Donderdag krijgt de volmachtenwet voor premier Sophie Wilmès (MR) en co. naar alle waarschijnlijkheid groen licht. De commentaren gaan van ‘ondemocratisch’ tot ‘proportioneel’.
Na spoedadvies van de Raad van State zal de Kamer deze week de volmachtenwet voor de regering-Wilmès zeer waarschijnlijk goedkeuren. Daarmee kan ze aan de slag om de coronacrisis snel te bekampen. Via koninklijke besluiten zal ze het fiat van de Kamerleden niet steeds opnieuw nodig hebben. Het parlement geeft zo tijdelijk wat macht uit handen.
Maar is de regering-Wilmès II nu al de democratische trappers kwijt? Dat is wat grondwetspecialist Hendrik Vuye (Universiteit van Namen) zegt in Het Nieuwsblad. ‘Niet alleen het parlement wordt buitenspel gezet, ook de adviesbevoegdheid van de Raad van State verdwijnt.’
Daarmee doelt Vuye grotendeels op de passage in de wetttekst die stelt dat de regering bepaalde koninklijke besluiten niet moet laten aftoetsen bij de Raad van State. Normaal gezien is dat nochtans de gewoonte, ook wanneer de regering volmachten krijgt.
Maar grondwetspecialist Toon Moonen (UGent) nuanceert. ‘De verplichting om voor bijzondere machtenbesluiten advies te vragen, vloeit voort uit de Raad van State-wet. De wetgever kan van die regeling dus opnieuw afwijken’, zegt hij.
Moonen stipt daarbij aan dat die dynamiek enkel geldt voor de ‘harde kern’ van de bijzondere machten. ‘Dat zijn de maatregelen om, en ik citeer, “de verdere verspreiding van het coronavirus onder de bevolking tegen te gaan, met inbegrip van de handhaving van de volksgezondheid en de openbare orde”. Gelet op de omstandigheden valt allicht te verantwoorden waarom men voor die groep afwijkt om advies te vragen. Voor de andere opgesomde maatregelen blijft die adviesverplichting wél gelden.’ Dat gaat dan onder meer over economische steun of aanpassingen in de sociale zekerheid.
Ook grondwetspecialist Patricia Popelier (UA) noemt de bepalingen ‘proportioneel’. Zij wijst echter op een andere rariteit. ‘Voor de maatregelen die wel een juridisch advies nodig hebben, legt de wettekst de Raad van State per definitie een termijn van vijf dagen op. Dat is niet veel. Stel dat er veel koninklijke besluiten tegelijk komen, dan heeft de Raad niet zoveel tijd om alles grondig na te kijken.’
De bedoeling van volmachten is net dat je snel en effectief kan optreden.
Superkern
Vuye neemt daarnaast de ‘superkern’ op de korrel. Die bestaat uit de premier, vicepremiers en partijvoorzitters en zal geregeld bijeenkomen om de volmachtenwerking op te volgen, zo kondigde premier Wilmès aan. Maar die groep staat niét omschreven in de wettekst. ‘Een junta van de partijvoorzitters’, aldus Vuye, met een verwijzing naar de omschrijving van CVP-premier Leo Tindemans ten tijde van het Egmontpact.
Volgens Popelier is het mogelijk dat die superkern opzettelijk de wettekst niet gehaald heeft. ‘Misschien wilde men een slag om de arm houden?’, zegt ze. ‘De bedoeling van volmachten is net dat je snel en effectief kan optreden. Dat is niet vanzelfsprekend wanneer tien partijvoorzitters eerst overeenstemming moeten vinden. En als dat toch zo vlot zou gaan, dan vraag ik me af waarom ze niet samen een regering hebben gevormd.’
Popelier wijst trouwens nog op een andere democratische toegift die niet in steen gebeiteld staat. Zo staat er in de toelichting van de volmachtenwet dat de genomen besluiten vóór bekendmaking in het Staatsblad zullen worden meegedeeld aan Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open VLD). Daarnaast zal de regering ‘periodiek verslag’ uitbrengen aan het parlement over de situatie en de maatregelen. ‘Maar die democratische compensaties staan niet in de wet’, zegt Popelier. ‘Er is dus geen wettelijke basis voor.’
Hendrik Vuye vindt dat de volmachten tout court te ruim geformuleerd zijn. Energieadvocaat Tim Vermeir (Blixt) schrijft op zijn blog een gelijkaardige verzuchting. ‘Het wetsvoorstel heeft het zeer ruim over “de continuïteit van de economie”. Onder de economie valt ook energie, en dus de continuïteit van de energiebevoorrading.’ Vermeir roept op tot ‘waakzaamheid’. Maar Moonen is milder. ‘Alle opgesomde maatregelen in de tekst moeten worden in gezien in het licht van het uitdrukkelijke doel “teneinde het België mogelijk te maken te reageren op de coronavirus Covid-19-pandemie”. Of de regering ook energiemaatregelen zal kunnen nemen op basis van de bijzondere machtenwet, staat dus nog te bezien.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
