‘Zijn er wel voordelen aan een tripartite?’

Dit federale koninkrijk is al even bezig met de vorming van een federale regering. Het nieuwste idee is een opstart naar een tripartite. Maar Herman Matthijs vraagt zich af de voordelen zijn van een dergelijke constructie. Een analyse in tien punten.

Een tripartite, voor wat?

1. In plaats van drie partijen met 38 op 150 zetels in de Kamer gaat men naar zes partijen en 71 zetels. Dus nog altijd geen meerderheid. Bovendien zal het compromis tussen deze zes nog moeilijker te vinden zijn dan met de drie huidige federale bestuurders. Dan stelt zich de vraag, wie gaat de tripartite nog steunen? De N-VA, de communisten, de ecologisten, het Vlaams Belang? Of rekent men op een soort heruitgave van de regering-Di Rupo? Met andere woorden, een tripartite – toen met een meerderheid! – met steun van Ecolo en Groen – voor de zesde staatshervorming? Maar dit scenario geeft zeer veel macht aan Ecolo en Groen, want de tripartite heeft geen meerderheid.

2. Volgend op het voorgaande is een tripartite een ideologisch probleem voor de liberale partijen. Zeker als die combinatie moet gaan steunen op Ecolo en Groen, dan wordt het te links voor Open VLD en de MR. En een tripartite met gedoogsteun van de twee groene partijen komt zeer dicht bij Vivaldi. Gaan CD&V en Open VLD dat verkocht krijgen?

3. Een tripartite heeft enkel een Franstalige meerderheid in deze regering. Maar wat koopt men daar politiek mee? Want federaal strandt men op 71/150 en in de Nederlandstalige taalgroep zijn er dan maar 33 zetels op 89. Hoe gaat men dat, anno 2020, verkopen aan de Vlamingen? Het is al een historisch gegeven dat een traditionele tripartite geen meerderheid meer haalt in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Iets dergelijk doet zich voor het eerst voor als gevolg van de uitslag van mei 2019.

4. Een ander kritisch argument inzake een traditionele zespartijenregering is dat het allemaal verliezers zijn van mei 2019. Dat zal de sfeer en de onderhandelingen betreffende een akkoord ook niet bevorderen.

Lees verder onder de foto’s

5. Met een tripartite minderheidsregering gaat de SP.A wel federaal besturen en niet Vlaams. Momenteel doet ze dat allen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het CDH bestuurt nergens mee in een regering van een deelstaat en zou dan wel federaal gaan besturen. De N-VA , Ecolo , Groen en Défi besturen dan weer wel mee op deelstaatniveau en niet federaal. Dan is er nog de MR-oppositierol in het Brussels Gewest of gaat dat als pasmunt fungeren? De conflicten binnen de deelstaat regeringen en tussen deze en de federale ploeg gaan alleen maar toenemen.

6. De twee socialistische ‘de facto’ informateurs, Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (SP.A), passen de truc van de foor toe en zeggen dat de leider van de minderheidsregering, eerste minister Sophie Wilmès, de rest maar moet doen. Waarom zou zij nu de leiding willen nemen in een zoektocht naar een tripartite? Als zij ingaat op deze suggestie, dan gaat een mislukking haar worden aangerekend. Want met 71 zetels blijft het een minderheidsregering en een combinatie die de MR veel gaat kosten aan mandaten.

7. Een tripartite brengt de twee socialistische partijen wel terug in de regering, net als het CDH. Het idee van Magnette en Rousseau voor een tripartite is op dat vlak goed bekeken. Waar beiden in maart buiten de prijzen vallen, kunnen ze de ministeriële mandaten in deze constructie wel binnen halen. Desalniettemin had deze laatste partij al aangekondigd om overal voor de oppositie te kiezen. Maar met zijn vijf zetels maakt deze partij ook niet het verschil. Toen in maart jongstleden de formatie mislukte wees men N-VA aan als de verliezer. Wel die vaststelling is juist, maar ook de groene- en de socialistische partijen bleven toen buiten de prijzen in de federale regering. Nieuwbakken MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez dribbelde en tackelde de andere partijen uit een mogelijke nieuwe coalitie.

8. Een intrede van de SP.A betekent ook dat CD&V (drie ministers) en Open VLD (drie ministers en de Kamervoorzitter) moeten inleveren. Aan Franstalige zijde heeft de MR alles (premier, zes ministers en de Senaatsvoorzitter) en daar nog eens bovenop twee topfuncties bij de Europese Unie. Met andere woorden: MR-voorzitter Bouchez zal heel veel moeten afgeven.

9. Overigens, de visies tussen al deze partijen liggen enorm uiteen en dat op alle vlakken: migratie, defensie, begroting, fiscaliteit, schuld, sociaal beleid, abortus, euthanasie enzovoort. Daarbij komt dan nog dat zowat iedereen toegeeft dat de staatsbestuur niet werkt. Een mogelijke en noodzakelijke staatshervorming komt niet dichter bij een oplossing met deze constructie.

10. De uitdagingen zijn enorm op zowel sociaaleconomisch als budgettair vlak. Indien er een volwaardige regering zou komen, dan rest er nog hooguit drie jaar om te besturen. Want vanaf de kerst 2023 begint de electorale race naar mei 2024 en dan opnieuw met alle verkiezingen op één dag. Dan zou het een nog nooit geziene prestatie zijn dat een minderheidsregering van zes partijen, met steun vanuit de oppositie, de torenhoge problemen gaat oplossen.

Conclusie

Het is wachten op de peiling van de maand juni om te zien of die de posities van de politieke partijen gaat beïnvloeden? Deze zomer zal ook worden gebruikt om nog eens te onderhandelen tussen de partijen. Maar de niet-verderzetting van de volmachten bewijst ook al het gebrek aan vertrouwen tussen politieke leiders.

Tegen 15 augustus kan men zich verzamelen rond het standbeeld van Napoleon om te analyseren wat er mogelijk kan zijn en die keuze lijkt me beperkt te worden tussen een verderzetting van de huidige minderheidsregering in lopende zaken of opnieuw naar de stembus in het begin van de herfst: de bladeren vallen dan ook al van de bomen. Maar dan nog blijven de huidige drie partijen de lopende zaken behartigen tot er eens een nieuwe federale regering komt. Het is dan al eind 2020 en de regering bestaat op basis van de verkiezingen 2014.