‘Hoe politici meer moeten doen voor minder centen’

‘De cultuur van politieke zelfbediening vervreemdt politici van de burger. Halveer de partijfinanciering en laat partijen deels steunen op bijdragen van leden en sympathisanten’, schrijft Raoul Hedebouw, voorzitter van de PVDA.

Nu de G1000 een burgerpanel samenstelt, laait het debat over de partijkassen opnieuw op. Terecht, want eigenlijk is het onverdedigbaar dat het huidige systeem nog bestaat. Terwijl huishoudens hun rekeningen tellen, zwemmen de Belgische partijen in het geld. Elk jaar ontvangen ze samen meer dan 75 miljoen euro, alleen maar dankzij het aantal stemmen dat ze haalden bij de verkiezingen. Om de vijf jaar garandeert een grootschalig charme-offensief de miljoeneninkomsten voor de komende periode. Niet voor niets wordt gezegd dat partijen slapend rijk worden. En dan hebben we het nog niet over de riante lonen die politici zichzelf toekennen.

(Lees verder hieronder.)

De huidige partijfinanciering zet politici niet aan om gewone mensen actief te betrekken. Bij de traditionele partijen moeten leden en vrijwilligers steeds meer plaats maken voor ten consultancybureaus en uitbestedingen. De cultuur van politieke zelfbediening vervreemdt de politieke kaste zo van de burger. Zoals politiek journalist Ivan De Vadder het stelt in zijn boek Wanhoop in de Wetstraat: “Omdat de bedragen de normale werking van de partijen ruim overschrijden, dreigt ook de band met de rest van de samenleving weg te vallen”. Zolang de stemmen en dus de inkomsten gehaald worden, doen ze wat ze willen. De dag na de verkiezingen worden beloftes wensen, rode lijnen en Chinese muren blijken luchtspiegelingen. Je kan dat positief vinden met het oog op ‘stabiliteit’ en neoliberale ‘hervormingen’, democratisch is het niet. Niemand stemde bijvoorbeeld voor het pensioen op 67 jaar.

Voor zowat iedereen is het duidelijk dat partijen het met minder moeten doen. Al sinds 2014 pleit mijn partij voor een halvering van alle partijdotaties. Maar ook de methode kan en moet anders. In ons land zijn partijen voor 85% afhankelijk van dotaties. Bij de liberalen is dat zelfs 96%. Er is slechts één uitzondering, en dat is de PVDA. Nog altijd de ‘new kid on the block’, de nieuwkomer, die zijn recente verleden zonder overheidsgeld niet is vergeten. Wij steunen voor maar liefst de helft van onze inkomsten op eigen middelen: lidgelden, giften en afdrachten. Waarom zou dat geen inspiratie kunnen zijn voor de andere partijen?

(Lees hieronder verder.)

We willen niet naar Amerikaanse toestanden waar multinationals de politieke lijn uittekenen via miljoenengiften. Maar in die Verenigde Staten bestaat ook een hoopvol idee: dat van Bernie Sanders, die campagnes voerde via donaties van gewone mensen. Sympathisanten, die geloven in een zaak en betrokken worden. Laat dat eens een voorbeeld zijn.

In verschillende landen worden partijen deels gefinancierd volgens het principe van ‘matching funds’. Overheidsdotaties worden zo deels bepaald volgens het bedrag dat partijen zelf ophalen bij hun achterban. Het is een inspirerend principe, dat de nadruk legt op het betrekken van burgers in de werking van de politiek. Waarom zou dat niet in België kunnen? Dat zou partijen aanzetten om hun leden en sympathisanten, om de gewone mensen terug serieus te nemen. Bovendien kan met een plafond de publieke financiering zo een stuk omlaag.

Een hervorming van de partijfinanciering mag niet dienen om de macht van de traditionele partijen in stand te houden. Het doel moet zijn om een deel van de kloof tussen de burger en de politiek te dempen. Uiteraard zal meer nodig zijn om de geleden schade te herstellen. Denk maar aan directe inspraak via referenda of het inperken van de riante salarissen van parlementsleden en ministers. Maar een democratischere en lagere partijfinanciering is een noodzakelijke stap.

Politici beslissen als enigen zelf over hun inkomen. Ook die kalkoen zal niet snel voor het kerstdiner stemmen. Burgers die hervormingen willen, zullen dus van zich moeten laten horen. Want ook protest zal altijd een fundamenteel onderdeel van de democratie zijn.