

Wat ook de formule van de dag moge zijn, één ding lijkt zeker: de staatshervormingen volgen elkaar op en men kan zich afvragen in hoeverre de Belgische burger er zich nog betrokken bij voelt. Het gebrek aan transparantie in het hervormingsproces helpt waarschijnlijk niet. Staatshervormingen worden vaak op het laatste moment, in de vroege ochtend onderhandeld door partijvoorzitters tijdens uitputtende regeringsonderhandelingen. Dit euvel is echter niet onvermijdelijk. Het moet mogelijk zijn om de besluitvorming op dat vlak te rationaliseren en transparanter te maken.

Burgerbevraging – een eerste stap

Ook onze federale regering schijnt deze mening toegedaan te zijn. Het is wat onder de radar gebleven, maar op 25 april is ‘Een land voor de toekomst‘ gelanceerd, een grote burgerbevraging over de democratische toekomst van ons land. Burgers kunnen tot 5 juni aan deze onlineraadpleging deelnemen door vragen te beantwoorden genre “Hoe moeten we ons land inrichten?” “Hoe zit het met verkiezingen?” en “Wat is de rol van de burger?”

Hoewel op het eerste gezicht eenvoudig geformuleerd, zijn het complexe vragen. Ze kunnen worden beantwoord op basis van algemene beginselen, maar zelfs de meest eenvoudige antwoorden roepen hun beurt weer extra vragen op. De praktische gevolgen en details zijn ontelbaar. Deze complexiteit wordt nog versterkt door de bestaande institutionele architectuur van ons land, die het resultaat is van opeenvolgende staatshervormingen. Dat men door de bomen het bos niet meer ziet, is een understatement.

Debat op 24 mei

De Vrijdaggroep wenst haar steentje bij te dragen aan het communautaire debat. Een oefening om de burger nauwer te betrekken bij het vraagstuk van de staatshervorming verdient alle lof. Op 24 mei organiseren we daarom een debat getiteld “Quo Vadis, Belgium?”

De debaters vertegenwoordigen een verscheidenheid aan standpunten, maar ook aan benaderingen, over de institutionele toekomst van ons land. Wij nodigen u uit om te komen luisteren naar Georges-Louis Bouchez, Thomas Dermine, Sander Loones, Benjamin Dalle, Oliver Paasch en Elke Van den Brandt.  Ten slotte zullen de professoren Céline Romainville en Bart Maddens hun kritische en deskundige inzichten inbrengen om de discussie over de slogans heen te tillen.

De avond zal in het teken staan van twee hoofdthema’s: één: welk model voor België? Twee: welke (financiële) solidariteit tussen de entiteiten binnen dit model? De modellen zijn welbekend: een “2+2-model” met twee gefedereerde entiteiten (Vlaanderen en Wallonië) en twee “sub-entiteiten” (Brussel en Ostbelgien), een model met vier sterke Gewesten of een confederaal model.

We zullen peilen bij de dames en heren politici of er überhaupt nog een staatshervorming nodig is. En in geval van een bevestigend antwoord, hoe een geslaagde staatshervorming er dan zou uitzien. Welke criteria worden er gehanteerd voor de keuze tussen de verschillende modellen? Eenvoud en efficiëntie? Homogenere verdeling van de bevoegdheden? Of toch maar de incarnatie van een specifieke politieke ideologie?

Doel van het debat is na te denken over de concrete gevolgen van de verschillende modellen: “Hoe moet Brussel gefinancierd worden in het geval van een “België met vier deelstaten”? “Moet een deel van de personen- of vennootschapsbelasting naar de gewesten worden overgeheveld?” “Moet een Belg medische verzorging krijgen in het gewest waar hij of zij woont?”

Omdat deze cruciale onderwerpen ieder van ons aangaan, verdienen zij een grondig en sereen debat, transparant en ver weg van de chaos van regeringsonderhandelingen. Het is mogelijk om de burger te betrekken bij het oplossen van deze vraagstukken. Velen van ons zijn immers vragende partij, niet in het minst jongeren die politieke interesse tonen. Twijfel dus niet, en kom meedoen op 24 mei!

Dorian Feron is lid van de Vrijdaggroep en investment manager bij de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij.

Thibault Viaene is lid van de Vrijdaggroep en advocaat aan de balie van Antwerpen.