‘Zijn rechtse mensen gelukkiger?’

Is er een verband tussen het geluksgevoel en de politieke overtuigingen van een persoon? Over die vraag buigen Emma Onraet en Alain Van Hiel (UGent) zich voor de psychologieblog Mensenkennis.be.

Wat maakt mensen gelukkig? Sociale wetenschappers zoeken al decennia naar de basis van geluk en levenstevredenheid. Eén opzienbarende factor in het lijstje van mogelijke bronnen van geluk zijn ideologische overtuigingen. Een overzichtsstudie op basis van 74 studies waar in totaal meer dan 70.000 mensen deelnamen, toonde aan dat het algemene verband tussen ideologie en geluk echter relatief zwak is, met een kleine gelukbonus aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Met andere woorden, mensen met een rechtse ideologische voorkeur zijn net iets gelukkiger dan hun linkse tegenhangers.

Peilen naar geluk en ideologie

In een nieuwe studie onderzochten we of deze relatie in alle landen voorkomt en indien er nationale verschillen zouden zijn, of die dan te wijten zijn aan het niveau van bedreiging van het land. We gebruikten hiervoor gegevens uit 94 landen met in totaal 137,890 deelnemers. Deze gegevens werden verzameld in het kader van de World Values Survey, een vijfjaarlijkse enquête in representatieve steekproeven verzameld in landen verspreid over de wereld.

Om geluk en levenstevredenheid te meten, maakten we gebruik van vragen die peilen naar hoe gelukkig en hoe tevreden de respondenten met hun leven zijn. Ideologie werd gemeten door het aangeven van de eigen politieke voorkeur op een links-rechts schaal, en antwoorden op vragen die peilden naar ideeën over gehoorzaamheid aan autoriteiten en de aanvaardbaarheid van sociale ongelijkheid.

In landen met veel dreiging, speelt ideologie een grotere rol in geluk

Over alle landen heen vonden we een klein effect van ideologie: mensen met rechtse ideologische overtuigingen zijn over het algemeen iets gelukkiger dan mensen met linkse overtuigingen. Daarna onderzochten we verschillen tussen landen. We rangschikten landen op grond van dreiging; landen met de meeste dreiging zijn landen waar het economisch slecht gaat, waar criminaliteit welig tiert en waar mensen een hogere kans hebben om op jonge leeftijd te sterven.

We vonden dat het verschil in geluk tussen mensen met linkse en rechtse ideologische overtuigingen het sterkst is in landen met hoge niveaus van bedreiging, zoals vele Afrikaanse landen. In deze landen zijn mensen met een rechtse ideologie gelukkiger dan mensen met een linkse ideologie. In landen die weinig bedreiging kennen, waaronder vele Scandinavische en West-Europese landen, was er nauwelijks een verschil in geluk tussen mensen met een links en rechts profiel te merken.

Rechts denken, meer houvast?

Deze bevinding bevestigt een idee dat al door andere onderzoekers werd gesuggereerd, namelijk dat rechtse opvattingen een beschermende functie kunnen hebben in een bedreigende context. Rechtse overtuigingen benadrukken waarden van veiligheid, conformiteit en traditie. Deze waarden geven mensen een houvast wanneer ze geconfronteerd worden met bedreigende gebeurtenissen of in een bedreigende context leven. Mensen met rechtse overtuigingen zijn dus met andere woorden op dit punt net iets beter psychologisch gewapend tegen crisis en bedreiging.

Ideologie maakt in België niet veel uit

En hoe scoorde België dan? Als een typisch West-Europees land. Mensen met rechtse overtuiging gaven aan net iets meer tevreden te zijn met hun leven dan mensen met linkse overtuigingen, maar dit verband was heel zwak. Wil je gelukkig worden in landen zoals het onze, maakt het niet veel uit of je politieke voorkeur links of rechts is.

Emma Onraet is postdoctoraal onderzoeker aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids-, en Sociale Psychologie van de Universiteit Gent. Haar onderzoeksinteresse ligt in het veld van de politieke psychologie, en meer bepaald ideologie, racisme, en diversiteit.

Alain Van Hiel is professor aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids-, en Sociale Psychologie van de Universiteit Gent. Zijn onderzoeksinteresse ligt in het veld van sociale cognitie, racisme en politieke psychologie. Hij is auteur van het boek “Iedereen Racist”.