‘Het maatschappelijke én economische belang van cultuur wordt steevast onderschat’

‘Staat die boekhoudkundige winst wel in verhouding met het mogelijke verlies dat in de toekomst ligt?’, schrijft Tom Garcia van Vista over het schrappen van projectsubsidies voor de kunstensector in Antwerpen.  ‘Cultuur is de ziel van de samenleving; kan en wil je die zomaar opofferen aan de portemonnee?’

De cultuursector in Antwerpen protesteert tegen de beslissing van het stadsbestuur om de projectsubsidies voor de kunstensector voor de volgende drie jaar te schrappen. Volgens de getroffen sector neemt een beslissing als deze de voedingsbodem van het hele culturele ecosysteem weg. Ook al klinkt dat nogal dramatisch, ze hebben wel een punt.

De beslissing kadert in een grotere besparingsronde waarbij de stad Antwerpen om en bij de 70 miljoen euro moet inleveren om haar begroting uit het rood te houden. Daarvoor wordt aan iedereen een inspanning gevraagd, dus ook aan de cultuursector. Het is te zeggen: de schepen voor Cultuur beslist dat er op cultuur zal bespaard worden. Helaas wordt, zoals zo vaak bij besparingen, niet op de langere termijn gedacht.

Mentaal welzijn

Vaak wordt nogal neerbuigend gedaan over cultuur en worden kunstenaars als flierefluiters afgeschilderd die ‘hun hobby maar met eigen geld moeten betalen’. Maar cultuur heeft wel degelijk maatschappelijke én economisch waarde. In 2014 werd daarover door de Rijksuniversiteit Groningen een uitgebreid onderzoek gepubliceerd onder de titel ‘De Waarde van Cultuur’. Daarin wordt de invloed van cultuur en creativiteit op de samenleving duidelijk opgetekend. Zo concludeert de studie dat er een positief verband bestaat tussen de mate waarin mensen deelnemen aan culturele activiteiten (zowel actief als passief) en hun fysieke en mentale gezondheid. Cultuur blijkt dus een belangrijke indicator te zijn voor het algemeen gevoel van welzijn.

Kunst, en cultuur in het algemeen, doet ons nadenken over verleden, heden en toekomst. Het stelt zaken in vraag, houdt ons vaak een spiegel voor, verscherpt onze normen en waarden en leert ons ook anderen, zowel individuen als culturen, beter begrijpen. Cultuur brengt ons nieuwe inzichten en helpt de samenleving evolueren. Cultuur en creativiteit zijn ook de motors van innovatie, de potgrond waarin nieuwe ideeën tot bloei kunnen komen.

Cultuur heeft ook concrete economische impact. Op de website van het departement cultuur, jeugd en media van de Vlaamse overheid lezen we dat de culturele en creatieve sector werk creëert voor 10,45% van het totaal aantal zelfstandigen (in hoofdberoep) en voor 6,3% van het totaal aantal voltijdse werknemers in Vlaanderen. Deze mensen produceren tastbare meerwaarde voor de economie. Vlaamse game-ontwikkelaars zijn wereldwijd zeer gegeerd, onze productiehuizen maken films en series die internationaal bewondering oogsten. Zelfs onze Waalse zuiderburen zijn gezond jaloers op de schijnbaar onbegrensde creativiteit van onze theatermakers, scenaristen, schrijvers, acteurs en regisseurs.

K-Pop

Buitenlandse voorbeelden geven nog duidelijker aan dat er nog veel groeipotentieel is voor onze Vlaamse culturele en creatieve sector. Om maar enkele te noemen: Scandinavische series zijn al jaren een belangrijk exportproduct en zorgen zo voor extra inkomsten. De wereld maakt nog niet zo lang geleden kennis met het Zuid-Koreaanse muziekfenomeen K-Pop. Dit heel eigen genre is het product van jarenlange overheidsinvesteringen en is intussen uitgegroeid tot een miljardenindustrie waar Zuid-Korea zowel economisch als politiek flink van meeprofiteert.

Start-ups

Dit alles is dus onmogelijk als we de financiering aan de basis droogleggen, hoe klein die ingreep ook mag blijken. Het stadsbestuur minimaliseert de impact, zeggende dat de stad sowieso 25 miljoen per jaar aan subsidies voor de Antwerpse cultuursector uitgeeft en dat over de hele legislatuur 684 miljoen euro naar cultuur gaat in Antwerpen. Daarvan wordt nu dus ‘amper’ 720.000 euro per jaar geschrapt, als kleine bijdrage om het gat in de Antwerpse begroting te dichten. Maar de vraag is: staat die boekhoudkundige winst wel in verhouding met het mogelijke verlies dat in de toekomst ligt? Cultuur is de ziel van de samenleving; kan en wil je die zomaar opofferen aan de portemonnee?

Stellen dat het schrappen van subsidies voor jonge, startende makers maar een minieme impact heeft, is het belang van cultuur schromelijk onderschatten, zowel maatschappelijk als economisch. We gaan toch ook jonge start-ups blijven steunen, ook al overleeft de helft hun eerste jaar niet? Vlaanderen heeft niet veel om te exporteren, maar we staan wel al eeuwenlang wereldwijd bekend om onze creativiteit en kunstenaarschap. Dat moeten we niet alleen koesteren maar ook verder uitbouwen. Het komt niet alleen ons welzijn, maar ook onze welvaart ten goede. In economische termen heet dat ‘investeren in de toekomst’.

Tom Garcia, co-voorzitter van Vista, de progressief-regionalistische partij.