‘Gelijk aan de start? Onderwijs moet aan iedereen de kans geven zich ten volle te ontwikkelen’

‘Helaas blijkt dat niet alle leerlingen klaar zijn voor de start van het nieuwe schooljaar, zeker als het over de leermiddelen gaat die ze daarvoor nodig hebben’, schrijft  Heidi Degerickx van Netwerk tegen Armoede. Ze zet een aantal aanbevelingen voor het beleid op een rij.

Het einde van de vakantie nadert. Op veel plaatsen staan de boekentassen al klaar, geheel volgens de trends voor het nieuwe schooljaar: een fluffy pennenzak, een herbruikbare drinkbus en netjes gekafte boeken (liefst een neutrale kleur met een streepje goud).

Laten we aan de vooravond van het schooljaar 2022-2023 eens stilstaan bij al die leerlingen van wie de boeken nog niet gekaft zijn. Niet omdat ze goud geen mooie kleur vinden of omdat ze hun boeken niet willen kaften, maar simpelweg omdat ze geen boeken hebben. De reden hiervoor? Te laat bestelde boeken gezien de schooltoeslag nog niet uitgekeerd was, een onbetaalde schoolfactuur van één kind in een gezin van vorig jaar waardoor het hele gezin geen boeken kan bestellen voor het nieuwe schooljaar, een schoolfactuur van jaren geleden die nog niet volledig betaald is (maar wel opgenomen zit in schuldbemiddeling en dus in een reglementair afbetaalplan), …

Jaarlijks zijn er duizenden leerlingen die het schooljaar noodgedwongen moeten starten zonder leermiddelen. Vorig schooljaar gaf boekendistributeur Iddink aan dat het over ‘minder dan 3% van de leerlingen’ ging. Gezien zij zo’n 130.000 leerlingen voorzien hebben van schoolboeken, gaat dit toch over bijna 4.000 leerlingen. En dit is slechts 1 commerciële boekenleverancier. Minister Weyts zei vorig schooljaar in de media dat hij er alles aan doet dat leerlingen hun boeken hebben en dus om te vermijden dat ze de dupe zijn bij de start van het schooljaar. Dat is niet meer dan logisch aangezien het recht op kosteloos onderwijs in de grondwet opgenomen is.

Alle kinderen en jongeren gelijk aan de start

Intussen zijn we weer een schooljaar verder en zullen ook nu op 1 september kinderen niet starten met de nodige leermiddelen. Het Netwerk tegen Armoede streeft naar een onderwijs dat iedereen de kans geeft om zich ten volle te ontwikkelen. Hiervoor werkten verenigingen waar armen het woord nemen samen een aantal aanbevelingen voor het beleid uit:

• Creëer een verbod op zwarte lijsten
  Alle leerlingen moeten boeken hebben bij het begin van het schooljaar. Punt. Dit kan als de sector opteert voor een verbod op zwarte lijsten. Boekenleveranciers kunnen deze beslissing voor zichzelf maken, maar scholen kunnen dit verbod tijdens hun onderhandelingen met een externe leverancier ook afdwingen.

• Laat ouders boeken gespreid betalen zonder meerkost
  Het zou zelfs niet ter discussie mogen staan dat boekenleveranciers de mogelijkheid bieden om boeken gespreid te betalen, zonder meerkost.
  Maak als school werk van een kostenbesparend beleid
  We raden scholen aan om daarnaast werk te maken van een kostenbesparend beleid. Is het echt nodig om met invulboeken te werken die niet gehuurd of doorverkocht kunnen worden? Is het echt nodig om handboeken én invulboeken aan te kopen als er steeds meer ingezet wordt op digitalisering in het onderwijs? Als scholen bewust werk maken van hun kosten, daalt de schoolfactuur waardoor meer mensen in staat zijn deze te betalen.

• Maak de schooltoeslag kostendekkend voor de laagste inkomens en betaal deze tijdig
  We juichen de beslissing van de overheid toe om de schooltoeslag vroeger uit te betalen! Helaas is eind augustus voor mensen in armoede niet tijdig genoeg. Door de schooltoeslag kostendekkend te maken voor de laagste inkomens en uit te betalen vóór de boekenfactuur van het volgende schooljaar binnenkomt, hebben ouders in armoede ook de middelen om deze factuur tijdig te betalen.

• Hanteer een maximumfactuur in het secundair onderwijs
  En waarom geen maximumfactuur in het secundair onderwijs toepassen, zoals in het lager onderwijs? Eén bedrag in de eerste graad en een bedrag afhankelijk van de studierichting vanaf de tweede graad? Het stimuleert scholen om na te denken over hun kostenbesparend beleid. Bovendien weten ouders dan met zekerheid welke kosten er zullen zijn.

Geachte Minister Weyts, het Netwerk tegen Armoede gelooft dat u ervoor kan zorgen dat leerlingen met gelijke onderwijskansen aan de start komen en dat ze kunnen studeren wat hun interesseert in plaats van dat zij zich zorgen moeten maken over de kosten die eraan verbonden zijn.