‘Kennelijk geldt het oorlogsrecht niet voor Hamas’

‘Hamas vuurt nog altijd raketten af op Is­raëlische burgerdoelen’, schrijft Robbert de Witt van EW. ‘Bewust, en dat doet het al jaren. Is dat dan geen schending van het oorlogsrecht?’

Zo kun je als bondgenoot in de strijd tegen het kwaad ineens zélf dader worden. Elf Irakezen, met hulp van (uiteraard) slachtoffer- advocaat Liesbeth Zegveld, eisen een schadevergoeding van de Nederlandse staat. Want bij een Nederlandse luchtaanval op een IS-bommenfabriek in de Iraakse stad Hawija kwamen in 2015 zeker 70 burgers om het leven. Er bleken namelijk veel meer bommen van het islamitische terreurnetwerk opgeslagen dan gedacht. De explosie was zo groot dat ook mensen in de gebouwen eromheen omkwamen.

Volgens de klagers hadden de Nederlandse militairen moeten weten dat er mensen sliepen in de omringende gebouwen. En ze hadden moeten tellen hoeveel bommen er precies in die fabriek lagen. Maar dat is niet gedaan, en dus moet Nederland de nabestaanden compenseren, meent Zegveld.

De kwestie speelt al zo lang, dat je bijna zou vergeten dat Nederlandse militairen inwoners van Hawija en andere steden en dorpen in Irak en Syrië juist probeerden te bevrijden van de moordbrigades van Islamitische Staat. Miljoenen burgers leefden in de nachtmerrie van het kalifaat, en deze religieuze fanatici verscholen zich onder hen. Daarover gaat het niet meer, tijdens het proces, acht jaar later, in Nederland.

Rond Israël en Hamas zijn de rollen veel sneller omgedraaid. Israël werd na het Hamas-bloedbad de aanvallende partij, die gerechtigheid zoekt en de verantwoordelijken wil laten boeten. Dus ging het al snel over ‘proportionaliteit’ en ‘het oorlogsrecht’. En dan gaat het vooral om de vraag of Israël zich daar wel aan houdt – niet of Hamas dat doet.

Het is inmiddels wel bekend dat Hamas zich, net als IS destijds in Hawija, verschuilt in gebouwen die in de rest van de wereld worden beschouwd als burgerdoelen: vooral ziekenhuizen en scholen. Die hoor je natuurlijk niet onder vuur te nemen, want niemand is kwetsbaarder en onschuldiger dan kinderen en patiënten. Maar ja, dat maakt deze gebouwen meteen de perfecte plek om je wapens op te slaan, of je te verstoppen bij een aanval.

(Lees verder onder de preview.)

Tegelijk betekent dat niet dat je volgens het oorlogsrecht zulke doelen niet mág beschieten. Een aanval is disproportioneel, en daarmee een schending van het oorlogsrecht, als de te verwachten schade voor burgers en burgergebouwen groter is dan het te verwachten militaire voordeel van de aanval. Maar hoe kun je, tijdens een hevige militaire strijd, dat steeds opnieuw nauwkeurig vaststellen?

Hamas gebruikt burgers om Israël te weerhouden van militair ingrijpen

Bij twijfel niet inhalen, hoor je de westerse toeschouwer van het geweld in het Midden-Oosten denken. Maar dat betekent onvermijdelijk dat de tactiek van Hamas succes heeft. Zij gebruiken immers precies om deze reden gewone burgers in het overbevolkte gebied om Israël te weerhouden van militair ingrijpen. Of, als Israël dat toch doet, presenteert het de lichamen van omgekomen burgers als bewijs dat Israël ‘genocide’ pleegt.

Precies om deze reden bouwde Hamas – anders dan Israël – geen schuilkelders voor haar burgers, maar wel een honderden kilometers lang tunnelstelsel onder Gaza. (Overigens vraag je je toch af hoe Hamas aan die duizelingwekkende hoeveelheid bouwmaterialen voor dit ‘metrostelsel’ is gekomen, als Gaza echt zo ‘hermetisch afgesloten’ was.)

Het is allemaal ‘context’ die kennelijk wel belangrijk is als het gaat om de beweegredenen van de Hamas-terroristen die 1.400 Israëliërs doodden, maar niet als Israël militair geweld gebruikt. Want bij de bombardementen op Gaza moet Israël het oorlogsrecht respecteren. Dat Israël de burgers van Gaza heeft opgeroepen te vluchten naar het zuiden, dat het Israëlische leger zich in elk geval inspant om burgerdoelen te vermijden: het maakt niet zoveel uit voor het morele oordeel, zolang de meeste slachtoffers aan Palestijnse zijde vallen.

Intussen vuurt Hamas nog altijd raketten af op Is­raëlische burgerdoelen. Bewust, en dat doet het al jaren. Is dat dan geen schending van het oorlogsrecht? Of is dat ‘proportioneel’ – en zo ja, welk militair doel denkt Hamas daarmee dichterbij te brengen?

Kennelijk moet vooral Israël zich verantwoorden en geldt het oorlogsrecht niet voor Hamas.