‘Er wacht mijn generatie een financiële kater van jewelste’

‘Ik ben 22 jaar oud en zit in fleur van mijn leven. Toch maak ik me grote zorgen. Want een zwaard van Damocles hangt boven het hoofd van mijn generatie en van mezelf. Want er wacht ons een financiële kater van jewelste’, schrijft Julien De Wit, van wie binnenkort een boek verschijnt waarin jongeren aan het woord komen die vandaag vaak niet gehoord worden. 

De groep mensen die dagelijks flirt met de armoedegrens is groter dan we zouden vrezen, en wordt groter. Het zijn de mensen die elke maand op hun financieel tandvlees zitten. Volgens  de Eurostat-statistieken uit 2019  liep toen 1 op 5 Belgen het risico op armoede of sociale uitsluiting. Dat was dus nog vóór de coronacrisis. Veel verbetering hoeft u voor 2022 alvast niet verwachten. ‘Het is crisis’, moet zowat de slagzin zijn geweest van de afgelopen twee jaar. Na de covidcrisis, de Oekraïne-crisis en de energiecrisis, dient zich straks wellicht een socio-economisch bloedbad aan. Want we voelen allemaal hoe het leven echt wel duurder wordt. Maar tegelijk horen we de stem van de mensen die daar het hardst door getroffen worden, nauwelijks in de media of het maatschappelijk debat.

De groep mensen in een precaire financiële situatie groeit nog elke dag, maar onze overheden verwachten van de burger steeds meer inspanningen.  Het lijkt wel alsof iedereen moet inbinden op zijn train de vie. 

“Meneer, u moet maar minder tanken”. “Mevrouw, let u maar op uw energiefactuur”.

Maar de overheid zelf? Die spendeert duchtig voort.  Denk maar de overvolle kabinetten, de gigantische betoelaging van allerhande vzw’s, de discussies over een werkweek van vier dagen, en ga zo maar door.

Er wordt cadeau na cadeau gegeven van de ene aan de andere regeringspartij.  Als men het niet eens is, blijft er één oplossing over: geld uitgeven. Neem de energiedeal. Het toonbeeld van een compromis à la Belge, maar volgens experts een pakket maatregelen dat een verborgen begrotingsgat zal slaan. Dat krijg je dan. Iedereen moest zijn slag thuis halen, het akkoord dat alles tezamen moet houden, wordt incoherent, en dat kost verschrikkelijk veel geld.

Soms wordt er zelfs gewoonweg niet meer begroot. Denk maar aan de goedkeuring van het budgetloos spoorplan van minister Gilkinet is nog maar net gepasseerd.

Men is kwistiger met overheidsgeld dan een kleuter met de verf in de knutselles op vrijdagnamiddag. Laat ons anders elkeen 30.000 euro geven? Waarom niet? Budget is toch een non-issue. Niemand lijkt zich echter zorgen te maken om de gevolgen voor de toekomstige generaties. Maar het zal onze generatie zijn die over enkele jaren zal moeten besparen op sociale zekerheid door de uitgaven van nu. Worden wij nog verzorgd als we later ziek zijn? Zal het pensioen überhaupt nog bestaan? Moeten onze kinderen het straks noodgedwongen doen met een afgeslankt onderwijs? Wat als de overheid straks, ook door al die spilzucht van vandaag, morgen niet meer in haar basistaken kan voorzien?

In menig actuaprogramma hoor je soms termen vallen als ‘sinterklaaspolitiek’. Dat vat het zowat samen. Alleen is het daar de sint die spendeert en de rekening die bij de mama’s en papa’s terecht komt. Bij de overheidsfinanciën zijn het uiteindelijk de jongere generaties die zullen mogen betalen.

Die pensioenen zijn alvast de allergrootste factuur die naar ons jongeren wordt doorgeschoven. In een jaar tijd werden die pensioenen een slordige 4 miljard euro duurder. De bevolking vergrijst. En de pensioenen van vandaag zijn voor ons morgen onbetaalbaar. Een hervorming dringt zich op. Maar politieke moed daaromtrent is ver te zoeken. Aan dat heilig huisje wordt hoogstwaarschijnlijk niet veel meer geraakt door deze regering. Integendeel: mogelijks krijgt dat huisje straks nog een nieuw verdiep en een veranda.

De jeugd zelf moet zich alvast niet bemoeien. ‘Tais-toi et sois jeune’, horen we al te vaak in het maatschappelijke debat. Kijk daarvoor maar eens rond op Twitter. “We zullen verder praten als je een dag in je leven hebt gewerkt”, lees je er voortdurend als je je als jongere uitlaat over het beleid. De jeugd hoort zich blijkbaar niet bezig te houden met staatsschuld en begroting. Terwijl het net die jeugd is die binnen enkele jaren de rekening gepresenteerd zal krijgen. Het zijn wij die als het ware onze Visa-kaart uitlenen en van die kaart wordt exuberant gebruik gemaakt. Begrotingen gaan in het rood, de staatsschuld loopt. En zeker wanneer straks – door de inflatie – de rentes de hoogte in zullen schieten, zal dat enorme problemen geven. 

De Europese commissie is alvast wel bezorgd. En terecht. In haar recentste rapport over de Belgische economische vooruitzichten is ze snoeihard voor ons land. Het mag gedaan zijn met halfbakken crisisbegrotingen, poneert ze stellig. Geef verantwoord uit. 

Daarom: dames en heren politici, gedraag u misschien wat meer als die Vlaming die elke euro in twee moet bijten. Spiegel u eens aan de vader die elke uitgave wikt en weegt. Neem een voorbeeld aan de moeder die met heel weinig rond moet zien te komen. Wees vooruitziend. Breng ook moeilijke boodschappen wanneer dat nodig is. Als er geen eten op zijn bord meer ligt, koopt een student toch ook geen nieuwe iPhone?

Verkies betaalbaarheid boven het electoraal belang. Niet omdat het u populair zal maken, maar omdat u geeft om de toekomst van de jeugd. Neem moeilijke beslissingen. Over de arbeidsmarkt. Over de pensioenen. Over fiscaliteit. De drang naar snel politiek gewin en een gebrek aan leiderschap hebben er al te lang voor gezorgd dat het draagvlak voor veel beleid zo goed als verdwenen is.

Julien De Wit is auteur en voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Studenten en student rechten aan de Universiteit Antwerpen. Hij schrijft deze opinie in eigen naam.