‘De pensioenleeftijd verhogen is pure noodzaak, maar de maatregel komt te laat’, beoordeelt Gert Peersman het regeerakkoord. ‘Het nieuwe regeerakkoord mist vooral engagement. Gelukkig weet de bevolking dat het een tandje zal moeten bijsteken’, meent ook Marc De Vos.
Vóór de verkiezingen op 25 mei vroeg Knack.be aan een reeks experts over de belangrijke hedendaagse thema’s naar de uitdagingen voor de nieuwe regering. Nu de regeerverklaring van de coalitie N-VA, MR, CD&V en Open VLD is goedgekeurd door de Kamer, is het tijd voor een evaluatie. Neemt Michel I de juiste maatregelen? Vandaag: Marc De Vos en Gert Peersman over Pensioenen. Lees de andere bijdragen in onze reeks ‘Michel I onder de loep’.
De bijdrage van Marc De Vos en Gert Peersman vóór de verkiezingen: ‘Het stilzwijgen van de partijen over pensioenen moet doorbroken worden’
‘In de aanloop naar de verkiezingen van 25 mei werd het thema Pensioenen wat onder tafel gemoffeld’, vindt Gert Peersman, econoom aan de UGent. ‘Maar nu ben ik aangenaam verrast. Pensioenen is een heel sterk punt in het regeerakkoord geworden.’
‘De regering geeft het signaal dat we ook na ons 65ste nog zullen moeten werken’, zegt Marc De Vos, directeur van denktank Itinera. ‘Dat zal een psychologische impact hebben, de bevolking weet dat het een tandje moet bijsteken. Maar voorts is het niet het beste signaal: het gaat niet om leeftijd, maar om effectief gewerkte jaren waarin bijdragen worden betaald.’
‘Maatregel komt te laat voor babyboomers’
Peersman: ‘De pensioenleeftijd verhogen, was noodzakelijk, maar de maatregel komt te laat. In 2025 zal de leeftijd naar 66 worden opgetrokken, in 2030 naar 67. Alleen maken we dan al de piek van de vergrijzing door.’
‘In 2030 zal de jongste babyboomer 65 zijn, de oudste 90. Vandaag zijn die oudste zelfs al met pensioen’, verklaart De Vos.
Beide experts vinden dat al binnen de huidige legislatuur aan de bevolking moet worden gevraagd om langer te werken. ‘Vanaf heden zouden er elk jaar bijvoorbeeld al enkele maanden aan kunnen worden toegevoegd’, vindt Peersman. De Vos wil dat de generatie babyboomers nu gevraagd wordt om ‘later te stoppen met werken. Zo dragen ze iets meer bij en wordt de factuur voor de volgende generatie iets draaglijker.’
‘Gebrek aan uitgelijnde visie’
De Vos: ‘Toch ben ik geen fan van dat leeftijdsfetisjisme dat nu wordt aangehaald. Dat reduceert het hele pensioenverhaal tot iets wat schijnbaar kan worden opgelost door tot een welbepaalde leeftijd te werken. Maar zelfs als 100 procent van de bevolking langer dan tot zijn 65ste werkt – wat onmogelijk is – zou slechts een deel van het vergrijzingsprobleem van de baan zijn. De pensioenen moeten betaalbaar gemaakt worden.’
Op dat vlak klaagt Peersman het gebrek aan een ’tax-shift’ aan. ‘De belastingen op arbeid zijn te hoog en daardoor zijn er in België te weinig mensen aan het werk om de vergrijzingskost te financieren. Lastenverlagingen kunnen met zo’n tax-shift gefinancierd worden. Hoewel er aanvankelijk sprake van was, is er geen uitgelijnde visie meer en gaat het slechts om marginale bedragen.’
De Vos: ‘Een langere loopbaan is nodig, het is schandalig dat mensen die nog perfect actief kunnen zijn, gedumpt worden vanwege hun leeftijd. Maar er moet een aantal parameters worden ingebouwd, zodat wie op de arbeidsmarkt komt, meteen verteld kan worden hoe lang hij of zij zal moeten werken. Dat biedt zekerheid. En dat mis ik in het regeerakkoord.’
‘Focussen op verhouding tussen generaties’
Volgens De Vos moet de focus niet op de leeftijd, maar ‘op de verhouding tussen generaties’ liggen, wil de regering het juiste signaal geven. ‘Hoeveel heeft een generatie bijgedragen voor de volgende? Hoe groot is de ene tegenover de andere? Zo vormen de babyboomers een heel grote groep. Wat zal de economische groei zijn bij de volgende generatie?’
Wat volgens Peersman ook een oplossing kan bieden, is het automatisch aanpassen van het pensioensysteem aan bepaalde evoluties doorheen de decennia. ‘Het systeem kan bijvoorbeeld gekoppeld worden aan levensverwachting of aan economische groei’, meent Peersman. ‘Maar hoewel het regeerakkoord die optie openhoudt, blijft het vaag bij het ‘inbouwen van een aanpassingsmechanisme’, zonder te specificeren over welk mechanisme het dan gaat.’
‘De aanzet om pensioenen aan te passen aan de context wordt gegeven, maar niet uitgewerkt’, beaamt De Vos. ‘Er is sprake van een puntensysteem dat pensioenrechten flexibel moet maken, aanpasbaar aan de economische situatie. Maar dat houdt een risico in. Alles hangt af van de invulling van die punten.’ Zo blijft De Vos voorstander van het reeds vernoemde alternatief, waarbij iemand bij het betreden van de arbeidsmarkt meteen weet waar hij voorstaat.
‘Eindfase loopbaan moet beter’
Peersman is wel positief over maatregelen die worden aangehaald om het vervroegd pensioen af te bouwen. ‘Bovendien staat in het regeerakkoord dat sociale partners betrokken zullen worden en wordt er ook ingezet op het werkbaar maken van langer werken’, zegt Peersman.
Een piste die volgens De Vos dan weer ’te vaag’ is. ‘Het draaglijk maken van langer werken, wordt niet echt uitgeklaard. Nochtans is het belangrijk dat de eindfase van de loopbaan beter wordt gemaakt.’ Ook het georganiseerd pensioensparen, de pensioenkapitalisatie wordt volgens De Vos te vaag vermeld. ‘De intentie om het aanvullend te maken op het wettelijk pensioen is er, maar een intentie is niet voldoende. Als het niet door de overheid verplicht wordt, komt er niets van in huis.’
Naast een aantal vage pistes, mist De Vos vooral het ‘gelijktrekken van pensioenen’ in het regeerakkoord. ‘Het verschil in pensioenen van ambtenaren – die heel hoog zijn – en die van zelfstandigen – heel laag – moet worden weggewerkt’, vindt De Vos. ‘Dat verschil weerhoudt mensen ervan een carrièreswitch te maken en het is eigenlijk discriminerend. Bij de vorige regering was er nog wel discussie over die gelijktrekking. Nu blijft het regeerakkoord op de vlakte.’
Peersman: ‘Het regeerakkoord is inderdaad vaag. De pensioenhervorming en het optrekken van de pensioenleeftijd staan vast, maar vele stellingen zullen versoepeld worden. Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) gaf het voorbeeld al door enkele pensioenmaatregelen te matigen, een eerste toegeving.’
Presteren onder druk
Hoewel zaken die tijdens de vorige legislatuur belicht werden, nu weer verdwenen zijn, gelooft De Vos dat ‘de huidige regering meer zal bereiken dan de vorige’. ‘Net zoals de vorige ook meer bereikt heeft dan diens voorganger’, verduidelijkt De Vos. ‘Zo gaat dat in België. We zijn te laat begonnen aan de hervorming en nu is er druk op de ketel. Deze regering zal presteren en eventueel een strategie bereiken. Zo niet, is het aan de volgende om een hervorming door te voeren. Maar met het vooropgestelde 2030 lijken we sowieso al op de lange termijn gericht met een spreiding over verschillende regeringen.’
Michel I onder de loep
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier