‘De politiek moet tonen dat ze de ernst van de inflatiecrisis begrijpt door enkel nog heel selectieve maatregelen te overwegen die zich richten op de meest kwetsbaren in de samenleving’, schrijft Ivan Van de Cloot van Itinera. ‘Gewoon hopen dat het probleem zich vanzelf zal oplossen, is geen optie.’
Hier zitten we dan. Een inflatie rond de 10% op jaarbasis, een van de hoogste begrotingstekorten van de eurozone, onze staatsschuld torenhoog en geen hervormingsbereidheid inzake pensioenen. Dat niemand beweert dat we deze situatie niet konden voorzien. Onze politieke klasse heeft een probleem dat ik benoem als een tekort aan prudentie en inzicht om buffers voor mindere tijden op te bouwen. We zijn een land waar het moeilijk is om onaangename waarheden te brengen. Er zijn zovelen die niet anders doen dan vergoelijkingen fabriceren.
Je komt beleidsmakers tegen die stellen dat je misschien wel een punt had tien jaar geleden maar dat we nu eenmaal zitten waar we zijn. Dat is wel erg wrang als je weet dat het dezelfde zijn die toen potdoof bleken te zijn. Potdoof voor elk advies dat afweek van de rattenvangers van Hamelen die stelden dat er altijd nog wat meer staatsschuld bijkon. En dat het nooit echt drong om nog wat meer de nodige ingrepen uit te stellen naar de toekomst.
Regime
We zitten in een situatie die we de laatste 30 jaar niet meer meemaakten, namelijk één van continu stijgende prijzen. Velen zijn vergeten hoeveel schade een inflatiecrisis ons maatschappijmodel kan aanrichten. Door onstporende inflatie werd vanaf de jaren 1970 de arbeidsmarkt kapotgemaakt, iets wat we decennia hebben moeten uitzweten. Dat leverde een lagere tewerkstelling op voor meerdere generaties. Helaas zien we bij veel beleidsmakers weinig inzicht dat we dus er alles aan moeten doen om een herhaling van dat scenario te voorkomen.
Tegen mijn studenten leg ik uit dat ze nu een periode tegemoet gaan waarin het economisch regime voor het eerst in hun leven anders wordt. Terwijl de voorbije decennia elke probleem werd aangepakt langs de vraagzijde van de economie door meer geld te pompen, werkt dit vandaag contraproductief. In een crisis van de aanbodzijde leidt dit immers alleen voor meer ontsporende inflatie.
Essentieel is dat beleid ook bijgestuurd wordt indien nodig. Denk aan de kernuitstap in Duitsland. Te vaak vermijdt men bijsturingen uit vrees voor gezichtsverlies. Inzake de energiestrategie in Europa is het gezichtsverlies echter al lang een feit. Beleidsmakers onderschatten vaak de bevolking. Die weet heus wel dat er zowel inzake energie als in schuldenopbouw, geblunderd is geweest de voorbije jaren.
Overmoed
We zitten in de gevarenzone waar inflatie niet meer onder controle is. De sweet spot waar oplopende uitgaven geen inflatiedruk verhoogt, ligt achter ons. De modellen die gebruikt worden bij het beleid zijn fijngesteld of gecalibreerd tijdens een periode van prijsstabiliteit. Terwijl het geldbeleid de ambitie heeft om een stabiliserende werking te hebben op economische schokken, riskeert het meer en meer zelf een factor van instabiliteit te worden. Feitelijk gelooft de buitenwereld op dit moment niet dat de ECB haar rol als inflatiebestrijder echt zal opnemen. Wat er bovenal nodig is, is een herstel van de geloofwaardigheid van de centrale bank zodat ze opnieuw een anker kan worden voor de economie. Dat kan pas als de monetaire autoriteiten tonen dat ze zich niet elke keer opnieuw van haar koers laten afbrengen om de inflatie werkelijk te bestrijden.
Ook verkozen politici moeten begrijpen dat met inflatie in de buurt van 10% er een normalisatie van het rentebeleid nodig is. Dit heeft ook impact op hoe ze omgaan met begrotingstekorten en staatsschuld. Door de lage rente dacht men dat geld gratis was geworden. Zoals overmoedige autobestuurders veiligere auto’s (ABS, ASR, , airbags, etc.) compenseren met minder veilig weggedrag, is het risicogedrag bij centrale banken en overheden ook toegenomen. Beschouw het als een economisch-psychologische wet van behoud van risico. Zolang de prijsstijgingen niet onder controle zijn, zal men nu echter moeten uitgaan van een periode van rentestijgingen. Te veel bewindsvoerders begrijpen niet meer dat in deze omgeving ook het budgettair beleid van de politieke overheid een inflatoire impact heeft. De politiek moet tonen dat ze de ernst van de inflatiecrisis begrijpt door enkel nog heel selectieve maatregelen te overwegen die zich richten op de meest kwetsbaren in de samenleving.
Als er ooit een moment was voor een screening van de overheid en een focus op haar kerntaken, dan is het wel vandaag. Wat is écht nodig en evalueer bijvoorbeeld alle bestaande subsidies, goed voor één derde wat de Vlaamse overheid jaarlijks uitgeeft. Onze politiek is er sowieso één van veel aankondigen maar weinig opvolgen. Kijk nadien kritisch naar wat het gespendeerde geld heeft opgeleverd, wat is er van terecht gekomen? Blijven de resultaten uit, dan moet je ook bijsturen.
De geschiedenis leert dat het genezingsproces na een diepe inflatiecrisis alleen maar kans heeft, als ook de bevolking haar leiders aanspoort om inflatiebestrijding als prioriteit nummer één te beschouwen. Gewoon hopen dat het probleem zich vanzelf zal oplossen is geen optie.
Ivan Van de Cloot is hoofdeconoom van Itinera Institute en auteur van het boek ‘Overheid+ Markt, het beste van beide werelden‘.
Lees ook:
– ‘Het beleid van de Europese Centrale Bank komt neer op een sluipende onteigening van spaarders’
– Johan Van Overtveldt en Peter Praet meten de crisis: ‘Doe nu vooral niets met uw spaargeld’
– Wanneer gaat de rente van mijn spaarboekje omhoog?
– Politoloog Wim Van Lancker: ‘De gele hesjes en de klimaatactivisten zitten in hetzelfde schuitje’
De Doordenkers van Knack.be: Waarheen met ons geld?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier