‘Hebben we voldoende aandacht voor hoe de energiecrisis mensen raakt in hun hart en ziel?’

‘De vragen die we bij CAW krijgen, gaan veel verder dan de keuze tussen welke rekeningen mensen eerst moeten betalen’, schrijven Bart Claes en Wouter Torfs van de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW).

Wie de laatste dagen naar het gratis 0800-nummer van CAW, de Centra voor Algemeen Welzijnswerk belde, deed dat in veel gevallen met een vraag over de stijgende energieprijzen en hoe het hoofd boven water te houden. Verwonderlijk is dat niet. Toch gaan de vragen die mensen stellen, veel verder dan het maken van financiële keuzes tussen welke rekening ze straks eerst moeten betalen; die van de huur of van gas en elektriciteit.

Mensen zeggen zich in de steek gelaten te voelen, onder enorme mentale druk te staan en zich eenzaam te voelen. Ze kampen met stress en angst voor de toekomst. Die onzekerheid geeft moeilijkheden en ruzies binnen het gezin. Mensen vertellen dat ze op straat vrezen te belanden, ze zijn bang dat ze hun appartement of huurwoning verliezen en dan geen ander dak boven hun hoofd vinden. Achter de vraag of ze hun facturen nog wel kunnen betalen, zit dus vaak een enorme bezorgdheid om hun huis te verliezen, hun relatie verder te zetten, of te moeten verder zetten, ook na geweld, omdat ze de financiële mogelijkheden niet hebben om te vertrekken. 

Vandaag lezen we tips om energie te besparen of extra energie te voorzien via zonnepanelen en extra isolatie. We lezen maatregelen vanuit de banksector over uitstel van betaling van het woonkrediet. We voeren debatten over extra ondersteunende financiële maatregelen voor de energiefactuur, of hoe mensen financieel geholpen kunnen worden. Dit is allemaal ontzettend belangrijk, maar de gevolgen en de enorme impact van de energiecrisis hebben we onvoldoende in beeld.  

We staan als maatschappij voor enorme uitdagingen op het vlak van welzijn, vele malen groter dan in de Covid19-periode. Financiële problemen of zorgen hebben verregaande gevolgen voor iemand zijn leven en zijn gezin. Het heeft effect op hoe je je voelt, op je relaties en je gezondheid. Schaamte, sociaal isolement, eenzaamheid, stress en depressies kunnen een gevolg zijn van financiële problemen. En we komen net uit een periode waar ons mentaal welzijn al erg onder druk stond. 

De energiecrisis leidt ook tot onwelbevinden en sociale uitsluiting. Zo hebben constante, langdurige stress om financiële problemen en zorgen een negatief effect op de mogelijkheid om goede keuzes te maken. Als acute geldproblemen je in beslag nemen, lukt het je niet om op lange termijn te denken. Een hoop mensen komt zo in een overlevingsstrategie terecht met een focus op de primaire behoeften. De maatschappelijke deelname via vrije tijd, sport, cultuur komt erg onder druk te staan, wat leidt tot sociale uitsluiting, isolement en eenzaamheid.  

Zorgen over geld geven ook spanningen in gezinnen. Covid19 heeft ons geleerd dat intra-familiaal geweld toeneemt als de stress en mentale druk in een gezin verhogen, en dat tegelijkertijd ook het sociaal isolement groter wordt. We zien ook nu een toename van de vraag naar hulp bij intra-familiaal geweld.  

We trappen een open deur in als we zeggen dat we voor enorme uitdagingen staan op de woningmarkt. Daar komt nu voor heel wat mensen de energiecrisis bovenop. Wie zijn huur of lening niet kan betalen, heeft kans om zijn woning en thuis te verliezen. Die angst zit er bij veel mensen in. Dat betekent dat we extra aandacht hebben voor het behoud van de woning en het vermijden van uithuiszetting.

Tegelijk zien we al langer een stijgende vraag naar opvang. Zeker bij eenoudergezinnen zien we mensen die geen huis of thuis meer hebben. Vandaag zijn we 21 september, start van de herfst. We houden ons hart vast voor mensen en gezinnen met kinderen die in de komende wintermaanden opvang en begeleiding nodig gaan hebben. 

Achter de deur van de energiecrisis, ligt een huis vol mogelijke welzijnsproblemen die de komende maanden dreigen te escaleren. De energiecrisis raakt ons dus niet alleen in onze portemonnee, maar ook in ons mens-zijn. Het gaat om wie we als mens zijn, wat we voelen en denken en wat we kunnen betekenen voor elkaar. Net daarom moeten we het vandaag ook daarover durven hebben. Mensen die zich ziek voelen, gaan naar de huisdokter. Nog te weinig mensen die zich mentaal onwel voelen, stress of angst hebben, of problemen in het gezin, weten dat ze terechtkunnen bij eerstelijnsorganisaties als CAW. In 2021 hebben meer dan 110.000 mensen psychosociale hulp gezocht bij CAW. Voor 2022 zal dat aantal opnieuw stijgen. 

Bart Claes is algemeen directeur van CAW en Wouter Torfs is voorzitter van de Raad van bestuur.