‘Oekraïne snel bij de NAVO: toch een goed idee?’

‘Grootste bezwaar tegen NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne is dat het land in oorlog is en het Westen dus meesleept in een conflict met Rusland. Maar Oost-Europeanen weten uit ervaring dat lidmaatschap van het westerse bondgenootschap juist een garantie voor vrede is’, schrijft Robbert de Witt.

Nog een maandje, en dan komen alle 31 NAVO-lidstaten bijeen in Litouwen. Uiteraard zal het op 11 en 12 juli in Vilnius gaan over de oorlog in Oekraïne. En dan vooral over de afloop van de oorlog. Dat lijkt misschien voorbarig. Het front is immers, op enkele plekken na, in de afgelopen zestien maanden amper verschoven.

Maar de druk is groot om Oekraïne veiligheidsgaranties te geven, zodat het land zich ook op langere termijn kan beschermen tegen Russische agressie. President Volodymyr Zelensky zei afgelopen weekeinde in The Wall Street Journal dat hij hoopt op een concrete toezegging, anders heeft het voor zijn land geen zin om naar Litouwen te gaan. ‘Hoeveel mensen moeten nog sneuvelen omwille van één zinnetje?’ Zelensky wil graag horen per wanneer zijn land welkom is in de alliantie.

NAVO-chef Jens Stoltenberg zei vorige week dat alle lidstaten het erover eens zijn dat Oekraïne NAVO-lid kan worden. Dat werd de Oekraïners vijftien jaar geleden, in 2008 in Boekarest, overigens al beloofd. Een termijn werd toen niet genoemd, omdat niemand de ook aanwezige Poetin voor het hoofd durfde te stoten. Voor Poetin was en is aansluiting van Oekraïne bij het westerse bondgenootschap een ‘rode lijn’. En een reden om dat land binnen te vallen.

Je zou kunnen zeggen dat Poetin met zijn invasie het gelijk heeft bewezen van Frits Bolkestein. De VVD’er waarschuwde immers al in de jaren negentig dat Moskou het niet zou pikken dat de NAVO voormalige Warschaupact-landen zou opnemen.

Nog steeds suggereren tegenstanders van westerse militaire steun aan Oekraïne – van Forum-aanhangers tot radicale SP’ers – dat de Russische invasie eigenlijk de schuld is van de NAVO. Vaak wordt verwezen naar afspraken die in de jaren negentig zijn gemaakt en waarin zou zijn beloofd dat de NAVO niet eenzijdig zou uitbreiden tot aan de Russische grens.

(Lees verder hieronder.)

Maar de oostwaartse uitbreiding was natuurlijk geen veroveringsoorlog. De nieuwe lidstaten wensten zélf toe te treden. Omdat ze de Russen kennen en ervan overtuigd waren dat machthebbers in Moskou er alles aan zouden doen om het Sovjet-rijk te herstellen, Vladimir Poetin voorop. De Oost-Europeanen kregen gelijk, de voorzichtige West-Europeanen hadden het mis.

Grootste bezwaar tegen lidmaatschap voor Oekraïne is dat het land in oorlog is. Want het bondgenootschap kent artikel 5, het ‘bijstandsprincipe’: als één land wordt aangevallen, wordt dat beschouwd als een aanval op allen. En de lidstaten hebben zich ertoe verplicht om een aangevallen land te hulp te schieten.

Maar dat betekent niet dat er ook echt soldaten moeten worden gestuurd. Feitelijk leveren de NAVO-landen nu al hulp, en op grote schaal ook. In een eindeloze stroom gaan – voor tientallen miljarden euro’s – wapens naar het front. In praktische zin hoeft er dus niet zoveel te veranderen als Oekraïne NAVO-lid wordt.

Wel verkleint het de kans op een nieuwe oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Dat een van beide partijen in deze oorlog weldra een definitieve overwinning behaalt, is niet waarschijnlijk. Buitenland-experts Richard Haass en Charles Kupchan schreven onlangs in Foreign Affairs dat Rusland daarom vermoedelijk nog lang militair aanwezig zal blijven, in een bezet deel van Oekraïne. Stilletjes wachtend op een volgende kans om Oekraïne te veroveren, ook al kan dat nog jaren duren.

Maar heeft Poetin – of zijn opvolger – het lef om opnieuw aan te vallen als Oekraïne eenmaal NAVO-lid is? De Estse premier Kaja Kallas zei onlangs dat Estland nooit door Rusland is aangevallen omdát het NAVO-lid is. In haar optiek – en die van veel Oost-Europeanen die de Sovjettijd meemaakten – is de NAVO geen agressor, maar een garantie voor vrede.

Kyiv opnemen in de NAVO is ook nog eens een duidelijke boodschap voor autocratische landen die menen dat het Westen ‘in verval’ is. Als het resultaat van Poetins schaamteloze agressie is dat zijn leger knock-out is en Oekraïne definitief bij het Westen hoort, dan kan de rest van de wereld zijn conclusies trekken.

Er zijn geen landen die met steun van de bevolking militaire aansluiting zoeken bij China of Rusland. Integendeel: als je veiligheid wenst, wil je bij de NAVO.