‘De Engelse rivieren behoren tot de smerigste van Europa’

Lia van Bekhoven ging kamperen en ontdekte dat de Engelse waterwegen open riolen zijn door voortdurende lozingen van ongezuiverd afvalwater door waterbedrijven.

Het lag niet aan de locatie (er is niks mis met het eiland Wight) noch aan het bos, maar kamperen, tenzij het de overtreffende trap van glamping – glamour camping – betreft, is niet mijn ding. Zoon nummer een, eigenaar van bewust bos, denkt daar anders over. Sinds een jaar wonen hij en vriendin in het woud waar ze van het begrip rough camping een levensstijl gemaakt hebben. En met rough camping bedoelen we geen gas, elektriciteit of stromend water, maar wel, troostprijs, een compost WC. Living the dream. Goddank voor zonnepanelen en benzinestations op fietsafstand waar ze nog een waterkraan aan de buitenmuur hebben hangen.

De ontdekking dat de betonnen buizen die over een deel van het bosgrond liggen ongezuiverd afvoer lekken, maakte de pastorale idylle snel een stuk minder idyllisch. Regelmatig is de druk op de buizen zo groot dat de deksels eraf blazen. Wat er dan uitgespoten wordt en regelrecht in het stroompje verdwijnt dat dwars door het gebied kronkelt, wilt u niet weten.

Southern Water (SW), eigenaar van de buizen, wil er ook niet van weten. SW is een van de negen waterleidingbedrijven die Engeland rijk is, sinds het land begin jaren negentig de hele nationale waterhuishouding privatiseerde. Ze is ook een van de meest vervuilende. Jaarlijks loost SW miljarden liters ongezuiverd afvalwater in beschermde oesterbedden, op stranden aan de kust van Kent en in de zeilhavens van de Zuid-Engelse Solent. Het kwam het bedrijf vorig jaar op een boete te staan van £ 90 miljoen.

Lang voor de privatisering was het Britse watersysteem verwaarloosd. De particuliere waterbedrijven hebben meer geïnvesteerd dan de overheid deed, maar het blijft kinderwerk. Twintig procent van het water lekt weg door kapotte leidingen (elders in Europa liggen de percentages overigens hoger). Rivieren zijn drooggepompt omdat dat goedkoper is dan leidingen repareren. Er is geen enkel nieuw reservoir bijgebouwd, ondanks een bevolkingstoename van 10 miljoen sinds 1999. Meer dan 300.000 kilometer aan verouderde Victoriaanse leidingen worden vervangen in een tempo van 0.05% per jaar, waar het Europese gemiddelde op 0.5% ligt.

Het is onwaarschijnlijk dat grootschalige moderniseringen een prioriteit zijn voor de Chinese soevereine vermogensfondsen en Maleisische vermogensbeheerders die sommige van de waterbedrijven en reservoirs, zuiveringsinstallaties en buizen tot hun bezittingen mogen rekenen. De bestuurders van Engelands waterbedrijven, een publieke voorziening, streken de afgelopen vijf jaar £ 58 miljoen op. Voor de aandeelhouders waren er winsten van £ 72 miljoen. 

Open riolen

Engelands rivieren behoren tot de smerigste van Europa. Volgens een overheidsreport is geen enkele rivier ‘gezond’. De grootste boosdoeners zijn de waterbedrijven. Door routinematig ongezuiverd afvalwater te lozen in Engelse waterwegen, hebben ze er open riolen van gemaakt. Dat lozen is overigens niet illegaal, mits het gebeurt in uitzonderlijke omstandigheden en de toezichthouders daarop geattendeerd zijn. En daar ligt de oorzaak van het probleem. De controlerende organen zijn het laatste decennium zo hard gekortwiekt dat ze niet langer in staat zijn het milieu te beschermen.

De Environment Agency schreef vorige maand een scherp rapport waarin het opriep de bazen van de grootste vervuilers op te sluiten. Het is niet meer dan stoere taal. De Agency is tandeloos. De overheid onverschillig. De laatste heeft sinds 2010 80% van de begroting van de toezichthoudende milieuorganisatie afgebeten. Konden in 2008 nog 800 vermeende overtredingen voor de rechter gebracht worden, vorig jaar waren dat er 17. Kort gezegd, als de grote en goed gefinancierde waterbedrijven de regels overtreden, hoeven ze daar niet wakker van te liggen. De kans op vervolging is te verwaarlozen. Het enige waar de toezichthoudende organisaties op toezien is op het verval van Engelands natuur en milieu.

Southern Water kan zich dus veroorloven mijn zoon te negeren. Ze kan de lekken op hun beloop laten. Ze kan de kapotte buizen in ongerepareerde staat houden. Een lozingsverbod bij de rechter halen kost geld. Om vervolgens de overtreders van zo’n verbod aan te klagen loopt tegen de € 30.000.

Voordat mijn zoon zijn bosgrond kocht, deed de notaris onderzoek naar de herkomst van de afvoerbuizen. Nutsbedrijven en andere relevante organisaties werd gevraagd of zij bezittingen hadden op bewust grondgebied. SW ontkende in zwart op wit. Had ze verantwoordelijkheid voor de riolering bevestigd, dan had mijn zoon zich waarschijnlijk twee keer bedacht alvorens het koopcontract te tekenen. Door eigendom van de buizen te ontkennen overtrad SW, hetzij door nalatigheid hetzij moedwillig, opnieuw de regels.

Onder druk van een verontwaardigde publieke opinie heeft de regering in Londen beloofd druk uit te oefenen op de waterbedrijven. Om te beginnen moeten ze 80% van de lozingen annuleren. Niet nu overigens (een meerderheid van Conservatieve parlementariërs stemden daar tegen), maar tegen 2050.