‘De weigering om een Europees prijsplafond te aanvaarden, maakt het Duitse gedrag helemaal onverteerbaar’

Was het niet de bedoeling om zuiniger met gas om te springen? In de sterkste economie van Europa lukt dat niet zo best. In de laatste week van september verbruikten de Duitse gezinnen en bedrijven 14,5 procent méér gas dan vorig jaar, zo gaf het Bundesnetzagentur aan – zeg maar de Duitse CREG. De opstoot heeft te maken met het koude weer, stipte de energieregulator aan, maar hij vindt dat geen excuus. De Duitsers zouden nu net minstens 20 procent minder energie moeten verbruiken als ze later in de winter tekorten willen vermijden. Bovendien berekende het Duitse blad Der Spiegel dat het meerverbruik vooral op het conto van kleinverbruikers te schrijven is: voor de verwarming van gezinnen en kmo’s dus.

Het is een vreemd signaal van een land dat tijdens de financiële crisis zo gesteld was op ‘austerity’. Aan die met protestantse waarden omklede soberheid was het zo verknocht dat het talloze Griekse families in de ellende stortte. Dat was nodig, heette het goed tien jaar geleden, om de Griekse balansen gezond te maken. Blijkbaar vindt Berlijn het makkelijker om te snijden in Zuid-Europese budgetten dan in het comfort van de Duitse gezinnen.

Nochtans is het dáár dat het makkelijkst winst te rapen valt. Als grootverbruikers zoals ammoniakproducenten of staalbedrijven moeten sluiten, dan hakt dat meteen diep in het industriële weefsel. Daar is de Duitse overheid als de dood voor, en terecht. Maar de regering-Scholz heeft het in de gascrisis bijzonder lastig om de burger enige zuinigheid bij te brengen. De Duitse gezinnen willen niet aan de dikke truien.

De weigering om een Europees prijsplafond te aanvaarden, maakt het Duitse gedrag helemaal onverteerbaar.

De Belgen die vandaag de radiator wél onaangeroerd laten, doen dat niet alleen omdat ze het regime van Vladimir Poetin niet willen financieren. Ook al wil energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) bijna 5 miljard euro overwinsten afromen van de energieproducenten, de Belgische facturen zullen pijn blijven doen. In Duitsland is er minder bezorgdheid, want de laatste weken strooien bondskanselier Olaf Scholz en economieminister Robert Habeck met miljarden. Véél miljarden: een btw-verlaging voor gas hier, potige subsidies daar. Het pakket van maar liefst 200 miljard dat Scholz vorige week op de Duitse kiezer losliet, is de klap op de vuurpijl. Het is een schoolvoorbeeld van wat het Britse blad The Economist ‘the bail-out state’ noemt. Of het nu gaat om de financiële crisis, de corona-epidemie of de oorlog in Oekraïne: de regering legt een smak geld op tafel en, abracadabra, het probleem is weg. Iemand anders moet later maar de rotzooi opruimen.

De gigantische reddingspakketten versterken de indruk dat alles wel zal meevallen, terwijl dat niet noodzakelijk het geval is. Pierre Wunsch, de gouverneur van de Belgische nationale bank, legde het dit weekend nog eens geduldig uit: de jongste schokken zijn domweg te groot om te denken dat de overheid het allemaal wel kan oplossen. De fel bekritiseerde uitspraak van premier Alexander De Croo (Open VLD), als zouden we vijf tot tien moeilijke jaren tegemoet gaan, heeft hier en daar wat wrevel veroorzaakt. Maar te wéínig ongerustheid is ook niet goed.

Wat het Duitse gedrag helemaal onverteerbaar maakt, is de weigering om een Europees prijsplafond te aanvaarden. Precies wat ze vorige week in eigen land hebben aangekondigd willen ze aan Europa ontzeggen. Ze hebben daar ook redenen voor, zeggen ze. Zo willen ze liever niet in de vrije markt interveniëren. Maar dat doen ze nu net in eigen land wél, en con gusto. Bovendien vrezen ze met een Europees prijzenplafond zonder energie te vallen. Maar het ‘dynamische’ plafond dat onder meer België, Frankrijk en Italië willen installeren, is zo ontworpen dat het altijd net boven het bod van andere delen van de wereld blijft.

Eind deze week komt de ‘price cap’ op de tafel van de staatshoofden en regeringsleiders. De Europese top dreigt explosief te worden, omdat maar liefst vijftien landen voor het plafond zullen vechten, terwijl met name Nederland, Denemarken en vooral Duitsland het idee tegenhouden. Voor de Duitsers is het plots ieder voor zich: ze zijn toch rijk genoeg. De Duitse minister van Financiën Christian Lindner koos vorige week schaamteloos voor het eigen land: ‘We staan economisch sterk, en we mobiliseren die sterkte wanneer het nodig is.’ Lees: wij hebben het lekker warm. Bekijk het maar, Europa.